Αντίπατρος Α' ο Γηραιός
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Εποχής
4ος Αιώνας π.Χ.
Όνομα: Αντίπατρος
Ηγεμονικά Ονόματα
Ελληνιστική Μακεδονία
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Μακεδονίας
Ηγεμονίδες Ελληνιστικής Μακεδονίας
Ιολαΐδες
Αντιγονίδες
Μακεδονική Αυτοκρατορία
Ηγεμόνες Μακεδονικής Αυτοκρατορίας
Στρατιωτικοί Μακεδονικής Αυτοκρατορίας
Έπαρχοι Μακεδονικής Αυτοκρατορίας
Αργεάδες
Ελληνιστική Ήπειρος
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Ηπείρου
Ηγεμονίδες Ελληνιστικής Ηπείρου
Αιακίδες
Ιλλυρία
Ηγεμόνες Ιλλυρίας
Ελληνιστική Θράκη
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Θράκης
Ηγεμονίδες Ελληνιστικής Θράκης
Αγαθοκλείδες
Ελληνιστική Αιτωλία
Στρατιωτικοί Ελληνιστικής Αιτωλίας
Ελληνιστική Αχαΐα
Στρατιωτικοί Ελληνιστικής Αχαΐας
Αθήνα
Ηγεμόνες Αθήνας
Στρατιωτικοί Αθήνας
Πολιτικοί Αθήνας
Αττική
Ηγεμόνες Αττικής
Σπάρτη
Ηγεμόνες Σπάρτης
Στρατιωτικοί Σπάρτης
Πολιτικοί Σπάρτης
Λακωνία
Ηγεμόνες Λακωνίας
Ελληνιστική Μυσία (Πέργαμος)
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Μυσίας
Ηγεμονίδες Ελληνιστικής Μυσίας
Ατταλίδες
Ελληνιστική Βιθυνία
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Βιθυνίας
Δοιδαλσίδες
Ελληνιστική Παφλαγονία
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Παφλαγονίας
Πυλαμαινίδες
Ελληνιστικός Πόντος
Ηγεμόνες Ελληνιστικού Πόντου
Μιθριδατίδες
Ελληνιστική Καππαδοκία
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Καππαδοκίας
Αριαραθίδες
Ελληνιστική Αρμενία
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Αρμενίας
Αρταξιάδες
Ελληνιστική Αίγυπτος
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Αιγύπτου
Ηγεμονίδες Ελληνιστικής Αιγύπτου
Λαγίδες
Ελληνιστική Κυρηναϊκή
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Κυρηναϊκής
Ελληνιστική Κύπρος
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Κύπρου
Ελληνιστική Συρία
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Συρίας
Ηγεμονίδες Ελληνιστικής Συρίας
Σελευκίδες
Ελληνιστική Κομμαγηνή
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Κομμαγηνής
Οροντίδες
Ελληνιστική Ιουδαία
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Ιουδαίας
Ασμοναίοι
Πετραία Αραβία
Ηγεμόνες Πετραίας Αραβίας
Αρετάδες
Ελληνιστική Βακτρία
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Βακτρίας
Ελληνιστική Ινδία
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Ινδίας
Ινδοσκυθία
Ηγεμόνες Ινδοσκυθίας
Ινδοπαρθία
Ηγεμόνες Ινδοπαρθίας
Μαγαδία
Ηγεμόνες Μαγαδίας
Παρθική Αυτοκρατορία
Ηγεμόνες Παρθικής Αυτοκρατορίας
Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
Ηγεμόνες Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Στρατιωτικοί Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
- Ένας έπαρχος Ελληνιστικής Μακεδονίας
- αντιβασιλέας της Μακεδονίας.
- Χρονική Περίοδος Διακυβέρνησης: Κλασσική Εποχή, Ελληνιστική Εποχή, 4ος Αιώνας π.Χ.
- Γέννηση:
- Θάνατος:
Ετυμολογία[]
Το όνομα "Αντίπατρος" συνδέεται ετυμολογικά με την λέξη "πατέρας"
Γενεαλογία[]
- Πατέρας: Ιόλαος ο Πρεσβύτερος
- Μητέρα:
- Σύζυγος:
- Τέκνα (υιοί):
- Κάσσανδρος ο Στυγνός
- Ιόλαος ο Νεώτερος
- Φίλιππος, πατέρας του Αντιπάτρου Γ' του Ετησίου και ίσως και του Αρριδαίου του Ατυχούς
- Άσημοι υιοί: Αρχίας, Νικάνωρ, Πλείσταρχος, Περίλαος και Αλέξανδρος.
- Τέκνα (θυγατέρες):
Βιογραφία[]
- Τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα, κατά την διάρκεια του βίου του, είναι:
Ο Αντίπατρος (397 π.Χ. - 319 π.Χ.) ήταν Μακεδόνας στρατηγός και υποστηρικτής των βασιλέων Φιλίππου Β' και του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ηταν γιος του Ιόλλα, αριστοκρατικής καταγωγής (από την Πέλλα) και ένας από τους επιφανέστερους Μακεδόνες πολιτικούς και στρατιωτικούς.
Αρχική σταδιοδρομία[]
Πολέμησε σχεδόν από την αρχή της βασιλείας του Φιλίππου στο πλευρό του, όπου αναδείχθηκε άριστος διπλωμάτης και έμπιστος φίλος του, όπως καταμαρτυρούν τα διασωθέντα αποφθέγματα του Πλούταρχου[1] και του Αθήναιου.
Ο Φίλιππος συνήθιζε να διακηρύσσει «Εκοιμήθην ησύχως επειδή Αντίπας[2] ηγρύπνει», «Χρη πίνειν», ενώ σε άλλες στιγμές για τον Αντίπατρο και τους γάμους των θυγατέρων του επαναλάμβανε «Αντίπατρος γάρ ικανός έστι νυμφεύων».
Το 346 π.Χ. ο Αντίπατρος με τον Παρμενίωνα και τον Ευρύλοχο διεξήγαγε τις περί ειρήνης διαπραγματεύσεις με τους Αθηναίους.
Το ίδιο έτος, μαζί με τον 18ετή Αλέξανδρο, συνόδευσαν τιμητικά στην Αθήνα τη μετακομιδή των οστών των Αθηναίων που έπεσαν στη Μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.), κομίζοντας και το σχέδιο συνθήκης συμμαχίας μεταξύ Μακεδονίας και Αθήνας. Εξ αιτίας αυτού, οι Αθηναίοι ανακήρυξαν τον Αντίπατρο, τον Αλέξανδρο, όπως και τον Παρμενίωνα, πολίτες των Αθηνών.
Περίοδος Αντιβασιλείας[]
Το 336 π.Χ., μετά τη δολοφονία του Φιλίππου Β' ο Αλέξανδρος του ανέθεσε την αντιβασιλεία της Μακεδονίας και καθήκοντα επιμελητή του κράτους «τά κατά Μακεδονίαν τε καί τούς Έλληνας Αντιπάτρω επιτρέψας»[3]. Σε αυτή τη θέση, ο Αντίπατρος παρέμεινε σε όλη τη διάρκεια της μεγάλης εκστρατείας του Αλεξάνδρου στην Ασία.
Το 333 π.Χ., κατά διαταγή του, ο ναύαρχος Πρωτέας διασκορπίζει τον περσικό στόλο υπό τον Δατάμη, ο οποίος ναυλοχούσε στη Σίφνο, προλαμβάνοντας έτσι τον κίνδυνο αποστασίας των Ελλήνων.
Το 331 π.Χ., οργανώνει νέα αποστολή Ελλήνων μισθοφόρων, Θρακών ιππέων και πεζικού στρατού (εφεδρείες) προς τον Μ. Αλέξανδρο, ο οποίος που βρισκόταν στη Μέμφιδα της Αιγύπτου.
Το 330 π.Χ., κατέβαλε τον αποστάτη Μακεδόνα στρατηγό της Θράκης Μέμνονα, ο οποίος απέβλεπε σε ανεξαρτησία. Στη συνέχεια επέδραμε κατά του διορισμένου στρατηγού του Παρευξείνειας Θράκης Ζωπυρίωνος, φοβούμενος αποστασία του επειδή εκείνος είχε προβεί με δική του πρωτοβουλία σε εκστρατεία κατά των Σκυθών.
Το ίδιο έτος επέδραμε στην Πελοπόννησο κατά της Σπάρτης και συμμάχων της, τους οποίους νίκησε, ο δε βασιλέας Άγις σκοτώθηκε στη μάχη. Για τους αγώνες αυτούς του Αντίπατρου, ο Αλέξανδρος τον είχε ενισχύσει με 1.500 τάλαντα.
Αποτέλεσμα των παραπάνω νικών ήταν η υποταγή της Πελοποννήσου. Σε αυτή συνετέλεσαν η ήπια απόφαση του Μ. Αλέξανδρου να συγχωρηθεί η Σπάρτη, επειδή δεν συμμετείχε στο συνέδριο της Κορίνθου ('πλην Λακεδαιμονίων'), και η επιεικής τιμωρία που επιβλήθηκε στους «παρασπονδήσαντες» Ηλείους και Αχαιούς, οι οποίοι υποχρεώθηκαν στην καταβολή 120 ταλάντων στη Μεγαλόπολη, την οποία είχαν πολιορκήσει.
Παρά τις επιτυχίες του, δεν κατάφερε να αποφύγει τις συγκρούσεις με την βασιλομήτορα Ολυμπιάδα που τη χαρακτήριζε ο ίδιος εμπαθή και δεσποτική. Και ενώ ο Αλέξανδρος απέκρουε κάθε ανάμειξή της στη διοίκηση της Μακεδονίας, εκείνη ραδιουργούσε κατά του Αντιπάτρου με καταγεγραμμένη ως μεγαλύτερη αφορμή και αντιπαράθεση την αξίωσή της να αποδίδονται στον Αλέξανδρο τιμές θεϊκές (κατηγορώντας την ότι αυτά ήταν έθιμα της Περσικής αυλής).
- Το 324 π.Χ., ο Αλέξανδρος διέταξε την παλιννόστηση των παλαιμάχων στη Μακεδονία και με την ευκαιρία αυτή έδωσε εντολή στον αρχηγό τους και φίλο του Κρατερό να αναλάβει εκείνος την πολιτική και στρατιωτική διοίκηση της Μακεδονίας αντί του Αντιπάτρου και να οδηγήσει προς τον Αλέξανδρο τα τέκνα των παλιννοστούντων παλαιμάχων.
Η διαταγή, όμως, αυτή δεν εκτελέστηκε λόγω θανάτου του Αλεξάνδρου, στον οποίο ο Αντίπατρος είχε στείλει τον υιό του Κάσσανδρο, αφ' ενός ως ένδειξη πίστεως, αφετέρου για να πετύχει, με τον αδελφό του Ιόλλα (οινοχόο του Αλέξανδρου),[4] την αποκατάσταση των καλών σχέσεών του με αυτόν.
Ελληνιστική Εποχή[]
323 π.Χ.. Αμέσως μετά το θάνατο του Αλέξανδρου, στη συνομολογούμενη, έστω και κατόπιν συγκρούσεων, απόφαση μεταξύ φάλαγγας και των εταίρων στρατηγών για τη διανομή του κράτους, τον Ιούλιο του ίδιου έτους, ο Αντίπατρος αναγνωρίστηκε ως στρατηγός αυτοκράτωρ Ευρώπης. Ετσι διατήρησε όλες τις εξουσίες που είχε ως επίτροπος (αντιβασιλέας), παρότι είχε μειωθεί το κύρος του από προηγούμενη απόφαση του Αλέξανδρου, με συμβασιλέα τον Κρατερό ο οποίος έφερε το τίτλον του "στρατηγού προστάτη της βασιλείας".
Κατά την επιστροφή του στη Μακεδονία, βρήκε τους Αθηναίους, Αιτωλούς και άλλους Έλληνες, εκτός των Βοιωτών και των Σπαρτιατών, να έχουν αποστατήσει.
Ακολούθησε ο Λαμιακός Πόλεμος, με ήττα των Αθηναίων και των συμμάχων τους.
Επώδυνες οι συνθήκες ειρήνης (322 π.Χ.) κυρίως για τους Αθηναίους. Μετά την δίωξη όλων των αντιμακεδονιζόντων, από τα Κεραύνια Όρη μέχρι το Ταίναρο, ο Αντίπατρος επιστρέφει στη Μακεδονία.
Διπλωματία των πριγκιπισσών[]
Δεν πρέπει να υπάρχει στην Παγκόσμια Ιστορία, άλλος ηγεμόνας που να χρησιμοποίησε τόσο εντατικά και επιτυχημένα την διπλωματία μέσω των γάμων των θυγατέρων του.
Αρχικά έδωσε την μεγαλύτερη Φιλωτέρα (?) στον Αλέξανδρο τον Λυγκηστή 336(?). Αυτή χήρευσε όταν ο σύζυγός της εκτελέσθηκε από τον Αλέξανδρο στην Ασία (330 π.Χ.)
Μετά έδωσε την δεύτερη Φίλα (ίσως το 335, πριν την έναρξη της εκστρατείας) στον έπαρχο της Κιλικίας Βάλακρο (333 π.Χ.) και φονευθέντα στην Πισιδία (332 π.Χ.)
Ακολούθησαν δύο υποσχέσεις για τις χηρεύσασες (φθιν. 323):
- της Φιλωτέρας (?) στον Λεοννάτο και της
- της Φίλας, στον Κρατερό, ενόσω ήταν στην Κιλικία ζητώντας τους να συντομεύσουν την άφιξή τους προς Μακεδονία.
Όμως, ο Λεοννάτος φάνηκε να προτιμά την Κλεοπάτρα.
Αντίθετα, ο Κρατερός αποδέχθηκε την μνηστεία που έγινε όταν έφθασε στην Μακεδονία (θέρος 322) και τελικά ο γάμος πρέπει να πραγματοποιήθηκε πανηγυρικά τον Αύγουστο μετά την νίκη στην Κραννώνα (Αύγουστος, 322)
Παράλληλα, ο Αντίπατρος άρχισε διαβουλεύσεις με τον Περδίκκα με στόχο τον τερματισμό της ψυχρότητας και της καχυποψίας που υπήρχε μεταξύ των δύο παννίσχυρων Κυβερνητών της Ανατολικής Μεσογείου που είχαν ως συνέπεια:
- την συμφωνία (ίσως Αύγουστος) να μεταβεί η νεκράμαξα του Αλεξάνδρου στις Αιγές αντί στο ιερό του Άμμωνος που προέβλεπε η 2η Διάσκεψη Βαβυλώνας
- την αποστολή της Νίκαιας ως μνηστής του Περδίκκου που κατέφθασε στην Κιλικία (με στρατιωτική δύναμη υπό Αρχία και Ιόλλα) (ίσως τον Σεπτέμβριο 322 π.Χ)
Μόλις, πληροφορήθηκε την κίνηση αυτή η Ολυμπιάδα έστειλε την θυγατέρα της Κλεοπάτρα που οι απεσταλμένοι του Περδίκκου εγκατέστησαν στις Σάρδεις (ίσως αρχές Σεπτεμβρίου 322 π.Χ.)
Ο περιδεής Περδίκκας αδυνατώντας να λάβει μία καθαρή απόφαση έθεσε το περίπλοκο αυτό θέμα σε συμβούλιο στην Κιλικία όπου
Τελικά, αποδέχθηκε την μνηστεία της Νίκαιας, αλλά όμως δεν εξεδίωξε την Κλεοπάτρα από τις Σάρδεις.
Ακολούθησε, η επέλαση της Κυνάνης και της θυγατέρας της Αυδαίας, προς σύναψη γάμου με Φίλιππο Γ'. Ο Αλκέτας τις ανέκοψε στον Ελλήσποντο (Οκτώβριος 322 π.Χ.). Η άφιξή τους, προφανώς, έριξε μία σκιά στις σχέσεις Περδίκκου - Αντιπάτρου.
Ακολούθησε η κλήση του Αντιγόνου για απολογία από τον Περδίκκα και η φυγή του στην Αιτωλία (Οκτώβριος 322 π.Χ). Ο Αντίγονος μετέφερε την ενδεχομένως πλαστή πληροφορία ότι η Κλεοπάτρα έλαβε επίσημη επικύρωση μνηστείας από τον Περδίκκα, γεγονός που θα κλόνισε την εμπιστοσύνη του Αντιπάτρου.
Ακολούθησε το εντυπωσιακό περιστατικό της κλοπής της επιτάφιας άμαξας από τον Πτολεμαίο (Νοέμβριος 322 π.Χ) που προφανώς θα επικαλέσθηκε ότι η νόμιμη απόφαση μεταφοράς στην Αίγυπτο (που έλαβε η 2η Διάσκεψη Βαβυλώνας (Ιούνιος 323 π.Χ.) αλλοιώθηκε από τον Περδίκκα.
Σε κάθε περίπτωση η κλοπή ήταν ένα ισχυρότατο ράπισμα στο κύρος του αντιβασιλέα. Ήταν, δηλαδή, η σταγόνα "που ξεχείλισε το ποτήρι" της οργής του Περδίκκου.
Προφανώς και ο Περδίκκας θα ζήτησε καταδίκη της ενέργειας από τους Αντίπατρο - Κρατερό και όταν δεν την έλαβε, μάλλον προχώρησε σε δραστικές ενέργειες.
Έτσι, τότε, λοιπόν, πιθανώς ο Περδίκκα απέσπασε, εκ μέρους του βασιλέα Φιλίππου Γ', το αξίωμα του αντιβασιλέα-προστάτη, παραμερίζοντας τον Κρατερό, μία ενέργεια που θα διήγειρε το άσβεστο μίσος του τελευταίου.
Επίσης, τότε πρέπει να ήταν που ο Περδίκκα θα αποδέχθηκε την μνηστεία της Κλεοπάτρας ενώ απέμπεμψε την Νίκαια, επιστρέφοντάς την στον πατέρα της, διαλύοντας κάθε δισταγμό του Αντιπάτρου.
Η μοιραία ρήξη είχε επέλθει.
Τότε, πρέπει να συμφώνησε ο Αντίπατρος την μνηστεία της Ευρυδίκης της Αφελούς με τον Πτολεμαίο ενώ πιθανώς παράλληλα επικύρωσε την σύμπραξή του με τον Αντίγονο, με την μνηστεία της (ώριμης πλέον) Φίλας της Σεβαστής με τον 16ετή υιό του Αντιγόνου, Δημήτριο.
Οικογένεια[]
Από τα δώδεκα τέκνα του:
- ο Κάσσανδρος έγινε βασιλέας της Μακεδονίας, ιδρυτής της δυναστείας των Αντιπατριδών και ίδρυσε την πόλη της Θεσσαλονίκης,
- ο Ιόλλας έγινε οινοχόος του Μ. Αλεξάνδρου,
οι δε τέσσερεις θυγατέρες του
συζεύχθηκαν τους επιφανέστερους και πλέον διάσημους Μακεδόνες της εποχής:
- Η Φίλα τον Βάλακρο, τον Κρατερό και κατόπιν τον Δημήτριο Πολιορκητή,
- Η Ευρυδίκη τον Πτολεμαίο,
- Η Νίκαια τον Περδίκκα και κατόπιν τον Λυσίμαχο.
- η Φιλωτέρα (?) τον Αλέξανδρο τον Λυγκηστή
Σημειώσεις[]
α) Η είδηση του θανάτου του Μεγάλου Αλεξάνδρου βρήκε τον Κρατερό (μαζί με τον Πολυπέρχοντα) σε πορεία στην Κιλικία. Με την άφιξή του στην Πέλλα ήδη είχε κάνει δεκτή την πρόταση του Αντίπατρου να νυμφευθεί την κόρη του Φίλα και συμμετείχε μαζί του τόσο στο Λαμιακό Πόλεμο όσο και στην εκστρατεία κατά του Ευμένη του Καρδιανού
β) Ο Περδίκκας διέλυσε την μνηστεία του με την Νίκαια και μνηστεύθηκε την Κλεοπάτρα την αδελφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που ήταν χήρα του αδελφού της Ολυμπιάδας, του Ηπειρώτη βασιλιά Αλεξάνδρου των Μολοσσών.
Υποσημειώσεις[]
Εσωτερική Αρθρογραφία[]
Βιβλιογραφία[]
- ΓΚΟΥΣΤΑΒ ΝΤΡΟΫΖΕΝ (Johann Gustav Droysen) : Geschichte des Hellenismus, 1836-1843 (μετάφραση Ρένου Αποστολίδη ως Ιστορία των Διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Ελευθεροτυπία, 1993).
- Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, 1860-1872, βιβλίον Ζ΄, κεφ. Α΄
Ιστογραφία[]
 Κίνδυνοι Χρήσης
|
|---|
|
Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες "Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι Επίσης, |
- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν
- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)