Αναζήτησις






επιδίωξη

Αίωση

Απόφαση
Αναζήτηση
Δίλημμα
Συλλογισμός




Περιπλάνηση
Περιήγηση
Αστροναυτική
- Ένας Συλλογισμός.
Ετυμολογία[]
Η ονομασία "Αναζήτηση" σχετίζεται ετυμολογικά με την λέξη "ζήτηση".
Εισαγωγή[]
Είναι η επίμονη έρευνα, η ανίχνευση ενός αντικειμένου ή μίας λύσης.
Φιλοσοφική Αναζήτηση[]

Αναζήτηση
Ενα μείζον φιλοσοφικό πρόβλημα είναι ο καθορισμός του χαρακτήρα, του αντικειμένου και του νοήματος της φιλοσοφίας. Καμία άλλη μορφή σκέψης δεν αντιμετωπίζει τον αυτοκαθορισμό της ως εσωτερικό της πρόβλημα. Για παράδειγμα, ο ορισμός των Μαθηματικών ή της Ιστορίας δεν αποτελεί αντίστοιχα μαθηματικό ή ιστορικό πρόβλημα.
Πέρα όμως από τον ορισμό της φιλοσοφίας υπάρχει το συναφές πρόβλημα που αποτελεί η ίδια η παρουσία της Φιλοσοφίας και κατ' επέκταση ο ρόλος και η ιδιότητα του φιλοσόφου στον Κόσμο.
Μπορεί κανείς να δεχθεί την κρίση του ιταλού μαρξιστή Antonio Gramsci (1891-1937) σύμφωνα με την οποία κάθε άνθρωπος είναι φιλόσοφος, έστω και αν δεν είναι «ειδικός» στη φιλοσοφία, με την έννοια ότι συμμετέχει σε μια πνευματική παράδοση που τον οδηγεί σε ορθολογική συμπεριφορά, ενώ παράλληλα επικοινωνεί με τους συνανθρώπους του μέσα από ιδέες, οι οποίες πηγαίνουν πέρα από αυτές που σχηματίζει ο «κοινός νους».

Αναζήτηση
Σε ανάλογο συμπέρασμα καταλήγει και ο βιεννέζος φιλόσοφος Karl Popper (1902-94), γνωστός για το έργο του πάνω στην ανοικτή κοινωνία, ο οποίος θεωρεί ότι όλοι οι άνθρωποι είναι «δυνάμει» φιλόσοφοι, επειδή η σκέψη καθενός έχει φιλοσοφικές συνέπειες.
Η κριτική εξέταση κάθε ιδέας έχει φιλοσοφικό χαρακτήρα και δεν σχετίζεται με την πρόθεση του δημιουργού της, τις ιστορικές, κοινωνικές ή ψυχολογικές αιτίες γένεσής της.
Είναι όμως τόσο σημαντική η δραστηριότητα του φιλοσόφου;
Είναι η φιλοσοφική σκέψη «ανώτερη» από άλλες;
Οχι αναγκαία. Μάλιστα ο John Locke (1632-1704) τη χαρακτήρισε «θεραπαινίδα της επιστήμης».
Η παρουσία της φιλοσοφίας στον κόσμο του ανθρώπου είναι σκιώδης και συνίσταται στην αφαιρετική αυτονόμησή της από το αρχικό της πλαίσιο και τη δυνατότητα που έχει να περιλάβει και τον εαυτό της στο πεδίο αναζήτησής της.

Αναζήτηση
Αυτός ο σκιώδης χαρακτήρας της όμως την κάνει ενοχλητική σε πολλούς ανθρώπους, διότι αμφισβητεί τις βασικές τους παραδοχές. Από την εποχή των «προσωκρατικών» του 6ου π.Χ. αιώνα οι φιλόσοφοι αμφισβητούν τον μύθο και αναζητούν ορθολογικές εξηγήσεις για τα φαινόμενα. Αργότερα ο Σωκράτης αμφισβητεί την κατεστημένη γνώση ορισμένων σοφών της εποχής, όπως του Πρωταγόρα, ενώ δεν διστάζει να εξετάσει σε βάθος τον λόγο ύπαρξης και τις λογικές συνέπειες παραδεγμένων αρχών, πράγμα που θεωρείται αφ' εαυτού ιερόσυλο από τα συντηρητικά πνεύματα της εποχής.
Μπορεί να υποστηριχθεί βάσιμα ότι η καθ' εαυτό φιλοσοφία, σε αντιδιαστολή με τη «σοφία», δηλαδή τη γνώση που αποδίδεται στους από αυθεντίας «σοφούς», αρχίζει με την καλλιεργημένη σωκρατική «άγνοια», που έχει ως μόνο εφόδιο την τόλμη της αμφισβήτησης η οποία βασίζεται στον Λόγο.
Η φιλοσοφία βρίσκεται επομένως σε διαρκή αγώνα in Kampf κατά τη διατύπωση του Kant (1724-1804). Ο αγώνας αυτός δεν έχει τελικό σκοπό, εφόσον δεν επιδιώκει η φιλοσοφία να μετατρέψει τα διδάγματά της σε βεβαιότητες με πρακτική ενδεχομένως χρησιμότητα και να ενσωματωθεί στις παραδοχές του «κοινού νου».
Ακόμη και αν συγκεκριμένες φιλοσοφίες αποβλέπουν στην απόκτηση βεβαιότητας, αυτό δεν αφορά τη φιλοσοφία εν γένει, ούτε εντοπίζεται εκεί η σημασία της. Ας πάρουμε για παράδειγμα τον Descartes (1596-1650), που επιζητεί την απόκτηση βέβαιης γνώσης.

Αναζήτηση
Η δύναμη όμως της καρτεσιανής φιλοσοφίας δεν βρίσκεται στην προγραμματική αυτή επιδίωξη αλλά στη μέθοδο που ακολουθεί, η οποία συνίσταται στην αφετηριακή αμφισβήτηση των πάντων, ακόμη και της ίδιας της ύπαρξης του ετάζοντος υποκειμένου. Ο Descartes ζητά, για να φθάσει στην αληθινή και βέβαιη γνώση, να απαλλαγεί από ό,τι αποτελεί εμπόδιο σε αυτήν, δηλαδή το μαζικό και ασχεδίαστο δημιούργημα διαδοχικών γενεών που συνίσταται σε μύθους, έθιμα, ιστορικές γνώσεις, καθιερωμένες συνήθειες και πολλά άλλα στοιχεία της προφορικής και γραπτής παράδοσης που αποτελούν το πνευματικό μας περιβάλλον. Και σε αυτό ο Descartes δεν είναι μόνος. Κάθε φιλόσοφος προσπαθεί να διαπεράσει το πλέγμα αυτό των κοινότοπων παραδοχών που περιέχονται στο πολιτισμικό περιβάλλον κάθε κοινωνίας. Και εκεί εντοπίζεται η μεγάλη πρόκληση της φιλοσοφίας.
Η φιλοσοφία δεν έρχεται να «προσθέσει» την παρουσία της στο πνευματικό περιβάλλον αλλά να παλέψει μαζί του, όπως ο Ιακώβ με τον άγγελο. Για αυτό προκαλεί την αντιπάθεια εκείνων που φοβούνται αυτή την αντιπαράθεση, εφ' όσον απειλεί ή προσβάλλει την ισχύουσα τάξη πραγμάτων.

Αναζήτηση
Αυτή είναι η αιτία της άρνησης διαλόγου του Καλλικλή με τον Σωκράτη στον Γοργία. Είναι η στάση του «αντιφιλόσοφου» που είναι συγχρόνως και μισόλογος δηλαδή, μισεί τον Λόγο. Η στάση αυτή απαντάται σε διάφορες μορφές στην ιστορία της φιλοσοφίας. Λαμβάνει συχνά τη μορφή ριζικής αντίθεσης στην προσπάθεια της φιλοσοφίας να πάει στο βάθος των πραγμάτων που αφορούν την εμπειρία και τη νόηση, αναζητώντας τις «αιτίες των θείων και των ανθρωπίνων πραγμάτων», όπως έγραφε ο αναγεννησιακός φιλόσοφος Pico della Mirandola (1463-91) στον «αντιφιλόσοφο» φίλο του Ermolao Barbaro (1454-93).
Η σύγκρουση μεταξύ του Pico και του Barbaro εκφράζει τη γενικότερη αντίθεση ανάμεσα στη φιλοσοφία και τη «φιλολογία» με την ευρύτερη έννοια, δηλαδή της μελέτης των ιστορικών και φιλολογικών στοιχείων του ανθρώπινου πολιτισμού.
Τόσο οι «γραμματικοί» της εποχής του Pico όσο και οι «μεταμοντέρνοι» σήμερα, οι οποίοι ανάγουν κάθε μορφή γνώσης σε «αφήγηση», θεωρούν ότι η γνώση συνίσταται σε αυτό. Οι φιλόσοφοι δεν αρκούνται στην απλή μάθηση. Εξετάζουν κριτικά τη γένεση, το νόημα και τη σημασία τους, όπως και κάθε μορφή γνώσης, χρησιμοποιώντας επιχειρήματα που υπόκεινται στον λογικό έλεγχο. Ετσι πηγαίνουν στο βάθος των πραγμάτων.
Το αντίθετο ισχύει για τους πάσης φύσεως σοφιστές, ρήτορες και σοφολογιότατους σε ρόλο συγχρόνων «γκουρού», που στολίζουν τον κατά τα άλλα κενό τους λόγο με σιβυλλικές ρήσεις και περίτεχνες γλωσσικές φιοριτούρες, οι οποίοι θεωρούνται «φιλόσοφοι» από τους απληροφόρητους και τους εύκολα εντυπωσιαζόμενους.
Η απομυθοποίηση και καταγγελία αυτού του είδους «φιλοσοφίας» που ο Popper ονομάζει «μαντική» είναι μία από τις κύριες αποστολές της αυθεντικής φιλοσοφίας, από την εποχή του Πλάτωνα ως σήμερα. Ο αγώνας της φιλοσοφίας κατά της πλάνης, της δήθεν γνώσης, της προκατάληψης και της διανοητικής αδράνειας διεξάγεται και μέσα στον δικό της χώρο.
Και είναι ο αγώνας αυτός πολύ σημαντικότερος από τους «κοινωνικούς» ή τους «πολιτικούς» αγώνες, διότι έχει να κάνει με την αποτίμηση και την αξιοποίηση της γνώσης, η ανάπτυξη της οποίας καθορίζει και μετρά την πραγματική πρόοδο του ανθρώπου.
Αυτό μας οδηγεί σε ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα σε σχέση με την παρουσία της φιλοσοφίας στον Κόσμο και αυτό αφορά τον χαρακτήρα του τελευταίου ως γενεσιουργού και εστίας της φιλοσοφικής αναζήτησης.
Στο φιλοσοφικό αυτό ερώτημα δεν υπάρχει έτοιμη απάντηση και ίσως να μην υπάρξει ποτέ, παρά την αλματώδη πρόοδο των επιστημονικών γνώσεων στη Βιολογία, την Ανθρωπολογία και του νέου και δυναμικού πεδίου έρευνας που αποτελεί η Γνωσιακή Επιστήμη.
Αν όμως δεν μπορεί να υπάρξει απάντηση σε αυτό, όπως και σε πάμπολλα φιλοσοφικά προβλήματα, η ίδια η φιλοσοφική αναζήτηση δεν είναι μάταιη ούτε είναι αδιέξοδος ο αγώνας της φιλοσοφίας.
Η κοινότοπη αντιφιλοσοφική θέση υποστηρίζει ακριβώς αυτό: η αναζήτηση του φιλοσόφου είναι μάταιη και ανόητη εφόσον τα προβλήματα που αντιμετωπίζει είναι άλυτα ή χωρίς πρακτική χρησιμότητα όταν είναι επιλύσιμα.
Σε αυτήν τη φαινομενικά εύλογη αντίρρηση στη φιλοσοφία απαντά ο πλατωνικός Σωκράτης στον "Μένωνα" λέγοντας ότι η ανθρώπινη προσωπικότητα ολοκληρώνεται με τη φιλοσοφική αναζήτηση. Δεν σημαίνει αυτό, βέβαια, ότι η φιλοσοφία είναι μια τεχνική, χρήσιμη για την απόκτηση ψυχικής ωριμότητας και ισορροπημένης προσωπικότητας. Σημαίνει μάλλον ότι εναρμονίζεται με τον ανθρώπινο χαρακτήρα, στον βαθμό που αυτός αυτοδημιουργείται και αυτοκαθορίζεται. Και αυτό είναι άλλο ένα πεδίο στο οποίο διεξάγει τον αγώνα της η φιλοσοφία.
Υποσημειώσεις[]
Εσωτερική Αρθρογραφία[]
Βιβλιογραφία[]
Ιστογραφία[]
![]() ![]() |
---|
Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες "Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι Επίσης, |
- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν
- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)