Αιτωλική Ομοσπονδία

Κοινόν των Αιτωλών

Aetolia

Maps-Greece-North-01-goog — Βόρεια Ελλάδα.

- Ιστορική ομοσπονδία της Μέσης Ελλάδας.

Ετυμολογία[]

Το όνομα "Αιτωλική" σχετίζεται ετυμολογικά με την λέξη "Αιτωλία".

Δημογραφία[]

Οι σημαντικότερες ιστορικές πόλεις της ήταν:

Ιστορία[]

Πυρήνας της πολιτικής συγκρότησης των Αιτωλών υπήρξε το "Κοινό των Αιτωλών" 367 - 366 π.Χ.

Για πρώτη όμως φορά το 314 π.Χ. μαθαίνουμε περισσότερα για την πολιτική μορφή των Αιτωλών και την Αιτωλική Συμπολιτεία.

Κατά την εισβολή των Γαλατών στην Ελλάδα (3ος αι. π.Χ.) οι Αιτωλοί με τη φθορά που τους προξένησαν απέδειξαν τα πανελλήνια αισθήματά τους.

Η δράση τους αυτή εναντίον των Γαλατών και η σωτηρία της Ελλάδας και του Μαντείου των Δελφών, έκανε την επιρροή τους σε αυτό αδιαφιλονίκητη. Η πρωτοβουλία τους για την ίδρυση της Αιτωλικής Συμπολιτείας τους έκανε πρωταγωνιστές στα ελληνικά πράγματα.

Η πορεία στον χρόνο και η εξέλιξη του τόπου ήταν πάντα συνυφασμένα με το τραχύ τοπίο και τις απότομες πλαγιές οι οποίες έφραζαν τον δρόμο προς τον Κορινθιακό Κόλπο, αλλά τον έκαναν και απόρθητα από τους εχθρούς.

Στην περιοχή του Αποκούρου, όπως είναι γνωστό η ευρύτερη περιοχή της αρχαίας Αιτωλίας, αναπτύχθηκαν οι αρχαίες πόλεις Φύταιο, Τριχώνιο, Βουκάτιο, Μέταπα, Πομφία, Άκραι, Φίστυο και Θεστία. Με τη διαμόρφωση της Αιτωλικής Συμπολιτείας, οι οχυρώσεις, που περιφρουρούσαν τη χώρα, έγιναν και οικισμοί, που μάζεψαν τους κατοίκους των πεδινών περιοχών. Το 367 π.Χ. οι Αιτωλοί εντάχθηκαν στο «Κοινόν», όταν σύμμαχοι των Θηβών και απέκρουσαν τους Γαλάτες το 279 π.Χ.

Σήμερα, μπορούμε να κάνουμε μια επίσκεψη λίγα χλμ. έξω από το χωριό στο αρχαίο Θέρμο, που ήταν η ακρόπολη της Αιτωλίας, το ιερό του Απόλλωνα και της Αιτωλικής Συμπολιτείας, αλλά και έδρα του «Κοινού». Αποτελούνταν από δύο μεγάλες στοές, την ανατολική και τη δυτική, που διέτρεχαν όλο τον χώρο. Υπήρχε ο ναός του Θέρμιου Απόλλωνα (7ος αι. π.χ.) και το Βουλευτήριο. Σύμφωνα με τον Πολύβιο, η δυτική στοά ήταν ένα μεγαλόπρεπο κτίσμα, στολισμένο με ανδριάντες και αναθήματα. Και στις δύο στοές φυλάσσονταν 15.000 πανοπλίες, ενώ μέσα στον χώρο υπήρχαν 2.000 χάλκινα αγάλματα. Το αρχαίο Θέρμο θεωρούνταν τόπος ασφαλής, αφού ποτέ δεν είχε πατήσει τα χώματά του πόδι εχθρικό. Όμως, το 218 π.Χ. οι Μακεδόνες, με τον Φίλιππο τον Ε΄ πέρασαν τον Αχελώο και έκαψαν το Θέρμο, για να ανταποδώσουν όσα είχαν κάνει οι Αιτωλοί στη Δωδώνη και στο ιερό του Δίου. Έναν μόνο τοίχο λέγεται ότι άφησε όρθιο ο Φίλιππος και πάνω εκεί έγραψε: «Θυμηθείτε το Δίον...».

Ανάλυση[]

Πρώτη αναφορά το 367 π.Χ.

Πρώτη αναφερόμενη επιτυχία, η κατάληψη των Οινιαδών (330 π.Χ.). Ακολούθησε η κατάληψη της Ναυπάκτου.

Ο Θάνατος του Μ. Αλεξάνδρου (323 π.Χ.) ήταν το σάλπισμα για την Αιτωλία (όπως και για πολλές χώρες του Ελλαδικού Χώρου) για την αποτίναξη της Μακεδονικής επικυριαρχίας.

Ακολούθησε ο Λαμιακός Πόλεμος όπου η Αιτωλία συμμάχησε με την Αθήνα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την εισβολή του Αντίπατρου του Γηραιού (321 π.Χ.) (1ος Αιτωλο-Μακεδονικός Πόλεμος)

Στο μεταξύ οι Διάδοχοι ήταν απασχολημένοι με τους πολέμους μεταξύ τους

Ο 2ος Αιτωλο-Μακεδονικός Πόλεμος οδήγησε σε εισβολή του Κασσάνδρου του Στυγνού με κατάληψη του Αγρίνιου (313 π.Χ.). Οι Αιτωλοί το ανακατέλαβαν το ίδιο έτος.

Ακολούθησε σημαντική ήττα (312 π.Χ) των Αιτωλών από τον Φίλιππο, αδελφό του Κασσάνδρου, και απόσυρσή τους στα Αιτωλικά Όρη.

Ακολουθεί ο 4ος Διαδόχειος Πόλεμος (307 - 301 π.Χ.) και η μόνιμη διάσπαση της Μακεδονικής Αυτοκρατορίας.

Στα πλαίσια αυτού του πολέμου καταφθάνει στην Μέση Ελλάδα ο Δημήτριος ο Πολιορκητής και αφού λύνει την πολιορκία της Αθήνας (304 π.Χ.) εκδιώκει τον Κάσσανδρο στο βορρά, πέραν των Θερμοπυλών, κλείνοντας επιπλέον, συμμαχία με την Αιτωλία (304 π.Χ.).

Η ήττα των Αντιγονιδών στην Ιψό (301 π.Χ) ήταν ένα νέο σάλπισμα για την αποτίναξη της Μακεδονικής κυριαρχίας του Οίκου αυτού από την Μέση Ελλάδα και την Πελοππόννησο.

Ακολούθως η Αιτωλία συνάπτει συμμαχία με την Βοιωτία (301 π.Χ.)

Ακολούθησε ο 3ος Αιτωλο-Μακεδονικός Πόλεμος (290 - 289 π.Χ.) κατά του Δημήτριου του Πολιορκητού. Παράλληλα, προσαρτήθηκε η Ανατολική Φωκίδα (290 π.Χ.)

Ο Δημήτριος εισέβαλε (289 π.Χ.) στην Αιτωλία από την Μακεδονία, ίσως διαμέσου της κοιλάδας του Σπερχειού, της Ευρυτανίας και της κοιλάδας του Αχελώου, και λεηλάτησε την χώρα.

Πληροφορούμενος ο Δημήτριος ότι ο Πύρρος σπεύδει προς βοήθεια των Αιτωλών, στρέφεται βόρεια προς την Ήπειρο, αφήνοντας στην Αιτωλία ισχυρή δύναμη υπό τον Πάνταυχο.

Ο Πύρρος επιτίθεται και συντρίβει την Μακεδονική αυτή δύναμη.

Μετά την εξέλιξη αυτή ο Δημήτριος επιστρέφει στην Μακεδονία και ασθενεί στην Πέλλα.

Στην συνέχεια ο Πύρρος εισέβαλε στην Μακεδονία (288 π.Χ.) ενώ οι Αιτωλοί φαίνεται ότι τότε προσάρτησαν οριστικά την Ανατολική Φωκίδα.

Ακολούθησε ο 5ος Διαδόχειος Πόλεμος (288 - 285).

Πρώτη σημαντική συνέπειά του η εκβολή του Δημητρίου από την Μακεδονία και ο διαμοιρασμός της μεταξύ Πύρρου και Λυσίμαχου (άνοιξη 287 π.Χ.). Ουσιαστικά το Μακεδονικό Κράτος τριχοτομήθηκε εφόσον ο Δημήτριος ο Πολιορκητής διατήρησε τις Μακεδονικές κτήσεις σε Πελοπόννησο και Μέση Ελλάδα.

Μέρος του πολέμου αυτού ήταν ο Μακεδονο-Συριακός Πόλεμος (τέλη 287 - 285) μεταξύ Δημητρίου του Πολιορκητού και Σελεύκου Α' για την κυριαρχία της Ασίας.

Ήδη, από το τις αρχές του 286 π.Χ. (και εφόσον ο Δημήτριος πλέον αναχώρησε για την Ασία) ο Πύρρος άρχισε την προσέγγιση με τον υιό του Αντίγονο τον Γονατά.

Το 285 π.Χ. ολόκληρη η Μακεδονία περιήλθε στον Λυσίμαχο που επικαιροποίησε την συμμαχία του με την Αίγυπτο. Ακολούθως κατέλαβε την Θεσσαλία (ίσως 284) (όπου πιθανότατα συγκρούσθηκε με τον Αντίγονο), απειλώντας άμεσα τις Μακεδονικές κτήσεις των Αντιγονιδών στην Μέση Ελλάδα.

Οι Φωκείς, που με την οικονομική βοήθεια του Λυσίμαχου εκδίωξαν την Μακεδονική φρουρά των Αντιγονιδών στην Ελάτεια (ίσως 264), έγιναν ενθουσιώδεις σύμμαχοί του.

Αλλά και οι Αιτωλοί, είδαν θετικά την εξέλιξη αυτή (καθώς ο κλονισμός της κυριαρχίας των Αντιγονιδών εξυπηρετούσε την δική τους εξάπλωση), τίμησαν τον Λυσίμαχο ονομάζοντας δύο πόλεις της Ομοσπονδίας, Λυσιμάχεια και Αρσινόη.

Όμως, ο Λυσίμαχος δεν πρόλαβε να δραστηριοποιηθεί στην Μέση Ελλάδα καθώς αντιμετώπισε εσωτερικά προβλήματα που οδήγησαν στην θανάτωση του υιού του Αγαθοκλή (ίσως 283/2).

Επακολούθησε ο 6ος Διαδόχειος Πόλεμος (282 - 281) όπου οι δύο νικητές του Δημητρίου, ο Σέλευκος και ο Λυσίμαχος, ενεπλάκησαν μεταξύ τους.

Μετά την συντριβή του Λυσιμάχου, η Μακεδονία περιέρχεται στον Πτολεμαίο τον Κεραυνό (Σεπτέμβριος 281) που εμπλέκεται αρχικά σε διένεξη με τον Αντίγονο (που δοκιμάζει διπλή ήττα) και στην συνέχεια με τους Ιλλυριούς και δεν ασχολείται με την Μέση Ελλάδα.

Τον Μάϊο του 280 π.Χ. ο Πύρρος αναχωρεί για την Ιταλία.

Έτσι, ο 280 π.Χ. οι Αιτωλοί (απαλλαγμένοι από την Μακεδονική απειλή) έγιναν κύριοι της δυτικής Οζολίας Λοκρίδας ενώ ταυτόχρονα οι Δελφοί περιήλθαν στην κυριαρχία τους. Παράλληλα την ίδια εποχή προσαρτήθηκαν η Ηράκλεια Τραχινία και η Οιταία.

Η Αιτωλική επικυριαρχία στο Δελφικό Μαντείο έδωσε την αφορμή στην Σπάρτη (υπό τον βασιλέα Αρέα Α') να συσπειρώσει τις Πελοποννησιακές πόλεις σε μία προσπάθεια αναβίωσης της Πελοποννησιακής Συμμαχίας.

Τυπικά, η αντιπαράθεση με την Αιτωλία ήταν πρόσχημα για την έμμεση αποτίναξη της Μακεδονικής επικυριαρχίας που εξέφραζε πλέον ο υιός του Δημητρίου, Αντίγονος Β' ο Γονατάς.

Ο Σπαρτιατικός στρατός ενισχυμένος με συμμαχικές επικουρίες διέπλευσε τον Κορινθιακό Κόλπο και εισέβαλε στην Αιτωλία όπου και συνετρίβη (θέρος 280).

Επακολούθησε η εισβολή των Γαλατών στην Μακεδονία (χειμώνας 280/79 π.Χ.)

Οι Αιτωλοί και άλλοι Έλληνες συγκεντρώνουν δυνάμεις στις θερμοπύλες (φθινόπωρο 279)

Ακολούθησε η προσάρτηση της Δολοπίας (278 - 276 π.Χ.) και της Αινίδας (273 π.Χ.), της Δωρίδας (270 π.Χ.) και ολοκλήρωση της προσάρτησης της Οζολίας Λοκρίδας (270 π.Χ.)

Ακολούθησε ο Χρεμωνίδειος Πόλεμος (268 - 261 π.Χ.)

Ορόσημο στην Αιτωλική εξάπλωση ήταν η επέκταση ως την Αιγαία Θάλασσα γεγονός που πραγματοποιήθηκε με την προσάρτηση της Επικνημίδειας Λοκρίδας (262 π.Χ.) και της Μαλίδας (262 - 260 π.Χ.).

Οι κατακτήσεις στην Δυτική Ελλάδα συνεχίσθηκαν με την προσάρτηση της Ανατολικής Φωκίδας (262 π.Χ.)

Ακολούθησε στροφή του Αιτωλικού ενδιαφέροντος στα δυτικά, όπου η διείσδυση μιας μεγάλης Βαλκανικής δύναμης, της Ηπείρου, στην Ακαρνανία, προκάλεσε την ανησυχία της Αιτωλίας. Τελικά, το 255 π.Χ., οι δυο δυνάμεις διαμέλισαν την Ακαρνανία, με το ανατολικό τμήμα της (μαζί με την κοιλάδα του Αχελώου) να προσαρτάται στην Αιτωλική Ομοσπονδία (σε συμφωνία με τον Ηπειρώτη βασιλέα Αλέξανδρο Β' τον Ευφυή).

Φαίνεται ότι μεταξύ των ετών 256 - 245 π.Χ. πολλές πόλεις της Φωκίδας εξεγέρθηκαν και με την υποστήριξη της Βοιωτίας προσπαθούσαν να αποτινάξουν τον Αιτωλικό εναγκαλισμό.

Όμως, η μεγάλη Αιτωλική νίκη κατά των Βοιωτών στην Χαιρώνεια (245 π.Χ.) οδήγησε στην πλήρη κάμψη της αντίστασης στην Φωκίδα. Μετά την ήττα τους οι Βοιωτοί υπέγραψαν συνθήκη με βάση την οποία η Βοιωτία μετατρεπόταν σε Αιτωλικό δορυφόρο.

Η Φωκική αντίσταση όμως δεν κάμφθηκε και φαίνεται ότι ζητήθηκε η επέμβαση της Μακεδονίας (επί του Δημήτριου Β' του Αιτωλικού).

Ακολούθησε ο Δημητριακός Πόλεμος (238 - 228 π.Χ.)

Έτσι Μακεδονικός στρατός κατέφθασε στην Φωκίδα (237 π.Χ.), εξεδίωξε τους Αιτωλούς (4ος Αιτωλο-Μακεδονικός Πόλεμος) και την συμπεριέλαβε στον Μακεδονική σφαίρα επιρροής (μέχρι το 228 π.Χ.)

Στην συνέχεια Αιτωλία και Αχαΐα συμμάχησαν.

Ακολούθως, ο Δημήτριος το 236 π.Χ. εισέβαλε στην Βοιωτία, και την απέσπασε από τον Αιτωλικό εναγκαλισμό. Η εισβολή έγινε από την Χαλκίαδα (η Εύβοια βρίσκονταν υπό τον έλεγχο των Αντιγονιδών) καθώς οι Θερμοπύλες ελέγχονταν από τους Αιτωλούς.

Ταυτόχρονα, στον Δημήτριο προσχώρησαν και οι Οπούντιοι Λοκροί (Η Οπουντία Λοκρίδα είχε καταστεί Αιτωλική δορυφόρος ένα έτος ενωρίτερα.)

Το 234 π.Χ. οι Ηπειρώτες εισέβαλαν στην Ακαρνανία που πιθανότατα εξεγέρθηκε με την υποκίνηση των Αιτωλών.

Στρατηγοί- Ηγέτες[]

Second Aetolian League...........................c. 280-146

A partial record of leaders of this League...

?
Δωρίμαχος (Dorimachos............. 221-220
\Αιτωλία (Skopas.........................................220-219
\Αιτωλία (Evripidas......................................219-218
\Αιτωλία (Agitas.........................................218-217
Αγέλαος Α' (Agelaos I........217-216
\Αιτωλία (?
Σκόπας (Skopas.........................................212-211
\Αιτωλία (?
\Αιτωλία (Pyrias.........................................210-209
\Αιτωλία (Attalos of Pergamon............................209-208
\Αιτωλία (?
Μαίανδρος (Maeandros......................................207-206
\Αιτωλία (Skopas (restored)..............................206-205
\Αιτωλία (Dikaearchos....................................205-204
\Αιτωλία (?
\Αιτωλία (Thoas..........................................203-202
\Αιτωλία (?
\Αιτωλία (Damokritos of Kalydon..........................200-199
\Αιτωλία (?
\Αιτωλία (Faeneas........................................197-196
Αλεξαμενός (Alexamenos....................196-195
\Αιτωλία (?
\Αιτωλία (Thoas (restored)...............................194-193
Δαμόκριτος (Damokritos of Kalydon (restored)...............193-192
Φαινέας (Phaeneas.........192-191
\Αιτωλία (Archedamos.....................................191-190
Θόας (Thoas (restored)...............................190-189
Νίκανδρος (Nikandros......................................189-188
\Αιτωλία (Archedamos.....................................188-187
\Αιτωλία (?
Αρχέδαμος (Archedamos (restored).....182-181
\Αιτωλία (Thoas (re-restored)............................181-180
Λυκίσκος (Lykiskos.......................................178-177
\Αιτωλία (Thoas (re-re-restored).........................173-172
\Αιτωλία (Lykiskos.......................................172-171
Αγέλαος Β' (Agelaos II..........169-168
\Αιτωλία (?
To the Roman Republic...............................146-27

Υποσημειώσεις[]

Εσωτερική Αρθρογραφία[]

Βιβλιογραφία[]

"The League of the Aitolians", John D. Grainger

Ιστογραφία[]

Κίνδυνοι Χρήσης

Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες
σε αυτήν την εγκυκλοπαίδεια
ωστόσο, παρακαλούμε να λάβετε σοβαρά υπ' όψη ότι
η "Sciencepedia" δεν μπορεί να εγγυηθεί, από καμιά άποψη,
την εγκυρότητα των πληροφοριών που περιλαμβάνει.

"Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα
να έχουν αλλοιωθεί, βανδαλισθεί ή μεταβληθεί από κάποιο άτομο,
η άποψη του οποίου δεν συνάδει με το "επίπεδο γνώσης"
του ιδιαίτερου γνωστικού τομέα που σας ενδιαφέρει."

Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι
όλα τα άρθρα μπορεί να είναι ακριβή, γενικώς,
και για μακρά χρονική περίοδο,
αλλά να υποστούν κάποιο βανδαλισμό ή ακατάλληλη επεξεργασία,
ελάχιστο χρονικό διάστημα, πριν τα δείτε.

Επίσης,
Οι διάφοροι "Εξωτερικοί Σύνδεσμοι (Links)"
(όχι μόνον, της Sciencepedia
αλλά και κάθε διαδικτυακού ιστότοπου (ή αλλιώς site)),
αν και άκρως απαραίτητοι,
είναι αδύνατον να ελεγχθούν
(λόγω της ρευστής φύσης του Web),
και επομένως είναι ενδεχόμενο να οδηγήσουν
σε παραπλανητικό, κακόβουλο ή άσεμνο περιεχόμενο.
Ο αναγνώστης πρέπει να είναι
εξαιρετικά προσεκτικός όταν τους χρησιμοποιεί.

- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν

>>Διαμαρτυρία προς την wikia<<

- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)