Αλέξιος Α'
Ηγεμόνες Μεσαιωνικής Εποχής
11ος Αιώνας μ.Χ.
12ος Αιώνας μ.Χ.
Όνομα: Αλέξιος
Ηγεμονικά Ονόματα
Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Ηγεμόνες Βυζαντινής Αυτοκρατορίας
Στρατιωτικοί Βυζαντινής Αυτοκρατορίας
Θεοδοσίδες
Θράκες
Ιουστινίδες
Ηρακλειάδες
Ίσαυροι
Φρύγες
Φωκαείς
Μακεδόνες
Λεκαπηνοί
Κομνηνοί
Άγγελοι
Δούκες
Λασκάρεις
Καντακουζηνοί
Παλαιολόγοι
Βυζαντινή Πελοπόννησος
Ηγεμόνες Βυζαντινής Πελοποννήσου
Βυζαντινή Ήπειρος
Ηγεμόνες Βυζαντινής Ηπείρου
Βυζαντινή Θεσσαλία
Ηγεμόνες Βυζαντινής Θεσσαλίας
Βυζαντινή Μακεδονία
Ηγεμόνες Βυζαντινής Μακεδονίας
Βυζαντινή Βιθυνία
Ηγεμόνες Βυζαντινής Βιθυνίας
Βυζαντινός Πόντος
Ηγεμόνες Βυζαντινού Πόντου
Σερβία
Ηγεμόνες Σερβίας
Βουλγαρία
Ηγεμόνες Βουλγαρίας
Βλαχία
Ηγεμόνες Βλαχίας
Μολδαβία
Ηγεμόνες Μολδαβίας
Ουγγαρία
Ηγεμόνες Ουγγαρίας
Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
Ηγεμόνες Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
Ηγεμόνες Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Περσική Αυτοκρατορία
Ηγεμόνες Περσικής Αυτοκρατορίας
Αραβική Αυτοκρατορία
Ηγεμόνες Αραβικής Αυτοκρατορίας
Λατινική Αυτοκρατορία
Ηγεμόνες Λατινικής Αυτοκρατορίας
Φραγκική Αυτοκρατορία
Ηγεμόνες Φραγκικής Αυτοκρατορίας
Οθωμανική Αυτοκρατορία
Ηγεμόνες Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
- Ένας αυτοκράτορας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (1081 - 1118 μ.Χ.).
- Χρονική Περίοδος Διακυβέρνησης: Μεσοβυζαντινή Εποχή, 11ος Αιώνας μ.Χ., 12ος Αιώνας μ.Χ..
- Γέννηση:
- Θάνατος:
Ετυμολογία[]
Το όνομα "Αλέξιος" σχετίζεται ετυμολογικά με την λέξη "Αλέξανδρος".
Γενεαλογία[]
- Πατέρας:
- Μητέρα:
- Σύζυγος:
- Τέκνα:
Βιογραφία[]
Ήταν ανιψιός του αυτοκράτορα Ισαάκιου Α' Κομνηνού και υιος του Ιωάννη Κομνηνού και της Άννας Δαλασηνής.
Ο Αλέξιος από πολύ ενωρίς κατατάχθηκε στον αυτοκρατορικό στρατό και αντιμετώπισε αρκετούς στασιαστές και διεκδικητές του αυτοκρατορικού θρόνου. Το 1078 ορίσθηκε αρχηγός του στρατού της Δύσης από τον αυτοκράτορα Νικηφόρο Γ' τον Βοτανειάτη.
Οι μεγαλύτερες επιτυχίες του ήταν η νίκη και σύλληψη πρώτα του Νικηφόρου Βρυέννιου και αργότερα του Νικηφόρου Βασιλάκιου.
Τελικά το 1081 στασίασε και ο ίδιος με τους αδελφούς του και κατέλαβε το θρόνο εκδιώκοντας τον Νικηφόρο Γ' μετά από παρότρυνση και με τη βοήθεια του Ιωάννη Δούκα, θείου του Μιχαήλ Ζ' Δούκα.
Για αρκετό καιρό υπήρξε εραστής της αυτοκράτειρας Μαρίας της Αλανής, συζύγου των αυτοκρατόρων Μιχαήλ Ζ' και Νικηφόρου Γ'. Η εύνοια της του φάνηκε πολύ χρήσιμη τα έτη που προσπαθούσε να ανέβει στη στρατιωτική ιεραρχία.
Μετά από την άνοδό του στο θρόνο, όμως, συζεύχθηκε την Ειρήνη Δούκα, εγγονή του Ιωάννη Δούκα, θείου του Μιχαήλ Ζ'. Για να εξασφαλίσει την υποστήριξη των Δουκών επανέφερε τον Κωνσταντίνο Δούκα, γιο του Μιχαήλ Ζ' και της Μαριάς της Αλανής ως συναυτοκράτορα. Αργότερα τον αρραβιώνιασε με την πρωτότοκη κόρη του, Άννα. Η γέννηση του γιου του Αλέξιου, Ιωάννη, το 1087 τερμάτισε την αναγνώριση του Κωνσταντίνου ως συναυτοκράτορα. Ο Κωνσταντίνος, όμως, συνέχισε να έχει φιλικές σχέσεις με τον αυτοκράτορα.
Οικονομική Πολιτική[]
Ως αυτοκράτορας ο Αλέξιος προσπάθησε να συγκρατήσει τις φυγόκεντρες δυνάμεις των τοπικών αρχόντων στις επαρχίες, να εξυγιάνει αναζωογονήσει την οικονομία και το εμπόριο αλλά και να σταματήσει το πληθωρισμό του βυζαντινού νομίσματος. Η κοπή του υποτιμημένου σε μεγάλο βαθμό σολδίου σταμάτησε και ένα καινούριο χρυσό νόμισμα κόπηκε, το υπέρπυρον.
Για να ισχυροποιήσει τη συνοχή του κράτους και το στρατό στράφηκε στην αριστοκρατία η οποία ενισχύθηκε πολύ στην εποχή των Κομνηνών. Για να βρει πόρους αναγκάστηκε να επιβάλλει επιπλέον φόρους στο λαό. Νέοι αυλικοί και διοικητικοί τίτλοι εφευρέθηκαν όπως αυτός του σεβαστοκράτορα για να αντικαταστήσουν τους παλαιούς, που είχαν χάσει τη αξία τους με την πρακτική των προηγούμενων αυτοκρατόρων να τους διαμοιράζουν αφειδώς, αλλά και για να ικανοποιήσει και για να εντάξει στον κρατικό μηχανισμό όσα περισσότερα μέλη της αριστοκρατίας μπορούσε. Παράλληλα έπρεπε να αντιμετωπίσει σωρεία συνομωσιών και εξωτερικών απειλών.
Εξωτερικές απειλές[]
Το ίδιο έτος που ο Αλέξιος ανέβηκε στο θρόνο οι Νορμανδοί, που είχαν καταλάβει τη βυζαντινή Ιταλία από το 1071, αποβιβάστηκαν στις αλβανικές ακτές και με αρχηγό το Ροβέρτος Α' Γυισκάρδος πολιόρκησαν το Δυρράχιο.
Ο Αλέξιος έσπευσε να τους αντιμετωπίσει αλλά ηττήθηκε και αναγκάστηκε για να αποζητήσει τη συνεργασία των Βενετών να τους παραχωρήσει αποκλειστικά προνόμια σε όλη την αυτοκρατορία.
Ο πόλεμος με τους Νορμανδούς τερματίστηκε το 1085 με το θάνατο του Ροβέρτου Γυισκάρδου και τη σύγκρουση για τη διαδοχή του μεταξύ του Βοημούνδου και του μικρότερου αδελφού του, Ρογήρου Μπόρσα.
Μετά από λίγο, όμως, ο Αλέξιος χρειάστηκε να αντιμετωπίσει τουρκικούς λαούς που διέρχονταν τον Δούναβη και διενεργούσαν επιδρομές στο εσωτερικό της αυτοκρατορίας, τους Πετσενέγκους και τους Κουμάνους.
Οι επιδρομές αυτές συνεχίστηκαν με μικρότερη ή μεγαλύτερη ένταση για αρκετά έτη, και μάλιστα οι Πετσενέγκοι συνεργάστηκαν το 1090 με τον εμίρη της Σμύρνης, Τζαχά που είχε βλέψεις στο βυζαντινό θρόνο, και επιτέθηκαν στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Αλέξιος χρησιμοποιώντας τους Κουμάνους εναντίον τους κατάφερε να τους νικήσει στην μάχη του Λεβουνίου το 1091.
Το 1094 ήταν η σειρά των Κουμάνων να επιδράμουν εναντίον της αυτοκρατορίας, ξεσηκωμένοι από έναν διεκδικητή του θρόνου που υποκρινόταν ότι ήταν ο Κωνσταντίνος Διογένης, (ένας γιος του Ρωμανού Διογένη που στην πραγματικότητα είχε αποθάνει αρκετά έτη πριν). Οι Κουμάνοι αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν όταν ο ψευδο-Διογένης εξουδετερώθηκε στην Αδριανούπολη.
Ο Αλέξιος κατάφερε να εξουδετερώσει και την απειλή του Τζαχά, στρέφοντας εναντίον του τον γαμπρό του, τον Κιλίτζ Αρσλάν Α', ο οποίος και τον δολοφόνησε στη διάρκεια ενός συμποσίου το 1094.
Έχοντας σταθεροποιήσει την ειρήνη στα ευρωπαϊκά εδάφη της αυτοκρατορίας ο Αλέξιος έστρεψε την προσοχή του στην Μικρά Ασία, που είχε καταληφθεί σχεδόν ολόκληρη από τους Σελτζούκους Τούρκους.
Έστειλε μία επιστολή στον Πάπα της Ρώμης Ουρβανό B' για να πάρει βοήθεια από τη Δύση με την μορφή αποστολής μισθοφόρων για να μπορέσει να ανακαταλάβει τα χαμένα εδάφη. Έτσι, μπήκαν οι βάσεις για την 1η Σταυροφορία.
Η Πρώτη Σταυροφορία και οι συνέπειές της[]
Ο Αλέξιος προσπάθησε να αντιμετωπίσει με τη διπλωματία τους σταυροφόρους που κατέφθαναν κατά ομάδες στα εδάφη του, από τα σύνορα με την Ουγγαρία και από τις δυτικές ακτές της αυτοκρατορίας με σημαντικότερους αρχηγούς, τους
- Γοδεφρείδο του Μπουιγιόν,
- Ραϋμόνδο της Τουλούζης και
- Βοημούνδο του Τάραντα.
Όμως, διάφορα επεισόδια λεηλασιών και συγκρούσεων τον έπεισαν να ακολουθήσει επιθετική πολιτική όσο οι σταυροφόροι δεν ήταν ακόμη τόσοι πολλοί ώστε να τον απειλήσουν και να τους αρνηθεί τη βοήθεια του. Ακόμη διέταξε το στρατό στην Κωνσταντινούπολη να επαγρυπνεί. Χαρακτηριστικότερο το επεισόδιο του με τον Σταυροφόρο Ούγο των Βερμαντουά αδελφό του βασιλέα της Γαλλίας.
Αυτά τα μέτρα επέτυχαν και οι αρχηγοί των Σταυροφόρων υποσχέθηκαν όσα εδάφη κατελάμβαναν από τους Τούρκους και προηγουμένως ανήκαν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία να τα παραδώσουν σε βυζαντινή διοίκηση (δηλαδή όλα τα εδάφη από τη Νίκαια ως την Αντιόχεια).
Αρχές του 1097 οι σταυροφόροι είχαν πλέον συγκεντρωθεί όλοι στα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης και ο Αλέξιος τους έδωσε πλοία για να μεταφερθούν στην απέναντι ακτή και ένα μικρό εκστρατευτικό σώμα υπό τον στρατηγό Τατίκιο για να τους οδηγήσει μέχρι την Αντιόχεια.
Εκεί, κατάφεραν να νικήσουν τους Τούρκους της Νίκαιας και απέκλεισαν την πόλη. Οι Τούρκοι όμως ήρθαν σε συνεννόηση με τους Βυζαντινούς, οι οποίοι διέσχισαν με πλοιάρια τη λίμνη στην πίσω πλευρά της πόλης, και τους παρέδωσαν τη Νίκαια χωρίς να μπορέσουν να αντιδράσουν σε αυτό οι Σταυροφόροι.
Αυτό το συμβάν ψύχρανε τελείως τις σχέσεις των Σταυροφόρων και Βυζαντινών.
Μετά από πορεία αρκετών εβδομάδων οι Σταυροφόροι έφΘασαν στην Αντιόχεια και τον Οκτώβριο ξεκίνησαν την πολιορκία της πόλης. Όταν πέρασαν μερικοί μήνες ο Βοημούνδος κατάφερε με ένα τέχνασμα να απομακρύνει τους λίγους βυζαντινούς στρατιώτες που τους είχαν οδηγήσει μέχρι εκεί, μη θέλοντας να τους παραδώσει την Αντιόχεια αλλά να γίνει αυτός ο κυρίαρχός της.
Διακήρυξε ότι η συμφωνία ήταν άκυρη και έπεισε τους άλλους σταυροφόρους να δεχθούν να γίνει αυτός ο κυρίαρχος της Αντιόχειας. Οι συγκρούσεις Σελτζούκων και Βυζαντινών είχαν αναζωπυρωθεί και ο Αλέξιος δεν μπόρεσε να αντιδράσει άμεσα. Παρ'όλο που η συμφωνία που είχε γίνει στην Κωνσταντινούπολη είχε αθετηθεί οι Βυζαντινοί επωφελήθηκαν από την αναστάτωση που έφεραν οι σταυροφόροι στους Τούρκους και από τη νίκη τους στην μάχη του Δορυλαίου. Στα έτη 1097-1099 ανακατέλαβαν την Χίο, τη Ρόδο, τη Σμύρνη, τη Φιλαδέλφεια, την Έφεσο και τις Σάρδεις. Η διπλωματία και οι προσπάθειες του Αλέξιου δικαιώνονταν.
Ο Βοημούνδος πιάστηκε αιχμάλωτος του Μαλίκ Γαζί των Δανισμενδιδών το 1100 και αφέθηκε ελεύθερος το 1103.
Συγκρούστηκε με τους γειτονικούς μουσουλμάνους ηγεμόνες, αλλά ηττήθηκε στην μάχη της Χαρράν. Ακολούθησε μεγάλη επίθεση των Βυζαντινών στην Κιλικία και στη Συρία που ανάγκασε το Βοημούνδο να επιστρέψει στη Δύση σε αναζήτηση ενισχύσεων. Τελικά, νέα σύγκρουση μεταξύ Νορμανδών και Βυζαντινών έλαβε χώρα το 1107, όταν ο Βοημούνδος αποβιβάστηκε και πάλι στις αλβανικές ακτές αλλά αυτή τη φορά ο αναδιοργανωμένος και φανερά ισχυρότερος από το 1081 αυτοκρατορικός στρατός απέκλεισε τους Νορμανδούς ενώ αδυνατούσαν να καταλάβουν το Δυρράχιο και ο Βοημούνδος αναγκάστηκε να παραδοθεί. Με τη συνθήκη της Δεαβόλεως (1108) δήλωνε υποτέλεια στην αυτοκρατορία και αναλάμβανε την υποχρέωση να δεχθεί Ορθόδοξο Πατριάρχη στην Αντιόχεια.
Θάνατος[]
Τα έτη 1110 - 1116 ο Αλέξιος εξεστράτευσε ξανά στην Μικρά Ασία προσπαθώντας να περιορίσει τους Τούρκους και να υπερασπίσει τις περιοχές που ήταν στα χέρια των Βυζαντινών. Κατάφερε τελικά να ανακαταλάβει τα εδάφη από την Τραπεζούντα ως το Αμόριο και το Φιλομήλιο της Φρυγίας, και από εκεί ως τις εκβολές του ποταμού Μαιάνδρου. Ακόμη, προσπάθησε να περιορίσει την αίρεση των Βογομίλων που εκείνη την εποχή είχε εξαπλωθεί αρκετά και είχε κέντρο της τη Φιλιππούπολη.
Η ποδάγρα και η ραγδαία επιδείνωση της σε συνδυασμό με την κόπωση δεκαετιών οδήγησαν τον Αλέξιο Κομνηνό στον θάνατο. Ήδη το 1116 είχε επιδεινωθεί τόσο πολύ ώστε ο Αλέξιος δεν μπορούσε να βαδίσει. Ενάμιση έτος μετά τα πρώτα συμπτώματα, σύμφωνα με τον προσωπικό ιατρό του αυτοκράτορα, Νικόλαο Καλλικλή, είχε αρχίσει η μετάσταση.
Η επιδείνωση ήταν ραγδαία σε βαθμό που ο Αλέξιος υποχρεωνόταν να παραμένει συνέχεια καθιστός. Φλεγμονές, οιδήματατα και διάρροιες ταλαιπώρησαν τον αυτοκράτορα προκαλώντας του περιπλοκές και φριχτούς πόνους, εως ότου εξέπνευσε στις 15 Αυγούστου 1118.
Τις τελευταίες ημέρες της ζωής του δεν τις πέρασε σε ηρεμία. Η συζυγός του, Ειρήνη, και η κόρη του, Άννα, συνομωτούσαν για να μην τον διαδεχθεί ο Ιωάννης στο θρόνο, αλλά ο σύζυγος της Άννας, Νικηφόρος Βρυέννιος. Το σχέδιο τους, όμως, απέτυχε. Ο Ιωάννης μετέβη μυστικά στην Μονή Μαγγάνων, όπου βρισκόταν ο πατέρας του και έλαβε τον αυτοκρατορικό δακτύλιο από την χείρα του λίγες ώρες πριν αποθάνει. Ετάφη στη Μονή Παμμακάριστου στην Κωνσταντινούπολη.
Το σθένος που έδειξε ο Αλέξιος στη ζωή του ήταν πραγματικά αξιοθαύμαστο. Αναλύοντας τον προσωπογραφικά θα μπορούσε κανείς να πει πως ήταν ένας άνθρωπος γεννημένος ηγέτης. Είχε εξάλλου όλα τα χαρακτηριστικά που απαιτούσε η βυζαντινή αυτοκρατορική ιδεολογία από εναν ιδανικό αυτοκράτορα. Ο Αλέξιος ήταν φανατικά ορθόδοξος, όχι από πηγαία πίστη ή εξαιτίας της επιρροής της θρησκόληπτης μητέρας του, αλλά από σκοπιμότητα.
Παρ’όλο που ο Αλέξιος παρέδωσε στο γιο του, Ιωάννη, ένα σταθερότερο και ισχυρότερο κράτος από ότι το βρήκε το 1081, γεγονός είναι ότι η ενδυνάμωση των δυνατών καθώς και η παραχώρηση υπέρογκων προνομίων στις ιταλικές ναυτικές δημοκρατίες μακροπρόθεσμα έπληξαν παρά ωφέλησαν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Η κόρη του, Άννα Κομνηνή, έγραψε την Αλεξιάδα, ένα βιβλίο που εξιστορεί τα γεγονότα της εποχής του πατέρα της και σε πολλά σημεία τον εξυμνεί.
Οικογένεια[]
Από τον γάμο του με την Ειρήνη Δούκα ο Αλέξιος απέκτησε τα εξής παιδιά:
- Άννα Κομνηνή, που παντρεύτηκε τον καίσαρα Νικηφόρο Βρυέννιο.
- Μαρία Κομνηνή, που παντρεύτηκε σε πρώτο γάμο τον Γρηγόριο Γαβρά και σε δεύτερο τον Νικηφόρο Ευφορβηνό Κατακαλών.
- Ιωάννης Β' Κομνηνός]], που τον διαδέχθηκε ως αυτοκράτορας.
- Ανδρόνικος Κομνηνός, σεβαστοκράτωρ.
- Ισαάκιος Κομνηνός, σεβαστοκράτωρ.
- Ευδοκία Κομνηνή, που παντρεύτηκε τον Μιχαήλ Ιασίτη.
- Θεοδώρα Κομνηνή, που παντρεύτηκε σε πρώτο γάμο τον Κωνσταντίνο Κουρτίκη και σε δεύτερο γάμο τον Κωνσταντίνο Άγγελο.
- Μανουήλ Κομνηνός.
- Ζωή Κομνηνή.
Υποσημειώσεις[]
Εσωτερική Αρθρογραφία[]
Βιβλιογραφία[]
- "Ιστορία Ελληνικού Έθνους". Εκδοτική Αθηνών, 1974.
- Παπαρρηγόπουλου Κωνσταντίνου, "Ιστορία του Ελληνικού Έθνους", Εκδόσεις Ελευθερουδάκης, Αθήναι, 1930
- Χριστοφιλοπούλου Αικατερίνης, "Βυζαντινή Ιστορία", Εκδόσεις Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1962
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα, Αθήνα 1996
Ιστογραφία[]
 Κίνδυνοι Χρήσης
|
|---|
|
Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες "Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι Επίσης, |
- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν
- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)