Αρχέλαος Α' ο Μέγας, ο Πρεσβύτερος
(αυθαίρετη σύγχρονη απεικόνιση)
Ηγεμόνες Κλασσικής Εποχής
5ος Αιώνας π.Χ.
4ος Αιώνας π.Χ.
Όνομα: Αρχέλαος
Ηγεμονικά Ονόματα
Μακεδονία
Ηγεμονίδες Μακεδονίας
Ηγεμόνες Μακεδονίας
Αργεάδες
Αντιπατρίδες
Αντιγονίδες
Μακεδονική Αυτοκρατορία
Στρατιωτικοί Μακεδονικής Αυτοκρατορίας
Έπαρχοι Μακεδονικής Αυτοκρατορίας
Ηγεμόνες Μακεδονικής Αυτοκρατορίας
Αθήνα
Ηγεμόνες Αθήνας
Στρατιωτικοί Αθήνας
Πολιτικοί Αθήνας
Αττική
Ηγεμόνες Αττικής
Σπάρτη
Ηγεμόνες Σπάρτης
Στρατιωτικοί Σπάρτης
Πολιτικοί Σπάρτης
Λακωνία
Ηγεμόνες Λακωνίας
Θήβα
Ηγεμόνες Θήβας
Στρατιωτικοί Θήβας
Βοιωτία
Ηγεμόνες Βοιωτίας
Άργος
Ηγεμόνες Άργους
Στρατιωτικοί Άργους
Αργολίδα
Ηγεμόνες Αργολίδας
Κόρινθος
Ηγεμόνες Κορίνθου
Στρατιωτικοί Κορίνθου
Κορινθία
Ηγεμόνες Κορινθίας
Φωκίδα
Ηγεμόνες Φωκίδας
Στρατιωτικοί Φωκίδας
Ήπειρος
Ηγεμόνες Ηπείρου
Ιλλυρία
Ηγεμόνες Ιλλυρίας
Θράκη
Ηγεμόνες Θράκης
Περσική Αυτοκρατορία
Ηγεμόνες Περσικής Αυτοκρατορίας
Έπαρχοι Περσικής Αυτοκρατορίας
Στρατιωτικοί Περσικής Αυτοκρατορίας
Πρίγκιπες Περσικής Αυτοκρατορίας
Ρώμη
Ηγεμόνες Ρώμης
Στρατιωτικοί Ρώμης
Πολιτικοί Ρώμης
- Ένας βασιλέας της Μακεδονίας (413 - 399 π.Χ.).
- Χρονική Περίοδος Διακυβέρνησης: Κλασσική Εποχή, 5ος Αιώνας π.Χ., 4ος Αιώνας π.Χ.
- Γέννηση:
- Θάνατος:
Ετυμολογία[]
 Ηγεμόνες
|
|---|
| της Μακεδονίας
|
| Αργεάδες |
|
Tο όνομα "Αρχέλαος" συνδέεται ετυμολογικά με την λέξη "λαός"
Γενεαλογία[]
- Μητέρα: Σιμίχη (Μακεδονίδα ευγενής)
- Σύζυγοι: Δεν αναφέρονται σε αρχαίες πηγές. Ίσως συζεύχθηκε, αρχικά, την σύζυγο του προκατόχου του και μητριά του, Κλεοπάτρα Β' την Ευειδή και αργότερα συζεύχθηκε άλλες δύο ανώνυμες.
- Τέκνα:
- Αργαίος Β' (απο παλλακίδα (?), πιθανός ο μεγαλύτερος νόθος υιός)
- Ορέστης ο Παίς (από ανώνυμη)
- Αρχέλαος Β' ο Παίς (από ανώνυμη)
- Αμύντας ο Παίς (από ανώνυμη)
- Παυσανίας Β' (από παλλακίδα (?))
και θυγατέρες:
- μία ανώνυμη, δόθηκε ως σύζυγος στον Αραββαίο Β' τον Λυγκηστή (α' τέταρτο 3ου Αιώνα π.Χ.)
- μία, επίσης, ανώνυμη, (θυγατέρα της Κλεοπάτρας) δόθηκε ως σύζυγος στον Φίλιππο τον Αφανή, υιό του Αμύντου Β' του Μικρού (400 π.Χ.) και ίσως από αυτόν το γάμο προέκυψε ο Αργαίος Γ' ο Απεχθής
Βιογραφία[]
- Τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα, κατά την διάρκεια του βίου του, είναι:
Ο Αρχέλαος Α΄ ήταν βασιλιάς της Μακεδονίας από το 413 π.Χ. έως το θάνατό του το 399 π.Χ.. Αναδείχθηκε ικανός ηγεμόνας, γνωστός για τις ριζικές αλλαγές που επέβαλε στη δημόσια διοίκηση, το στρατό και το εμπόριο.
Ήταν πρωτότοκος υιός του πατέρα του αλλά νόθος (ήταν υιός δούλης)
Έδειξε ενωρίς ηγετικές ικανότητες και πρωτοστάτησε στον πόλεμο του πατέρα του κατά του θείου του Αλκέτα Β' (και του εξαδέλφου του Αλέξανδρου) συλλαμβάνοντάς τους ο ίδιος και φονεύοντάς τους.
Στην συνέχεια ο πατέρας του φαίνεται ότι προσπάθησε να τον περιθωριοποιήσει (θεωρώντας ίσως τα προσόντα του ως απειλή και για τον ίδιο) προτιμώντας ως διάδοχο τον πρώτο (αλλά νεότερο) νόμιμο υιό του (που η ιστορία δεν διέσωσε το όνομά του) αλλά, ίσως, ο Περδίκκας έδωσε το όνομα του πατέρα του, "Αλέξανδρος".
Μετά τον θάνατο του πατέρα του Περδίκκου Β' (413 π.Χ.), ο Αρχέλαος κατέλαβε, βίαια, τον θρόνο εξοντώνοντας τον νόμιμο επταετή διάδοχο του πατέρα του.[1]
Μόλις ανέλαβε την εξουσία, εκμεταλλεύθηκε το γεγονός του ότι η Αθήνα είχε απόλυτη ανάγκη ξυλείας (λόγω της καταστροφικής Σικελικής Εκστρατείας) και πλούτισε από τις προσόδους των εξαγωγών αλλά και παραχώρησε δωρεάν μέρος της.
Οι Αθηναίοι (λόγω προφανώς της συμφέρουσας τιμής και της δωρεάς), έδωσαν στον Αρχέλαο, και στα τέκνα του, τον τίτλο του πρόξενου και του ευεργέτη του λαού.
Στην συνέχεια, έχοντας την υποστήριξη της Αθήνας, εκπολιόρκησε την Πύδνα (βοηθούμενος και από Αθηναϊκή ναυτική δύναμη υπό τον Θηραμένη)
Επίσης εκστράτευσε στην Θεσσαλία όπου υποστήριξε τους συμμάχους του Αλευάδες της Λάρισας.
Ο Αρχέλαος προχώρησε σε πολλές εσωτερικές μεταρρυθμίσεις. Έκοψε νόμισμα καλής ποιότητας σε ικανή ποσότητα, έκτισε οχυρά, χάραξε ευθείς δρόμους και βελτίωσε τη στρατιωτική οργάνωση, κυρίως το ιππικό και την οπλιτική φάλαγγα.
Ο Αρχέλαος ήταν επίσης γνωστός για το ενδιαφέρον του προς την τέχνη. Φιλοξένησε διάσημους καλλιτέχνες της εποχής στο νέο του ανάκτορο στην Πέλλα της Βοττίας, και μετέφερε εκεί την έδρα του κράτους εγκαταλείποντας την παλαιά πρωτεύουσα, τις Αιγές.
Τα βασιλικά ανάκτορα διακοσμήθηκαν από τον ζωγράφο Ζεύξιδα και στην αυλή τους φιλοξενήθηκαν ο χορικός ποιητής Τιμόθεος, ο επικός Χοιρίλος από την Σάμο και οι Αθηναίοι τραγικοί ποιητές Αγάθων και Ευριπίδης[2] που έγραψε στην αυλή τους τις τραγωδίες "Αρχέλαος" και "Βάκχαι". Επίσης ο Αρχέλαος διοργάνωσε Ολύμπια πανελλήνιας εμβέλειας στο Δίο,[3] με αθλητικούς και μουσικούς αγώνες.
Σύμφωνα με τον Αιλιανό[4], ο Αρχέλαος φονεύθηκε το 399 π.Χ. κατά τη διάρκεια θήρας από ένα «βασιλικό παίδα», Κρατεύα ή Κρατερό.[5] Ο λόγος ήταν ότι αρνήθηκε να τον συζεύξει με μια θυγατέρα του, όπως του είχε αρχικά υποσχεθεί. Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι ο Αρχέλαος επέτυχε για το βασίλειό του τόσα πολλά όσα είχαν επιτύχει όλοι οι προκάτοχοί του μαζί.[6]
Διαδοχή[]
Η Διαδοχή του Αρχελάου είναι ένα από τα δυσεπίλυτα προβλήματα της Μακεδονικής Ιστορίας.
Η πλειάδα των απογόνων του (3 γνησίων και 2 νόθων) θα οδηγήσει το Μακεδονικό κράτος στα πρόθυρα της εξαφάνισης στο α' ήμισυ του 4ου αιώνα π.Χ.)
Μετά την δολοφονία του μεγάλου βασιλέα, ανέβηκε στον θρόνο ο θεωρούμενος ως δολοφόνος Κρατερός Α', χωρίς προφανώς την στήριξη της αριστοκρατίας. Εντός τεσσάρων ημερών ανατράπηκε (399 π.Χ.)
Ακολούθησε η άνοδος του ανηλίκου Ορέστου (πρώτου νόμιμου υιού του Αρχελάου) υπό την επιτροπεία του θείου του Αερόπου Β'
Μετά τον θάνατο του Ορέστου, μάλλον την θέση του κατέλαβε ο δεύτερος ανήλικος υιός Αρχέλαος Β' ενώ η επιτροπεία του Αερόπου Β' πρέπει να συνεχίσθηκε (397 π.Χ.) Ο ύποπτος θάνατός του σε θήρα (παρόμοια με τον φόνο του πατέρα του) μάλλον συνέβη σε επτά μήνες και όχι σε επτά έτη όπως αναφέρει η αρχαία πηγή.
Ακολούθησε η άνοδος του Αμύντου Β' του Μικρού που αναφέρει ο Αριστοτέλης.
Το ζήτημα είναι ποιός είναι ο Αμύντας αυτός. Οι υποψήφιοι είναι εξής:
- Αμύντας Β' ο Μικρός, υιός του Μενέλαου του Πρεσβύτερου. Αν ο Αριστοτέλης με την λέξη "μικρός" εννοούσε "ασήμαντος" σε σύγκριση με τον Αμύντα Α' τον Μεγάλο, τότε μάλλον πρόκειται για αυτόν που πρέπει να είχε την ίδια ηλικία με τον Αρχέλαο. Συγκεντρώνει τις πιρισσότερες πιθανότητες.
- Αμύντας ο Παίς, τρίτος υιός του Αρχελάου (αμφισβητείται, όμως, ακόμη η ίδια η ύπαρξή του). Αν ο Αριστοτέλης με την λέξη "μικρός" εννοούσε "μικρός στην ηλικία" τότε πιθανότατα ο αντιβασιλέας Αέροπος Β' ανέβασε αυτόν στον θρόνο. Όμως το πιθανότερο είναι ότι δολοφονήθηκε.
- Αμύντας ο Ανταπαιτητής, ο υιός του Φιλίππου του Ανταπαιτητού. Αυτός υποστηρίχθηκε από τους Θράκες (δ' τέταρτο του 5ου Αιώνα π.Χ.) οπότε και είχε διατηρήσει την μικρή ηγεμονία του πατέρα του, στην Ανατολική Άνω Μακεδονία. Έχει την μικρή πιθανότητα.
Οπωσδήποτε αποκλείονται:
- Αμύντας ο Αφανής, υιός του Αλεξάνδρου Α' του Φιλέλληνος και
- Αμύντας Γ' ο Επιφανής, υιός του Αρριδαίου του Πρεσβυτέρου, βασιλέας της Μακεδονίας (393 - 369 π.Χ.)
Οπότε, λοιπόν, με την άνοδο στο θρόνο του ενήλικου Αμύντα Β', που είχε συζεύξει τον υιό του Φίλιππο με μία θυγατέρα του Αρχελάου Α', και επομένως είχε σημαίνουσα θέση στο κράτος, επήλθε αλλαγή πολιτικής και πολλοί ευγενείς εξόριστοι θα κατέφυγαν στην Ελιμεία. (Ο Αέροπος Β' ίσως κατέφυγε στην Λυγκηστίδα)
Οι εξόριστοι Μακεδόνες ευγενείς ήταν, ίσως, αυτοί που εξώθησαν τον βασιλέα της Ελιμείας, Δέρδα Β' να εισβάλλει στην Μακεδονία, να ανατρέψει και να φονεύσει τον Αμύντα (397 π.Χ.).
Έτσι, προφανώς επέστρεψε ο Αέροπος Β', όχι ως αντιβασιλέας αλλά ως βασιλέας πλέον, και παρεμπόδισε τον Αγησίλαο Β' όταν διήλθε από την Μακεδονία (396 π.Χ.). Μετά τον θάνατο του Αερόπου Β' (394 π.Χ.), από ασθένεια, στο θρόνο ανήλθε ο υιός του Παυσανίας Α' ο Λυγκηστής
Αυτός, μετά από ετήσια βασιλεία, ανατράπηκε (393 π.Χ.) με πραξικόπημα από τον Αμύντα Γ', υιό του Αρριδαίου του Πρεσβυτέρου, αντιπρόσωπου του νότερου κλάδου της γενεαλογικής γραμμής του Αλέξανδρου Α', τερματίζοντας τον εξαετή πόλεμο της Μακεδονικής Διαδοχής.
Υποσημειώσεις[]
- ↑ Αριστοτέλης, Σοφιστικοί Έλεγχοι (..πάντες γάρ ευδαίμονα τον βασιλέα έχουσι, εστί θεωρητέον τα εναντιώματα..)
- ↑ Αριστοτέλης, Πολιτικά 1311b
- ↑ Αρριανός, Αλεξάνδρου Ανάβασις 1.11.1 Διί τω Ολυμπίω την θυσίαν την απ΄ Αρχελάου έτι καθεστώσαν...
- ↑ Αιλιανός, Ποικίλη Ιστορία 8.9
- ↑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ, τόμ. 2
- ↑ Θουκυδίδης, Ιστορία 2.100.2
Εσωτερική Αρθρογραφία[]
Βιβλιογραφία[]
- Ευριπίδης, Tragicorum Graecorum Fragmenta (αποσπάσματα), Pyr.1889 Leipzig (από την χαμένη τραγωδία του Αρχέλαος).
- Θουκυδίδης, Ιστορίαι Βιβλ.2
- Πλούταρχος, Ηθικά, τόμ. 2.1. 177Α Αρχέλαος
- Eugene N. Borza, In the shadow of Olympus ISBN 0-691-00880-9
- Hammond and Griffith, A History of of Macedonia, Oxford 1979
Ιστογραφία[]
| Κίνδυνοι Χρήσης
|
|---|
|
Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες "Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι Επίσης, |
- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν
- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)