Αμφαξίτιδα

Αμφαξίτις

Amphaxitis, Αμφαξία

Η Μακεδονία και τα επιμέρους κράτη της.

Η Μακεδονία κατά την Κλασσική Εποχή.

Η Μακεδονία κατά την Κλασσική Εποχή.

Ιστορική χώρα της Μακεδονίας.

Ετυμολογία

Η ονομασία "Αμφαξίτιδα" σχετίζεται ενδεχομένως με την λέξη "Αξιός".

Γεωγραφία

Βόρεια Ελλάδα
Ιστορική Διαίρεση
Μακεδονία
Μακεδονίδα Macedonis Μακεδόνες Ημαθία Emathia Αμυθάονες Βοττιαία Bottiaea Βοττιαίοι Πελαγονία Pelagonia Πελαγόνες Λυγκηστίδα Lygcestis Λυγκηστές Βρυγηίδα Brygeis Βρύγες Αλμωπία Almopia Άλμωπες Πιερία Pieria Πίερες Ελυμεία Elimeia Ελύμειοι Ορεστίδα Orestis Ορέστες Εορδαία Eordaea Εορδοί Τυμφαία Tymphaea Τυμφαίοι Μυγδονία Mygdonia Μύγδονες Κρηστωνία Crestonia Κρήστωνες
Ήπειρος
Χαονία Chaonia Χάονες Μολοσσία Molossis Μολοσσοί Ελλοπία Ellopia Έλλοπες Ατιντανία Atintania Ατιντάνες Θεσπρωτία Thesprotia Θεσπρωτοί Κασσωπία Cassopia Κασσωπαίοι Αθαμανία Athamania Αθαμάνες Αιθικία Aethicia Αίθικες Αμφιλοχία Amphilochia Αμφίλοχοι
Θεσσαλία
Εστιαιώτιδα Hestiaeotis Εστιαίοι Πελασγιώτιδα Pelasgiotis Πελασγοί Θεσσαλιώτιδα Thessaliotis Θεσσαλοί Φθιώτιδα Phthiotis Φθιώτες Φθία Phthia Φθίοι Αινίδα Aenis Αινιάνες Δολοπία Dolopia Δόλοπες Μαγνησία Magnesia Μάγνητες Περραιβία Perraebia Περραιβοί

Συνορεύει με τις εξής χώρες:

• Β:
• Ν:
• Δ:
• Α:

Οι σημαντικότερες ιστορικές πόλεις της ήταν:

• Αταλάντη

Μορφολογία

• Οι σημαντικότερες οροσειρές της είναι:
• Οι σημαντικότεροι ποταμοί της είναι:
• Οι σημαντικότερες λίμνες της είναι:

Δημογραφία

Οι λαοί που την κατοίκησαν σε διάφορες ιστορικές περιόδους ήταν:

• οι Μακεδόνες

Ιστορία

Αρχικά κατοικήθηκε από Παίονες. Ήδη από τα προϊστορικά χρόνια η δυτική όχθη του Αξιού καταλήφθηκε από Βοττιαίους κι έτσι ο όρος "Αμφαξίτιδα" περιορίστηκε στην ανατολική όχθη του ποταμού και σε μια στενή λωρίδα γης στη δυτική όχθη. Περιελάμβανε ουσιαστικά την πεδιάδα όπου βρίσκονταν οι δίδυμες λίμνες Αρζάνη (Αρτζάν) και Αματόβου. Δυτικά συνόρευε με την Κρηστωνία, νοτιοανατολικά με τη Μυγδονία, ενώ βορειοδυτικά με τη Δόβηρο.

Κατά τους ιστορικούς χρόνους καταλήφθηκε από τους Μακεδόνες και για κάποια χρόνια διατήρησε την αυτονομία της. Οι κάτοικοί της εξέδιδαν μάλιστα και νομίσματα με την αναγραφή "ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ ΑΜΦΑΞΙΩΝ". Σηματικές πόλεις της αρχαίας Αμφαξίτιδας ήταν η Αμυδών, η Καραβία, η Ειδομένη, τα Ταυριανά και άλλες.

Κατά τη Βυζαντινή περίοδο η βόρεια Αμφαξίτιδα από Γευγελή έως το Βαλάντοβο ονομάζονταν Βοημία, ενώ η νότια Αμφαξίτιδα (εντός Ελλάδας σήμερα) ονομάζονταν Βοημίτσα (Μικρή Βοημία). Σήμερα ο όρος χρησιμοποιείται όπως περίπου είχε διαμορφωθεί κατά τους κλασικούς χρόνους, της περιοχής της σημερινής Δ.Ε. Πολυκάστρου (πρώην Δήμου Πολυκάστρου) του Δήμου Παιονίας συν μία στενή λωρίδα γης στη δυτική όχθη του Αξιού. Βόρεια, εκτείνεται έως το σημερινό Δήμο Βογδάντσας (ΠΓΔΜ), έως τη στενωπό του Αξιού κοντά στο Βαλάντοβο.

Μυκηναϊκή Εποχή

Η περιοχή της Αμφαξίτιδας έχει κατοικηθεί από τα νεολιθικά χρόνια. Είναι γνωστές δύο νεολιθικές πόλεις στην Αμυδώνα (κοντά στο σημερινό Αξιοχώρι Κιλκίς) και στο Λιμνότοπο (Καραβία). Στην Χαλκολιθική Περίοδο έως την εποχή του Χαλκού, γύρω στα 3500 με 3000 π.Χ., στην περιοχή εγκαταστάθηκαν Παίονες. Οι Παίονες ήταν γνωστοί από τα αρχαιολογικά ευρήματα ως "Πολιτισμός του Γλυκέος Ύδατος", καθώς ίδρυαν οικισμούς δίπλα σε ποταμούς και λίμνες, όπως ο πασσαλόπηκτος οικισμός της Δοϊράνης (Δόβηρες Παίονες).

Κατά τον μύθο, τους Παίονες οδήγησε από το βορρά (τη βόρεια κοιλάδα του Αξιού, όπου διέμεναν) στο νότο (νότια κοιλάδα του Αξιού), ο Παίων γιος του βασιλέα της Ηλιδας, Ενδυμίωνα ή ο βασιλέας Πηλέγων, κατά τον Όμηρο. Η πρωτεύουσά τους ήταν η Αμυδών. Το δέλτα του Αξιού ποταμού τότε ήταν βορείως του Άσπρου κοντά στο σημερινό Λιμνότοπο.

Η Αμυδών αποτελούσε μια λοφώδη χερσόνησο ανατολικά του δέλτα του Αξιού. Ήταν μια από τις πλέον στρατηγικές θέσεις της κεντρικής Μακεδονίας. Επίσης αξιόλογη πόλη ήταν και ο οικισμός στη θέση Τσαουσίτσα (Χαίται), ανάμεσα στο Κάστρο (Αρτζάν ή Γκογκαίικα) και την Ποντοηράκλεια.

Τον 19ο αιώνα π.Χ. παρατηρείται, από τα αρχαιολογικά ευρήματα, εισβολή από τα ανατολικά. Πρόκειται για τους Πελασγούς, οι οποίοι, σχεδόν ταυτόχρονα με τα ελληνικά φύλα, κατευθύνονται στη Νότιο Ελλάδα. Εγκαθίστανται όμως, στα ανατολικά της περιοχής του Δήμου Πολυκάστρου, και έκτοτε είναι γνωστοί ως Κρήστωνες. Τον 14ο αιώνα π.Χ. οι Παίονες "με τα αγκυλωτά τόξα (Β 848-850) που φορούσαν περικεφαλαίες με αλογοουρά" είχαν καταληφθεί από συμμάχους των Τρώων και εμφανίζονται να μάχονται στον Τρωικό πόλεμο στο πλευρό των Τρώων, υπό τον βασιλέα Πυραίχμη και τον Αστερόπαιο.

Αρχαϊκή Εποχή

Τον 13ο αιώνα π.Χ. εγκαθίστανται στην περιοχή (κυρίως στη Δυτική όχθη του Αξιού), Κρήτες με το όνομα Βoττιαίοι (είχαν εκδιωχθεί από την Κρήτη λόγω της πίεσης των Αχαιών), και έτσι αναπτύσσεται ένα πυκνό εμπόριο της Αμυδώνας με τη Μυκηναϊκή Ελλάδα και την Αχαϊκή πλέον, Κρήτη.

Τον 12ο αιώνα π.Χ. η περιοχή καταλήφθηκε από Φρύγες ή Βρύγες (κατά τη Μακεδονική προφορά), που ήρθαν από τα δυτικά. Ο οικισμός στο Λιμνότοπο (Καραβία) παρακμάζει.

Η Αμυδών γνώρισε μεγάλη ακμή, εκεί παρατηρούνται πρώτη φορά ίχνη κατεργασίας σιδήρου τον 11ο αιώνα π.Χ. που αποτελεί την πρώτη χρήση σιδήρου στην Νότιο Βαλκανική.

Πρόσφατα ανακαλύφθηκε και η νεκρόπολη της Βαϊρούς, από την εποχή του Σιδήρου (γύρω στον 7ο αιώνα π.Χ.) στα όρια των οικισμών "Λατόμι (ή Καραθοδωραίικα)" και "Κάστρου (ή Γκογκαίικων)". Η Βαϊρός ιδρύθηκε από Φρύγες.

Επίσης σημαντικό κέντρο της περιοχής είναι και οι Χαίται στη θέση "Τσαουσίτσα" . Οι Χαίται, κατά το 12ο αιώνα π.Χ. περιέρχονται στους Θράκες εισβολείς, οι οποίοι επιδράμουν από τα ανατολικά, με τελικό προορισμό την Νότιο Ελλάδα.

Η Αμυδών διακρινόταν ως μείζον πολιτιστικό και εμπορικό κέντρο μεταξύ των άλλων πόλεων, όπως:

• οι Ίχνες (σύγχρ. "Κουφάλια"),
• η Ευρωπός,
• η Ειδομένη,
• η Γόρτυνα (σύγχρ. Γοργόπη του Κιλκίς),
• η Καλλίνδοια,
• οι Χαίται (συγχρ. οικισμός Τσαουσίτσας),
• η καραβία (σύγχρ.. οικισμός Λιμνότοπος)
• οι Οιδομεναί (σύγχρ. Μαυρίντσι, ΠΓΔΜ),
• η Αταλάντη (συγχρ. Αξιούπολη),
• οι Κλίται (συγχρ. "Ξυλοκερατιά"),
• το Βράγυλον (σύγχρ. "Μεταλλικό" του Κιλκίς),
• το Μόρρυλον (σύγχρ. Άνω Απόστολοι),
• η Βαϊρός (θέση μεταξύ των "Λατόμι" του Κιλκίς (ή Καραθοδωραίικα) και "Κάστρου" (ή Γκογκαίικων)
• η Δόβηρος (σύγχρ. Δοϊράνη).

Στους Περσικούς Πολέμους η περιοχή καταλαμβάνεται από τους Πέρσες.

Κλασσική Εποχή

Με την φυγή των Φρυγών στη Μικρά Ασία, τον 5ο αιώνα (μετά την υποχώρηση των Περσών, με τους οποίους είχαν συμμαχήσει), η περιοχή περιέρχεται στους Μακεδόνες υπό τον Αλέξανδρο Α΄ και από τότε η περιοχή, με το όνομα Αμφαξίτιδα, ακολουθεί τη μοίρα του Ελληνισμού.

Στον Πελοποννησιακό Πόλεμο (κατά τον 4ο αιώνα π.Χ.) οι Θράκες, υπό τον Σιτάλκη, που ήταν σύμμαχοι των Αθηναίων κινούνται εναντίον των Μακεδόνων και καταλαμβάνουν πρόσκαιρα την περιοχή. Οι Μακεδόνες που είχαν ήδη κυριεύσει την δυτική όχθη του Αξιού από τον 8ο αιώνα, ανακαταλαμβάνουν τελικά την περιοχή τον 4ο αιώνα. Στα χρόνια πριν το Φίλιππο το Β΄, την περιοχή διοικεί ο διεκδικητής του θρόνου των Μακεδόνων και συμβασιλεύς Δημήτριος.

Στις εκστρατείες του Φιλίππου του Β΄ και του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η περιοχή ήταν σημείο συγκέντρωσης και στρατοπέδευσης του στρατού πριν την αναχώρηση.

Ελληνιστική Εποχή

Στην Ελληνιστική περίοδο, η περιοχή είναι αυτοδιοίκητη και γνωστή ως Αμφαξίτιδα με πρωτεύουσα την Αμυδώνα.

Εκδίδονται νομίσματα από τους Αμφάξιους Παίονες. Ο Βασιλεύς των Παιόνων Δροπίων, (περίπου 279 π.Χ.), γιος του Δέοντα, έγινε γνωστός από ένα ανάθημα που έστειλε στους Δελφούς, μια χάλκινη κεφαλή Παιονικού Ταύρου (αναφέρεται από τον Παυσανία). Το 1877 ανακαλύφθηκε στην Ολυμπία ένα βάθρο ανδριάντα με επιγραφή που αναφέρει ότι είχε στηθεί από τους Παίονες, προς τιμή του βασιλιά Δροπίωνα. Αυτό δείχνει ότι οι βασιλιάδες της Παιονίας είχαν ελληνική καταγωγή, αφού μόνο σε Έλληνες επιτρεπόταν η συμμετοχή στους Ολυμπιακούς αγώνες. Την περίοδο των Ελληνιστικών χρόνων κατοικείται ο οικισμός στη θέση Τραπέζι του Μικροδάσους, κοντά στην όχθη του Αξιού, όπου βρέθηκε άγαλμα του Απόλλωνα (εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κιλκίς), και πρόσφατα ανακαλύφθηκε και η νεκρόπολη του οικισμού.

Ρωμαϊκή Εποχή

Τον 1ο αιώνα π.Χ. η περιοχή Πολυκάστρου κυριεύεται από Ρωμαίους, οι οποίοι καταστρέφουν ολοσχερώς την Αμυδώνα. Στα χρόνια που ακολούθησαν καταστρέφονται και οι Χαίτες στην τοποθεσία Τσαουσίτσα, πιθανόν από βόρειους επιδρομείς. Ιδρύεται πόλη στο σημερινό Πολύκαστρο με το όνομα Ταυριανά. Η περιοχή χάνει τη σημασία της γιατί λόγω των προσχώσεων του Αξιού, η θάλασσα έχει πλέον μεταφερθεί νοτιότερα. Οι επόμενοι 5 αιώνες χαρακτηρίζονται από τη «ρωμαϊκή ειρήνη» (Παξ Ρομάνα), κατά τη διάρκεια της οποίας ολοκληρώνεται ο εξελληνισμός των Παιονικών φύλων. Εκείνη την εποχή οι κάτοικοι της περιοχής προσχωρούν στον Χριστιανισμό. Την περίοδο αυτή, η περιοχή υπάγεται στη δεύτερη μερίδα Μακεδονίας με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Το σύνορο μεταξύ δεύτερης και τρίτης μερίδας, είναι ο ποταμός Αξιός (έδρα της τρίτης μερίδας Μακεδονίας είναι η Πέλλα). Σημαντική πόλη είναι επίσης, ο οικισμός στη θέση Τραπέζι του Μικροδάσους. Εγκαθίσταται στην περιοχή μικρός αριθμός Γαλατών, ως γεωργοί Πρότυπο:Πηγή.

Πρωτοβυζαντινή Εποχή

Τον 4ο αιώνα μ.Χ., όταν η πρωτεύουσα του Ρωμαϊκού κράτους μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη, η περιοχή υπάγεται στη δικαιοδοσία του Βυζαντίου και του ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους. Ακολουθούν επιδρομές από Γαλάτες και Γότθους και κάποιοι από τους τελευταίους εγκαθίστανται στην περιοχή, όπου τους παραχωρήθηκαν εκτάσεις προς καλλιέργεια. Οι Γερμανοί που εγκαταστάθηκαν στην κοιλάδα του Αξιού, γρήγορα εκχριστιανίστηκαν και εξελληνίστηκαν από τους ντόπιους Ελληνικούς πληθυσμούς.

Μεσοβυζαντινή Εποχή

Τους αιώνες αυτούς, από τον 5ο μέχρι και τον 12ο, ο Ελληνισμός της περιοχής πέφτει σε παρακμή και αφάνεια λόγω των συνεχών ξένων επιδρομών.

Κατά τον 7ο αιώνα λεηλατούν την περιοχή διάφορα μογγολικά και τουρκικά φύλα όπως Άβαροι, Βαρδάροι και πρωτο-Βούλγαροι.

Οι Βαρδάροι, οι οποίοι είναι Ούγγροι και συχνά αναφέρονται ως Τούρκοι από τους Βυζαντινούς, πετυχαίνουν την εγκατάστασή τους στην περιοχή της Αμφαξίτιδος και έκτοτε ο ποταμός Αξιός ονομάζεται Βαρδάρης. Οι Βαρδάροι ή Βαρδαριώτες όπως είναι αλλιώς γνωστοί, είναι ολιγάριθμοι και γρήγορα αφομοιώνονται και εξελληνίζονται από τον ντόπιο πληθυσμό.

Κατά τους αιώνες 6ο έως 8ο η περιοχή δέχεται επιδρομές και λεηλασίες από Σλάβους και εκσλαβισμένους πλέον Βούλγαρους. Οι επιδρομές αυτές ήταν καταστροφικές όμως οι επιδρομείς δεν εγκαθίστανται, αλλά προσπερνούν την περιοχή, κατευθυνόμενοι νοτιότερα προς Στερεά Ελλάδα και Πελοπόννησο.

Τον 10ο αιώνα, με την ίδρυση του Βουλγαρικού κράτους, η περιοχή Πολυκάστρου δέχεται ισχυρές πιέσεις από Βουλγάρους που θέλουν να καταλάβουν μέρη του Βυζαντινού κράτους. To 1003 οι Βούλγαροι απωθούνται. Το 1064, η περιοχή μαστίζεται από επιδρομή Ογούζων Τούρκων.

Υστεροβυζαντινή Εποχή

Το 1085, την περιοχή λεηλατούν οι Νορμανδοί.

Με τις σταυροφορίες, η περιοχή εντάσσεται στην Λατινική Αυτοκρατορία από το 1204]] έως το 1224.

Από το 1225 έως το 1248, η περιοχή της Αμφαξίτιδας υπάγεται στο Δεσποτάτο της Ηπείρου.

Το 1249 η περιοχή υπάγεται στην Αυτοκρατορία της Νίκαιας, έως το 1260, οπότε και απελευθερώνεται η Κωνσταντινούπολη από τους Λατίνους, και πλέον επανορθώνεται το Βυζαντινό κράτος.

Τον 13ο αιώνα οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες παίρνουν κάποια μέτρα εναντίον των βορείων εισβολέων οργανώνοντας κάποια οχυρωματικά έργα στην περιοχή, που πλέον αποτελεί ακριτική οριογραμμή (τα σύνορα είναι λίγο βορειότερα της Γευγελής και Βωγδάντσας) του Βυζαντινού (Ανατολικού Ρωμαϊκού) κράτους. Οργανώνεται το φρούριο της Βαϊρού, ανάμεσα στο Κάστρο (Αρτζάν ή Γκογκαίικα) και το Λατόμι (Καραθοδωραίικα).

Τον επόμενο αιώνα η κατάσταση έχει ομαλοποιηθεί και ο Ελληνισμός της περιοχής αποτελεί πλέον το μοναδικό στοιχείο της περιοχής. Το 1350, στη περιοχή επιτίθενται Σέρβοι, οι οποίοι κατακτούν το βόρειο τμήμα του Δήμου Πολυκάστρου. Το φρούριο της Βαϊρού αντιστέκεται. Έτσι οι Σέρβοι, που έχουν πλέον κατακτήσει το μεγαλύτερο τμήμα της Μακεδονίας (εκτός της Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής, Πολυκάστρου και Γυναικοκάστρου), σταματούν στη γραμμή "Μικρόδασος - Κάστρο (Βαϊρός) - Γυναικόκαστρο". Το βόρειο τμήμα του Δήμου Πολυκάστρου, εντάσσεται στη Σερβική Αυτοκρατορία για περίπου 45 χρόνια (μέχρι τον ερχομό των Οθωμανών Τούρκων).

Εσωτερική Αρθρογραφία

• Παίονες
• Παιονία
• Μακεδονία
• Ηγεμόνες Μακεδονίας

Ιστογραφία

• Ομώνυμο άρθρο στην Βικιπαίδεια
• Ομώνυμο άρθρο στην Livepedia
• [ ]
• [ ]

Κίνδυνοι Χρήσης

Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες σε αυτήν την εγκυκλοπαίδεια ωστόσο, παρακαλούμε να λάβετε σοβαρά υπ' όψη ότι η "Sciencepedia" δεν μπορεί να εγγυηθεί, από καμιά άποψη, την εγκυρότητα των πληροφοριών που περιλαμβάνει. "Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα να έχουν αλλοιωθεί, βανδαλισθεί ή μεταβληθεί από κάποιο άτομο, η άποψη του οποίου δεν συνάδει με το "επίπεδο γνώσης" του ιδιαίτερου γνωστικού τομέα που σας ενδιαφέρει." Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι όλα τα άρθρα μπορεί να είναι ακριβή, γενικώς, και για μακρά χρονική περίοδο, αλλά να υποστούν κάποιο βανδαλισμό ή ακατάλληλη επεξεργασία, ελάχιστο χρονικό διάστημα, πριν τα δείτε. Επίσης, Οι διάφοροι "Εξωτερικοί Σύνδεσμοι (Links)" (όχι μόνον, της Sciencepedia αλλά και κάθε διαδικτυακού ιστότοπου (ή αλλιώς site)), αν και άκρως απαραίτητοι, είναι αδύνατον να ελεγχθούν (λόγω της ρευστής φύσης του Web), και επομένως είναι ενδεχόμενο να οδηγήσουν σε παραπλανητικό, κακόβουλο ή άσεμνο περιεχόμενο. Ο αναγνώστης πρέπει να είναι εξαιρετικά προσεκτικός όταν τους χρησιμοποιεί.

- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν

---

>>Διαμαρτυρία προς την wikia<<

- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)

---