Συνείδησις
Συνειδητότητα
Συνειδητοποίηση
Συνειδητότητα
Συνειδητοποίηση
Συνειδητότητα
Επιστημονική Φαντασία
- Μία Νοητική Κατάσταση
Ετυμολογία[]
Η ονομασία "Συνείδηση" σχετίζεται ετυμολογικά με την λέξη "είδηση".
Ορισμός[]
Συνείδηση είναι οι διαδικασίες μέσω των οποίων ο άνθρωπος ολοκληρώνει πληροφορίες από διάφορες πηγές, προκειμένου να ρυθμίσει τη συμπεριφορά του. Η έρευνα έχει αποδείξει ότι η συνείδηση αναδύεται από τις εγκεφαλικές λειτουργίες.
Περιγραφή[]
Είναι η απόλυτη γνώση της ζωής, τόσο στις εξωτερικές της εκδηλώσεις, όσο και στις εσωτερικές. Είναι η ελεγμένη από όλες τις απόψεις αντίληψη για τις σχέσεις που υπάρχουν ανάμεσα στον άνθρωπο και στη Φύση, στον άνθρωπο και στους άλλους συνανθρώπους του, για την συμπεριφορά στο κοινωνικό Περιβάλλον, για την ιδεολογία του κάθε ατόμου.
Η συνείδηση του κάθε ανθρώπου δεν είναι κάτι που είναι διαμορφωμένο από την αρχή, αλλά σχηματίζεται σε άμεση εξάρτηση από το Περιβάλλον και τις συνθήκες που χαρακτηρίζουν αυτό το περιβάλλον. Βοηθούν στη διαμόρφωση της συνείδησης οι αισθήσεις που με αυτές το άτομο αντιλαμβάνεται τον εξωτερικό κόσμο και τις επιδράσεις του. Ταυτόχρονα, εσωτερικά, με τις νοητικές λειτουργίες, δημιουργεί μια δική του καθαρή γνωσιακή εικόνα του Κόσμου (το κοσμείδωλο.
- Η συνείδηση μπορεί να είναι ατομική, όταν αυτή αφορά ένα μόνο άτομο και κοινωνική, όταν αναφέρεται στην αποκτημένη συνολική αντίληψη της κοινωνίας πάνω στα βασικότερα ζητήματα.
- Κοινωνική συνείδηση π.χ. είναι τα ήθη και τα έθιμα, οι ηθικοί νόμοι που διέπουν την κοινωνία και που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της.
Ψυχολογία και Συνείδηση[]
Για την Ψυχολογία, η συνείδηση είναι η ανώτερη ψυχοπνευματική λειτουργία του ανθρώπου. Αυτή καθορίζει το χαρακτήρα του ατόμου, είναι το πιστοποιητικό της προσωπικότητάς του.
Όλες οι ενέργειες πρέπει να ελέγχονται από αυτήν. Στο βαθμό που η συνείδηση είναι στηριγμένη σε σωστές βάσεις, οι ενέργειες αυτές θα είναι θετικές, αν όμως η συνείδηση έχει λαθεμένες κατευθύνσεις, τότε οι συνέπειες των ενεργειών μας θα είναι αρνητικές.
Φιλοσοφία και Συνείδηση[]
Στη Φιλοσοφία υπάρχουν δύο διαμετρικά αντίθετες θεωρίες σε σχέση με τη συνείδηση.
- Η ιδεαλιστική, που λέει πως συνείδηση είναι κάτι που υπάρχει στον άνθρωπο από την εμφάνισή του στον κόσμο και βρίσκεται πάνω από την πραγματικότητα.
- Και η υλιστική θεωρία που βλέπει τη συνείδηση ως καρπό των εξωτερικών αντικειμενικών συνθηκών, ως επεξεργασμένη αντανάκλαση του περιβάλλοντος του ατόμου.
Επιστήμη και συνείδηση[]
Νευροεπιστήμονες, φιλόσοφοι και επιστήμονες της πληροφορικής προσπαθούν να αποκαλύψουν τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος γεννά τις σκέψεις .
Το τηλέφωνο χτυπά επίμονα και σας ξυπνά από βαθύ ύπνο. Απλώνετε το χέρι για να το κλείσετε, όμως δεν αναγνωρίζετε καμιά γνωστή επιφάνεια. Στα τυφλά αναζητάτε το διακόπτη, που εδώ και χρόνια βρίσκεται πάνω από το κεφάλι σας. Στη θέση του υπάρχει ένα άγνωστο κεφαλάρι κρεβατιού. Συνοφρυώνεστε κι αναζητάτε μια εξήγηση, επιστρατεύοντας τη μνήμη σας. Η αγωνία σας φουντώνει. Μα πού πήγαν; Πού βρίσκονται; Κάτι τέτοιες στιγμές μπορεί ακόμα και ν´ αναρωτηθείτε Ποιος είμαι; Λίγο αργότερα, με τη βοήθεια της μνήμης καταφέρνουμε να συνειδητοποιήσουμε το ξύπνημά μας σε κάποιο άγνωστο δωμάτιο ξενοδοχείου.
Αυτή η κατάσταση περιορισμένης συνείδησης, που όλοι μας έχουμε βιώσει κάποια στιγμή στη ζωή μας, διαρκεί μόνο μερικές στιγμές. Όμως αρκεί για να αντιληφθούμε το πώς θα ήταν η ζωή μας αν απουσίαζε η συνείδηση , επισημαίνει ο Αντόνιο Νταμάζιο, διάσημος νευροεπιστήμονας στο πανεπιστήμιο της Αϊόβα (ΗΠΑ). Τουλάχιστον ένας ορισμένος τύπος συνείδησης - στην καθημερινή γλώσσα, με τον όρο συνείδηση περιγράφουμε πολλά και διαφορετικά μεταξύ τους πράγματα.
Εκτός από τη συνείδηση-επίγνωση υπάρχει και η συνείδηση-αυτεπίγνωση, η οποία σχετίζεται με την προσωπική φυσική και νοητική μας υπόσταση, αλλά και η αυτοβιογραφική συνείδηση, που οικοδομείται από τις μνήμες του παρελθόντος και τα μελλοντικά μας σχέδια.
Επίσης υπάρχει η ηθική συνείδηση, το σύστημα αξιών που μας επιτρέπει να αποδεχόμαστε ή να απορρίπτουμε τις πράξεις και τις σκέψεις μας. Η ηθική συνείδηση δεν είναι παγιωμένο σύστημα στο κοινωνικό επίπεδο. Mεταβάλλεται από εποχή σε εποχή και από πολιτισμό σε πολιτισμό, όπως και με την ηλικία σε προσωπικό επίπεδο.
Σήμερα μάλιστα γίνεται πολύς λόγος ακόμα και για υπολογιστικές μηχανές προικισμένες με συνείδηση. Αν αυτή είναι η τυπική περιγραφή που μας δίνουν τα λεξικά για τη συνείδηση, τότε η εικόνα της συνείδησης που μας προσφέρουν οι φιλόσοφοι είναι πολύ διαφορετική. Το 17ο αιώνα ο Καρτέσιος και ο Γαλιλαίος έκαναν σαφή διάκριση μεταξύ της φυσικής-υλικής πραγματικότητας, την οποία περιγράφει η επιστήμη, και της άυλης-πνευματικής πραγματικότητας, της ψυχής, την οποία θεωρούσαν ξένη προς τα ενδιαφέροντα της επιστημονικής έρευνας, συνοψίζει ο Τζον Σιρλ, καθηγητής φιλοσοφίας του νου στο πανεπιστήμιο UCLA (Μπέρκλεϊ, ΗΠΑ). Και προσθέτει: Αυτή η διάκριση ανάμεσα στην ενσυνείδητη νόηση και στη μη συνειδητή ύλη αποδείχθηκε ωφέλιμη για την επιστημονική έρευνα, γιατί απελευθέρωσε ένα ευρύτατο πεδίο ερευνών από τον ασφυκτικό, εκείνη την εποχή, έλεγχο της εκκλησιαστικής εξουσίας, επιτρέποντας την επιστημονική μελέτη του φυσικού κόσμου .
Η ύλη του νου[]
Η διάκριση μεταξύ πνεύματος και ύλης ή σώματος και νού επικράτησε για αιώνες και τροφοδότησε μεγάλες φιλοσοφικές και επιστημονικές διαμάχες. Στις μέρες μας ελάχιστοι επιστήμονες, όπως ο νευροφυσιολόγος Τζον Εκλς και ο μαθηματικός Roger Penrose, υποστηρίζουν αυτή τη διάκριση.
Στις μέρες μας η πλειοψηφία των ερευνητών θεωρεί ότι η άποψη αυτή αποτελεί πλέον εμπόδιο για την έρευνα και την πρόοδο των γνώσεών μας. Η συνείδηση είναι φυσικό, ή ακριβέστερα, ένα Βιολογικό Φαινόμενο, υποστηρίζει ο Σιρλ, που μπορεί να συγκριθεί με την πέψη δηλ. είναι ένα βιολογικό φαινόμενο που θα κατορθώσουμε να κατανοήσουμε πλήρως μόνο όταν καταλάβουμε το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος . Ο εγκέφαλος λοιπόν είναι η βιολογική μηχανή που παράγει όλα τα νοητικά φαινόμενα. Eίναι η πραγματική ύλη του νου και της συνείδησης.
Ας δούμε μερικές από τις λειτουργίες αυτής της πολύπλοκης μηχανής, αρχίζοντας από την επίγνωση, το μηχανισμό εκείνο που μας επιτρέπει να επιλέγουμε, δηλαδή να συνειδητοποιούμε μόνο όσα δεδομένα μπορούμε ή μας ενδιαφέρουν από την πραγματικότητα.
Η επίγνωση[]
Είναι μια περίπλοκη διαδικασία, υποστηρίζει ο Τζέραλντ Έντελμαν, νομπελίστας νευροεπιστήμονας που εργάζεται στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Σαν Ντιέγκο, ικανή να επιλέγει μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου σε ποια περίπτωση ή κατάσταση πρέπει να επικεντρώσει την προσοχή του το άτομο ανάμεσα στις δισεκατομμύρια καταστάσεις ή σκηνές που γίνονται αντιληπτές από τις αισθήσεις ή δημιουργούνται από τον εγκέφαλο
Προσπαθώντας να σκεφθούμε αυτή την εκπληκτική ικανότητα επιλογής της συνείδησης, θα μπορούσαμε να φανταστούμε ένα σκηνοθέτη με την κινηματογραφική του κάμερα. Η συνείδηση λοιπόν ομοιάζει με αλληλουχία από καρέ με ηχητική επένδυση. Αντίθετα, όμως, από την κινηματογραφική ταινία, η συνείδηση είναι εμπλουτισμένη με συναισθήματα, αρώματα, αισθήματα αφής, με κάποιες σκηνές που παίζονται σε επανάληψη, με θραύσματα από προηγούμενα επεισόδια που ανασύρθηκαν από τη μνήμη, αλλά και με κάποιες σκηνές που γυρίστηκαν στο μέλλον. Για παράδειγμα, όταν φανταζόμαστε το τρόπο που θα αντιδρούσαν οι γονείς ή ο διευθυντής σε κάποια είδηση. Σε αυτή την περίπτωση ο θεατής είναι και ο σκηνοθέτης. Ο θεατής-σκηνοθέτης αποφασίζει τι θα βρίσκεται σε πρώτο πλάνο, τι στο φόντο και τι κατά τη διάρκεια των σκηνών. Επιπλέον, επιλέγει ανάμεσα στις εκατομμύρια δυνατές σκηνές που ο εγκέφαλος επιτρέπει να γυριστούν.
Αυτοσυνείδηση[]
Ένας άλλος τύπος συνείδησης είναι η επίγνωση που έχει κάθε άτομο για τον εαυτό του ως υποκείμενο. Επιστρέφουμε στο παράδειγμα του φιλμ. Eφόσον είσαι ο σκηνοθέτης, η κάθε σκηνή θα έχει τη δική σου οπτική γωνία. Το φιλμ της συνείδησης είναι υποκειμενικό, και η ίδια σκηνή θα ήταν πολύ διαφορετική αν γυριζόταν από διαφορετικούς σκηνοθέτες.
Υπάρχει όμως και κάτι άλλο: το δάγκωμα ενός σκύλου. Η αντίδρασή του δεν είναι συνειδητή. Δεν έχει επίγνωση του εαυτού ή του εγώ που δέχεται την επίθεση. Αυτό αποδεικνύουν τριάντα χρόνια έρευνας στην αυτοσυνείδηση των ζώων, την οποία πραγματοποίησε ο Γκόρντον Γκάλαπ, ψυχολόγος στο State University της Νέας Υόρκης. Ο σκύλος δεν έχει αυτοσυνείδηση, ούτε το δελφίνι, ο γορίλας ή άλλα πρωτεύοντα, υποστηρίζει ο Γκάλαπ. Απόδειξη; Μπροστά στον καθρέφτη ο σκύλος γαβγίζει στο είδωλό του, το μυρίζει, μετά από λίγο το αγνοεί και δεν καταλαβαίνει ποτέ ότι ήταν το είδωλό του.
Την ικανότητα αναγνώρισης του εαυτού, που υποδηλώνει την ύπαρξη αυτοσυνείδησης, έχουν μόνο οι χιμπατζήδες, οι ουρακοτάγκοι και οι άνθρωποι. Για να μελετήσει την αυτοσυνείδηση, ο Γκάλαπ νάρκωσε τα ζώα και ζωγράφισε μια κόκκινη βούλα στο πρόσωπό τους. Μόνο οι χιμπατζήδες, βλέποντας το σημάδι στο είδωλό τους, έβαλαν το χέρι πάνω στο σημάδι και οσμίσθηκαν τα δάκτυλα για να καταλάβουν τι συμβαίνει.
Υποσημειώσεις[]
Εσωτερική Αρθρογραφία[]
- συνειδητότητα (consciousness), συνειδητοποίηση
- αυτοσυνείδηση
- αυτοεπίγνωση
- εγρήγορση
- Παράδοξο Θησέως, (Παράδοξο Ταυτότητας)
Βιβλιογραφία[]
Ιστογραφία[]
 Κίνδυνοι Χρήσης
|
|---|
|
Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες "Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι Επίσης, |
- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν
- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)