Όσιρις
Osiris, Aser, Οσίριδας, Όσιρης, Ούζιρις, Αζάρ, Ουζάρ, Ουεζίρ, Ουζαρέ
(Σύγχρονη αυθαίρετη Αναπαράσταση)
(Σύγχρονη Καλλιτεχνική Αναπαράσταση)
Το μυθικό πτηνό που αναγεννάται από την στάκτη του
Ενσάρκωση του Οσίριδος
- Θεός της Αιγυπτιακής Θρησκείας.
- Χώρα Λατρείας: Αίγυπτος (κατά την 4η, 3η, 2η, 1η χιλιετηρίδα π.Χ.).
Ετυμολογία[]
Το όνομα "Όσιρις" είναι αρχαιοελληνική μεταγραφή της Αιγυπτιακής λέξης Ουεζίρ
Γενεαλογία[]
 Θεοί
|
|---|
| της Αιγύπτου
|
|
|
- Πατέρας: -
- Μητέρα: -
- Σύζυγος: Ίσιδα
Ολυμπιακή Αντιστοίχιση[]
Ο Όσιρις εξομοιώθηκε με πολλές θεότητες του ελληνικού πάνθεου, κυρίως δε με τον Διόνυσο και τον Άδη.
Βιογραφία[]
Τα σημαντικότερα βιογραφικά στοιχεία του είναι:
Αφομοίωση άλλων θεών[]
Θεωρούμενος αρχικά θεός της Φύσης, ενσάρκωση του πνεύματος της βλάστησης, που πεθαίνει κατά το θερισμό και αναγεννάται την άνοιξη, ο Όσιρις λατρεύθηκε σε ολόκληρη την αρχαία Αίγυπτο ως θεός των νεκρών. Με την ιδιότητα αυτή αναρριχήθηκε μέχρι την πρώτη σειρά του αιγυπτιακού πανθέου[1]. Ο μύθος παρουσιάζει τον Οσίριδα ουσιαστικά ως φετίχ μιας κατακτητικής φατρίας, η οποία τον επέβαλε αρχικά στην πόλη Βούσιριδα ( =Ντζεντού -μεταγενέστερα Περ-Ουσίρ) της Κάτω Αιγύπτου, όπου ο νέος θεός υποκατέστησε τον προηγούμενο κύριο της πόλης, τον Αντζετί[2].
Κατόπιν, στην Άβυδο της Άνω Αιγύπτου, ο Όσιρις ταυτίστηκε με τον Khent Amenti, τον θεό-λύκο της δυτικής νεκρόπολης και έγινε η μεγάλη θεότητα των νεκρών. Εκεί του αποδιδόταν ενίοτε η προσωνυμία Khent Amentiou, «Κύριος των Δυτικών», δηλαδή των νεκρών, που κατοικούσαν εκεί όπου δύει ο ήλιος[3].
Η Γέννησή του[]
Τα ιερογλυφικά κείμενα περιέχουν αρκετούς υπαινιγμούς σχετικά με τα έργα του θεού κατά την επίγεια ζωή του. Χάρη στον Πλούταρχο γνωρίζουμε τον μύθο του με αρκετή ακρίβεια[4]. Πρωτότοκος γιος του Γκεμπ και της Νουτ, ο Όσιρις γεννήθηκε στις Θήβες της Άνω Αιγύπτου. Αμέσως όταν συνέβη αυτό μία μυστηριώδης φωνή γνωστοποίησε στον κόσμο την έλευση του «Κυρίου του Σύμπαντος», προκαλώντας κραυγές χαράς. Όταν, όμως, έγιναν γνωστές οι συμφορές που τον απειλούσαν, η χαρά μετατράπηκε σε θρήνο. Όταν ο Ράις (Ra) πληροφορήθηκε τη γέννηση του Οσίσριδα, ευχαριστήθηκε και παρά το γεγονός ότι είχε καταραστεί τη μητέρα του Νουτ να μη μπορέσει να τον γεννήσει, τον κάλεσε κοντά του και τον αναγνώρισε ως κληρονόμο του θρόνου του.
Η προσφορά του[]
Ωραιότερος και υψηλότερος από όλους τους άλλους θεούς, ο μελαχροινός, όπως περιγράφεται στις πηγές, Όσιρις, διαδέχθηκε τον πατέρα του Γήβιδα (Geb) στον θρόνο της Αιγύπτου, όταν εκείνος αποσύρθηκε στον ουρανό, αναγορεύοντας ως βασίλισσα την αδελφή του Ίσιδα.
Πρώτο μέτρο του νέου θεϊκού φαραώ ήταν η κατάργηση της ανθρωποφαγίας, η μεταβολή του νομαδικού βίου και η μόνιμη εγκατάσταση[5], όπως και η εκπαίδευση των υπηκόων του στην τέχνη της κατασκευής γεωργικών εργαλείων για την καλλιέργεια της γης και την παραγωγή σιταριού και σταφυλιών.
Με αυτά θα παρασκεύαζαν τα απαραίτητα για τη διατροφή των ανθρώπων, δηλαδή τον άρτο, τον οίνο και τον ζύθο.
Σε αυτόν αποδίδονται επίσης:
- η εισαγωγή της λατρείας των θεών,
- η ανέγερση των πρώτων ναών,
- η κατασκευή των πρώτων εικόνων των θεών,
- η καθιέρωση της τελετουργίας
- η επινόηση των αυλών, που έμελλε να συνοδεύουν τα άσματα κατά τη διάρκεια των εορτασμών.
- η ίδρυση των πρώτων πόλεων
- η πρώτη δημιουργία νόμων.
Κατ' εξοχήν εκπολιτιστής ο Όσιρις επιθύμησε εκτός της Αιγύπτου να εκπολιτίσει και τον υπόλοιπο κόσμο. Αφήνοντας πίσω του την Ίσιδα, έφυγε για να κατακτήσει την Ασία, συνοδευόμενος από τον Θώθιδα και τον Ανούβιδα. Εχθρός της βίας, επιβαλλόταν σε κάθε χώρα με μοναδικό όπλο την πραότητα και τη μουσική. Λέγεται πως αφόπλιζε τους κατοίκους με άσματα και μουσική από διάφορα μουσικά όργανα. Επέστρεψε στην Αίγυπτο, έχοντας διατρέξει ολόκληρη τη Γη και διαδίδοντας παντού τον πολιτισμό.
Θάνατος και Ανάσταση[]
Επιστρέφοντάς ο Όσιρις βρήκε το βασίλειό του σε λαμπρή κατάσταση. Η Ίσιδα είχε κυβερνήσει με σύνεση κατά την απουσία του. Ωστόσο, έπεσε θύμα της συνωμοσίας που προετοίμασε κρυφά ο αδελφός του Σήθις (Seth), ο οποίος ήθελε να τον αντικαταστήσει στον θρόνο.
Στα εδάφια τα σχετικά με την Ίσιδα και τον Σέθιδα υπάρχει λεπτομερής αφήγηση για τον τρόπο που την 17η του μηνός Αθύρ, κατά το εικοστό όγδοο έτος της βασιλείας του, ο «καλός» Όσιρις θανατώθηκε και διαμελίστηκε από τους συνωμότες, καθώς και τον τρόπο που ανακάλυψε η πιστή σύζυγός του Ίσις το σώμα του και το μετέφερε πίσω στην Αίγυπτο. Χρησιμοποιώντας τη μαγεία της με τη βοήθεια του Θώθιδα, του Ανούβιδα και του Ώρου η Ίσιδα κατόρθωσε να επαναφέρει στη ζωή τον Οσίριδα.
Εκείνος εμφανίσθηκε στη συνέχεια ενώπιον του δικαστηρίου των θεών, υπό την προεδρία του Γήβιδος (Geb), για να απαλλαχθεί τελικά από τις κατηγορίες του Σετ εναντίον του.
Αναστημένος πλέον ο Όσιρις μπορούσε να επανακτήσει το θρόνο του και να εξακολουθήσει να βασιλεύει πάνω στους θνητούς. Εκείνος, ωστόσο, προτίμησε να εγκαταλείψει τη Γη και να αποσυρθεί στα Ηλύσια Πεδία, όπου υποδεχόταν ευμενώς τις ψυχές των δικαίων και βασίλευε επί των νεκρών. Όπως είναι φυσικό, η υπόσχεση της ανάστασης και της αιώνιας ύπαρξης προσέδωσε ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα στη λατρεία του Οσίριδα. Όπως αποσύρθηκε ο Όσιρις χάριν του γιου του στο στερέωμα, έτσι και ο νεκρός φαραώ περνώντας στην οσιρική αθανασία μεταβιβάζει τη δύναμή του στον νέο μονάρχη[6].
Ερμηνείες του μύθου[]
Δόθηκαν στο παρελθόν αρκετές ερμηνείες για τον μύθο του Οσίριδος. Θεωρήθηκε πνεύμα της βλάστησης που πεθαίνει και αναγεννάται αδιάκοπα. Συμβολίζει επίσης τον Νείλο, που κάθε χρόνο πλημμυρίζει, το φως του Ήλιου, που σβήνει κάθε βράδυ και αναγεννάται κάθε αυγή.
Η εχθρότητα μεταξύ των δύο αδελφών Οσίριδα και Σήθιδα θεωρείται ότι συμβολίζει την τάση της ερήμου να καλύψει με άμμο την καλλιεργημένη γη, τις καταστρεπτικές εξορμήσεις των καυτών ανέμων κατά της βλάστησης, την αέναη επίθεση της ξηρασίας εναντίον του γονιμοποιού ύδατος, τον πόλεμο του Σκότους εναντίον του Φωτός[7].
Ωστόσο ο Όσιρις έγινε δημοφιλής ως θεότητα των νεκρών, διότι πρόσφερε στους πιστούς του την ελπίδα για μια αιώνια και ευτυχισμένη ζωή, σε έναν άλλο κόσμο δικαιότερο και αγαθότερο. Από την πρώιμη περίοδο της λατρείας του είναι βασιλέας των νεκρών. Ναι μεν απεικονίζεται ως βασιλέας, αλλά ως νεκρός βασιλέας -μομμιοποιημένος με βασιλικά εμβλήματα[8].
Λατρεία[]
Οι σημαντικότερες τελετές, προς τιμήν του, τελούνταν στις πόλεις:
Ωστόσο σχετικά ενωρίς η λατρεία του διαδόθηκε σε ολόκληρη την Αίγυπτο όπου, μαζί με τη σύζυγό του Ίσιδα και τον γιο του Ώρο, με τους οποίες σχημάτιζε την οσιρική τριάδα.
Στην Άβυδο, οι ιερείς έδειχναν στους απειράριθμους προσκυνητές τον τάφο του. Οι πιστοί θεωρούσαν εαυτόν ευτυχή, αν κατόρθωναν να εξασφαλίσουν κοντά στο ιερό του τόπο ταφής, ή τουλάχιστον την άδεια να στήσουν εκεί αναθηματική στήλη με το όνομά του, καθώς πίστευαν ότι με αυτόν τον τρόπο εξασφάλιζαν την εύνοια του «Καλού» στον άλλο κόσμο.
Εικονοπλασία[]
Ο Όσιρις απεικονίζεται με μορφή ανθρώπου, με εφαρμοστό ένδυμα, όρθιος ή καθισμένος στο θρόνο του. Φορά την υψηλή λευκή μίτρα, η οποία στολίζεται με δύο φτερά στρουθοκαμήλου και την οποία ονόμαζαν στέμμα Ατέφ (και ερυθρό περιλαίμιο. Σε άλλες απεικονίσεις τα χέρια του, βγαλμένα έξω από το νεκρικό σάβανο, κρατούν σταυρωμένα πάνω στο στήθος του το μαστίγιο και το εν είδει αγκίστρου σκήπτρο Χικ, εμβλήματα της ανώτατης εξουσίας. Πολυάριθμα είναι τα ονόματα και οι επωνυμίες του, οι οποίες φθάνουν περίπου τις εκατό, στις λιτανείες που διασώθηκαν στην Βίβλο των Νεκρών[9].
Ό Όσιρις ενσαρκωνόταν σε διάφορα ζώα, όπως στον ταύρο Ονούφιδα, στον ιερό κριό Μένδητα, στο πτηνό Μπενού, αλλά επίσης και στο Τζεντ (Djed), ένα απλό φετίχ, το οποίο πιθανολογείται ότι ήταν και η πρώτη μορφή του, με την οποία οδηγούσε στους πολέμους τους προϊστορικούς πιστούς του. Αρχικά έχοντας τη μορφή κορμού ελάτης ή άλλου κωνοφόρου, το Τζεντ, κατά την κλασική εποχή απεικονιζόταν ως κίονας με τέσσερα κιονόκρανα, τα οποία σε ορισμένα κείμενα θεωρούνταν ότι αντιστοιχούσαν στη σπονδυλική στήλη του θεού και φυλάσσονταν στο ιερό της Βουσίριδος.
Υποσημειώσεις[]
- ↑ New Larousse Encyclopedia of Mythology 1968, 16
- ↑ Ions Veronica 1968, 126.
- ↑ Αφομοιώνοντας κατ' αρχήν τους θεούς Αντζετί και Χεντ Αμεντί ο Όσιρις ταυτίζεται μεταγενέστερα με τον "Σεκέρ", τον θεό της μεμφιτικής νεκρόπολης ( Γκίζα). Βλ. επίσης Ions Veronica 1968, 127.
- ↑ Βλ. περί Ίσιδος και Οσίριδος την εκτενή αφήγηση του μύθου
- ↑ Μεγαλομάτης Κ. 1989, 237
- ↑ Ions Veronica 1968, 129.
- ↑ New Larousse Encyclopedia of Mythology 1968, 17.
- ↑ Η Μομμιοποίηση έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της ταφής των θνητών, ως απόδειξη της συμμετοχής τους στο πάθος του Οσίριδα. Κρατούσε περίπου 70 ημέρες και ήταν ιδιαίτερα περίπλοκη διαδικασία, τουλάχιστον στις πρώιμες περιόδους εφαρμογής της. Η διαδικασία εξαπλουστεύθηκε αργότερα και ακολουθείτο και από κοινούς θνητούς, εφόσον βέβαια διέθεταν την οικονομική δυνατότητα για κάτι τέτοιο. Βλ. επίσης Ions Veronica 1968, 130-131.
- ↑ New Larousse Encyclopedia of Mythology 1968, 17.
Εσωτερική Αρθρογραφία[]
Βιβλιογραφία[]
- Guirand Félix (Ed.) 1968, New Larousse Encyclopedia of Mythology, Crescend Books, New York.
- Μεγαλομάτης Κ. 1989, «Ίσις», στο Χριστόπουλος Γ. - Μπαστιάς Ι. (εκδ.) Παγκόσμια μυθολογία, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα.
- Ions Veronica 1968, Egyptian Mythology, Newnes Books, London.
Ιστογραφία[]
| Κίνδυνοι Χρήσης
|
|---|
|
Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες "Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι Επίσης, |
- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν
- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)