Γέλα \Σικελία

Γέλα

Maps-Sicelia-goog — Η Σικελία κατά την Αρχαιότητα.

Ετυμολογία[]

Η ονομασία "Γέλα" ενδεχομένως σχετίζεται ετυμολογικά με την λέξη "Υέλη".

Ιστορία[]

Ίδρυση[]

Η πόλη ιδρύθηκε γύρω στο 688 π.Χ, κατά την διάρκεια του 2ου Ελληνικού Αποικισμού, από αποίκους από την Ρόδο και την Κρήτη.

Το όνομά της το έλαβε από τον ομώνυμο ποταμό, στις όχθες του οποίου κτίστηκε^[1].

Οι οικιστές της, Έντιμος και Αντίφημος, αντιπροσώπευαν τις δύο κύριες μητροπόλεις. Η αποικία ονομάσθηκε αρχικά «Λίνδιοι», από το «εθνικό» της Λίνδου, της σημαντικότερης πόλης της Ρόδου.

Η πόλη αναπτύχθηκε ταχέως και μετά από έναν αιώνα ίδρυσε τον Ακράγαντα.

Ακμή[]

Η επέκταση έγινε στη Σικανική ενδοχώρα, σε βάρος των εντόπιων Σικανών και Σικούλων (Σικελών, Siculi) και σε βάρος άλλων Ελλήνων αποίκων.

Στην πρώτη φάση της κατακτητικής πορείας της Γέλας, περιλαμβάνονται πόλεμοι εναντίον των γειτονικών Σικανών.

Το Κάκυρο, η Ομφάκη (σημερινό Monte Desusino), το Αρίαιτο, το Ίνυκο, και άλλες Σικανικές πολίχνες, υπέκυψαν, παρά την αντίσταση τους. Σχεδόν δύο αιώνες παρήλθαν έως την υποταγή των τελευταίων ελεύθερων Σικανών από τους Γελώους.

Η δεύτερη κατακτητική φάση περιλαμβάνει την υποταγή των σικανικών ηγεμονιών των γειτονικών λόφων. Οι ανώνυμοι Σικανικοί οικισμοί στο σημερινό Capordaso, στη Sabucina και αλλού, υποτάχθηκαν στη Γέλα και αναγκάσθηκαν να δεχθούν Γελώους αποίκους. Σε ορισμένους Σικανικούς οικισμούς της εποχής, ανασκάφηκαν τμήματα θωράκισης Κρητικής τεχνοτροπίας. Προφανώς ανήκαν σε Γελώους Κρητικής καταγωγής που επάνδρωναν φρουρές επιτήρησης των εγχώριων. Οι Γελώοι διαίρεσαν σε κλήρους τα κατακτημένα εδάφη και μετέτρεψαν τους ηττημένους Σικανούς σε δουλοπαροίκους.

Κατά την τρίτη φάση, οι Γελώοι αντιμετώπισαν τους άλλους Σικελιώτες (Ελληνες της Σικελίας). Η ίδρυση του Σελινούντα από τους Υβλαίους Μεγαρείς (περίπου 650-628 π.Χ.), πλησίον του ζωτικού χώρου της Γέλας, την οδήγησε στην ίδρυση του Ακράγαντα (583 π.Χ., σε συνεργασία με νέους αποίκους από τη Ρόδο, την Κρήτη και πέριξ νήσους).

Ο Ακράγας ανεξαρτητοποιήθηκε ενωρίς από τη Γέλα (570 π.Χ.) πιθανώς επί του τυράννου Φαλάριδος, και άρχισε με την σειρά του πολέμους εναντίον των Σικανών της ενδοχώρας και των Σελινουντίων. Η ανώνυμη πόλη στη σύγχρονη Caltanisseta, η Καμικός και άλλες Σικανικές πόλεις υπέκυψαν στους Ακραγαντίνους, οι οποίοι επιδίωκαν να προσεγγίσουν τη βόρεια Σικελική ακτή.

Έως το 505 π.Χ. η Γέλα και ο Ακράγας είχαν ολοκληρώσει την κατάκτηση και τον εξελληνισμό της νότιας και κεντρικής Σικελίας.

Κατά τον ύστερο 6ο αι., οι Γελώοι διέβησαν τα Ηραία Όρη και συγκρούσθηκαν με τους Χαλκιδείς αποίκους της βορειοανατολικής Σικελίας (Κατάνη, Λεοντίνοι, Εύβοια, Μοργαντίνη, κ.α.).

Την περίοδο αυτή ανέρχεται στην εξουσία ο τύραννος Κλέανδρος ο οποίος διατηρήθηκε στην εξουσία μεταξύ του 505 και 498 π.Χ.

Αρχικά ο Ιπποκράτης επιτέθηκε και υπέταξε τους τελευταίους ελεύθερους ορεινούς Σικανούς προελαύνοντας στην κοιλάδα του παραπόταμου Maroglio του Γέλα Ποταμού. (Οι ανεσκαμμένες Σικανικές πόλεις στις θέσεις Monte Bubbonia και San Mauro καταστράφηκαν κατά το μεταίχμιο των 6ου-5ου αιώνων π.Χ. από πυρκαγιά, στοιχείο μάλλον συνδέεται με τις επιχειρήσεις αυτές).

Στην συνέχεια, οι Γελώοι προχώρησαν στα βορειοανατολικά υποτάσσοντας τις Χαλκιδικές πόλεις Καλλίπολη, Κατάνη και Νάξο (αρχές 5ου αιώνα) (συμμετείχε το ιππικό υπό τον Γέλωνα) γεγονός που εξασφάλισε εδαφική διέξοδο στη βόρεια σικελική ακτή.

Μετά τον θάνατό του τον διαδέχθηκε ο τύραννος Ιπποκράτης ο οποίος επέκτεινε την κυριαρχία στους Σικελούς της ενδοχώρας και της Καλής Ακτής, όπου και η χαλκιδική Ζάγκλη. Ετσι η Γέλα εξασφάλισε εδαφική διέξοδο στη βόρεια σικελική ακτή.

Η κατάληψη των ισχυρών Λεοντίνων σηματοδότησε την υποταγή όλων των Χαλκιδέων στη Γέλα.

Οι κατακτήσεις αυτές οδήγησαν την Γέλα σε σύγκρουση με τις Συρακούσες.

Στην αποφασιστική μάχη του Ελώρου ποταμού (494 π.Χ.) οι Συρακόσιοι συνετρίβησαν. Οι Γελώοι έφθασαν έξω από τα τείχη των Συρακουσών.

Όμως, η μεγάλη αυτή νίκη προκάλεσε την ανησυχία εξω-Σικελικών δυνάμεων.

Κορίνθος και Κέρκυρα επενέβησαν άμεσα και με την προφανή απειλή επέμβασης ανάγκασαν τον Ιπποκράτη να δεχθεί ειρήνη και να τερματίσει τις βλέψεις του στις Συρακούσες με αντάλλαγμα την κατεστραμμένη Καμάρινα, αποικία των Συρακουσών την οποία ο Ιπποκράτης επανίδρυσε με δικούς του αποίκους.

Ο Ιπποκράτης συνέχισε τις επιχειρήσεις και κατέκτησε τις δύο τελευταίες ανεξάρτητες πόλεις των Σικελών, Ύβλα Γελεάτιδα και Εργέτιο, στην περιοχή της Αίτνας, όμως λίγο μετά απέθανε (490 π.Χ.). Τύραννος της Γέλας κατέστη ο ίππαρχος Γέλων.

Ο Γέλων επωφελούμενος από μία εξέγερση εναντίον των ολιγαρχικών κατέλαβε τις Συρακούσες το 484 π.Χ. και μετέφερε την έδρα της διακυβέρνησής του εκεί.

Στο μεταξύ οι Ακραγαντίνοι υπό τον τύραννο Θήρωνα, απέσπασαν την Ηράκλεια Μινώα από τους Σελινούντιους και υπέταξαν επιπρόσθετες πόλεις των Σικανών και Ελύμων (στην Β.Α.Σικελία).

Το 484 π.Χ., κατόρθωσαν να αποκτήσουν διέξοδο στη βόρεια ακτή, καταλαμβάνοντας την Ιμέρα.

Ο Γέλων και ο Θήρων έλαβαν συζύγους ο ένας από την οικογένεια του άλλου, διασφαλίζοντας τη στενή συμμαχία Γέλας και Ακράγαντα.

Τα κράτη των Γέλωνος και Θήρωνος συνέστησαν μια ισχυρή συμμαχία έναντι άλλων δυνάμεων.

Αργότερα, ο Γέλων αντιμετώπισε επιτυχώς τους Καρχηδόνιους μαζί με τον τύραννο του Ακράγαντα Θήρωνα, στην μάχη της Ιμέρας το 480 π.Χ.

Πτώση[]

Την επόμενη περίοδο η ιστορία της Γέλας συνδέεται με την ιστορία των Συρακουσών αφού οι δύο πόλεις έχουν κοινή διοίκηση. Κέντρο όμως γίνονται οι Συρακούσες και η Γέλα εξασθενεί.

Τύραννοι:

Γέλων (491–485 π.Χ.)
Ιέρων (478 - 478)
Πολύζηλος (478 -?)

Η Γέλα συμμετείχε το 424 π.Χ. στην συμμαχία των Σικελικών πόλεων εναντίον των Αθηναίων που εκστράτευσαν στην Σικελία.

Η Γέλα καταστράφηκε το 405 π.Χ. από τους Καρχηδόνιους που είχαν εισβάλει στην Σικελία, με αρχικό σκοπό να υπερασπιστούν την Έγεστα. Η Γέλα δεν έλαβε την βοήθεια που ανέμενε από τους Συρακούσιους με αποτέλεσμα να καταληφθεί τελικά από τους Καρχηδόνιους που κατέστρεψαν την πόλη. Όσοι επιβίωσαν κατέφυγαν στις Συρακούσες και επέστρεψαν στην Γέλα το 397 π.Χ.

Την περίοδο του Αγαθοκλή μεταξύ 317 και 289 π.Χ. η Γέλα συνταράχθηκε από συγκρούσεις μεταξύ λαού και της αριστοκρατίας.

Τελικά το 282 π.Χ. ο Φιντίας από τον Ακράγαντα κατέλαβε την πόλη και την κατέστρεψε, χωρίς η πόλη να καταφέρει να ανακάμψει πλέον.

Κατά την Ρωμαϊκή Εποχή η Γέλα αναφερόταν ως μικρός οικισμός.

Υποσημειώσεις[]

↑ Θουκυδίδης βιβλίο ΣΤ'. "Γέλαν δὲ Ἀντίφημος ἐκ Ῥόδου καὶ Ἔντιμος ἐκ Κρήτης ἐποίκους ἀγαγόντες κοινῇ ἔκτισαν, ἔτει πέμπτῳ καὶ τεσσαρακοστῷ μετὰ Συρακουσῶν οἴκισιν. καὶ τῇ μὲν πόλει ἀπὸ τοῦ Γέλα ποταμοῦ τοὔνομα ἐγένετο"

Εσωτερική Αρθρογραφία[]

Βιβλιογραφία[]

Ιστογραφία[]

Κίνδυνοι Χρήσης

Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες
σε αυτήν την εγκυκλοπαίδεια
ωστόσο, παρακαλούμε να λάβετε σοβαρά υπ' όψη ότι
η "Sciencepedia" δεν μπορεί να εγγυηθεί, από καμιά άποψη,
την εγκυρότητα των πληροφοριών που περιλαμβάνει.

"Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα
να έχουν αλλοιωθεί, βανδαλισθεί ή μεταβληθεί από κάποιο άτομο,
η άποψη του οποίου δεν συνάδει με το "επίπεδο γνώσης"
του ιδιαίτερου γνωστικού τομέα που σας ενδιαφέρει."

Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι
όλα τα άρθρα μπορεί να είναι ακριβή, γενικώς,
και για μακρά χρονική περίοδο,
αλλά να υποστούν κάποιο βανδαλισμό ή ακατάλληλη επεξεργασία,
ελάχιστο χρονικό διάστημα, πριν τα δείτε.

Επίσης,
Οι διάφοροι "Εξωτερικοί Σύνδεσμοι (Links)"
(όχι μόνον, της Sciencepedia
αλλά και κάθε διαδικτυακού ιστότοπου (ή αλλιώς site)),
αν και άκρως απαραίτητοι,
είναι αδύνατον να ελεγχθούν
(λόγω της ρευστής φύσης του Web),
και επομένως είναι ενδεχόμενο να οδηγήσουν
σε παραπλανητικό, κακόβουλο ή άσεμνο περιεχόμενο.
Ο αναγνώστης πρέπει να είναι
εξαιρετικά προσεκτικός όταν τους χρησιμοποιεί.

- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν

>>Διαμαρτυρία προς την wikia<<

- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)

[1] Θουκυδίδης βιβλίο ΣΤ'. "Γέλαν δὲ Ἀντίφημος ἐκ Ῥόδου καὶ Ἔντιμος ἐκ Κρήτης ἐποίκους ἀγαγόντες κοινῇ ἔκτισαν, ἔτει πέμπτῳ καὶ τεσσαρακοστῷ μετὰ Συρακουσῶν οἴκισιν. καὶ τῇ μὲν πόλει ἀπὸ τοῦ Γέλα ποταμοῦ τοὔνομα ἐγένετο"

[1]