Γανυμήδης \Δορυφόρος

Γανυμήδης

Satellites-Ganymedes-01-goog — **Γανυμήδης**

Satellites-02-goog — **Πλανητικοί Δορυφόροι** του Ηλιακού Συστήματος
**Δορυφόροι Γης** *Σελήνη*
**Δορυφόροι Άρεως** *Δείμος* *Φόβος*
**Δορυφόροι Διός** Ιώ *Ευρώπη* **Γανυμήδης** *Καλλιστώ*
**Δορυφόροι Κρόνου** *Μίμας* *Εγκέλαδος* *Τηθύς* *Διώνη* *Υπερίων* *Άτλας* *Ιαπετός* *Φοίβη* *Προμηθεύς* *Επιμηθεύς* *Πανδώρα* *Μεθώνη*
**Δορυφόροι Ουρανού** *Πούκος* *Μιράνδη* *Άρειλος* *Άμβρειλος* *Τιτανίς* *Οβερών*
**Δορυφόροι Ποσειδώνος** *Τρίτων* *Νηρηίς* *Ναϊάς* *Πρωτεύς*
**Δορυφόροι Πλούτωνος** *Χάρων* *Ύδρα* *Νυξ* *Στυξ*
Τεχνητός Δορυφόρος Πύραυλος Διαστημοσυσκευή

Ετυμολογία[]

Ηλιακό Σύστημα
Δορυφόροι
Εσωτερική Ζώνη:
Σελήνη \ Γη Δείμος \ Άρης Φόβος \ Άρης
Εξωτερική Ζώνη:
Ιώ \ Ζεύς Ευρώπη \ Ζεύς Γανυμήδης \ Ζεύς Καλλιστώ \ Ζεύς Τηθύς \ Κρόνος Διώνη \ Κρόνος Ρέα \ Κρόνος Τιτάν \ Κρόνος Ιαπετός \ Κρόνος Εγκέλαδος \ Κρόνος Άρειλος \ Ουρανός Άμβρειλος \ Ουρανός Μιράνδη \ Ουρανός Τιτανίς \ Ουρανός Οβερών \ Ουρανός Τρίτων \ Ποσειδών Νηρηίς \ Ποσειδών Πρωτεύς \ Ποσειδών
Ζώνη Kuiper:
Χάρων \ Πλούτων

Η ονομασία "Δορυφόρος" σχετίζεται ετυμολογικά με την λέξη "δόρυ". Είναι ένας δορυφόρος του Ηλιακού Συστήματος και περιστρέφεται γύρω από τον πλανήτη Δία.

Ανακάλυψη[]

Ηλιακό Σύστημα
Δορυφόροι
Εσωτερική Ζώνη:
Σελήνη \ Γη Δείμος \ Άρης Φόβος \ Άρης
Εξωτερική Ζώνη:
Ιώ \ Ζεύς Ευρώπη \ Ζεύς Γανυμήδης \ Ζεύς Καλλιστώ \ Ζεύς Τηθύς \ Κρόνος Διώνη \ Κρόνος Ρέα \ Κρόνος Τιτάν \ Κρόνος Ιαπετός \ Κρόνος Εγκέλαδος \ Κρόνος Άρειλος \ Ουρανός Άμβρειλος \ Ουρανός Μιράνδη \ Ουρανός Τιτανίς \ Ουρανός Οβερών \ Ουρανός Τρίτων \ Ποσειδών Νηρηίς \ Ποσειδών Πρωτεύς \ Ποσειδών
Ζώνη Kuiper:
Χάρων \ Πλούτων

Ο Γανυμήδης ή Δίας III είναι ο πιο ογκώδης, φωτεινός και μεγαλύτερος δορυφόρος του πλανήτη Δία αλλά και του Ηλιακού συστήματος, με διάμετρο 5.268 χιλιόμετρα. Είναι μεγαλύτερος ακόμη και από τον πλανήτη Ερμή και τον νάνο πλανήτη Πλούτωνα. Επειδή είθισται στη Αστρονομία αντί του ονόματος του δορυφόρου να χρησιμοποιείται ο αύξων αριθμός εκάστου (κατά σειρά απόστασης από τον πλανήτη) ο Γανυμήδης συμβολίζεται με τον λατινικό αριθμό ΙΙΙ και καλείται «τρίτος» δορυφόρος του Δία, αν και στη πραγματικότητα είναι ο τέταρτος στη σειρά. Ολοκληρώνοντας μια περιστροφή σε περίπου επτά ημέρες, ο Γανυμήδης συμμετέχει σε μία τροχιακή απήχηση 1:2:4 με τους δορυφόρους Ευρώπη και Ιώ, αντίστοιχα.^[1]

Ανακάλυψη και ετυμολογία[]

Ανακαλύφθηκε από τον Γαλιλαίο στις 11 Ιανουαρίου του 1610, με τη βοήθεια της πρώτης διόπτρας που είχε κατασκευάσει ο ίδιος, και αμέσως μετά την ανακάλυψη των δύο άλλων επίσης μεγάλων δορυφόρων του πλανήτη αυτού, της Ιούς και της Ευρώπης. Στις 13 Ιανουαρίου κατέγραψε και τα τέσσερα αντικείμενα ταυτόχρονα για πρώτη φορά, αλλά είχε παρατηρήσει κάθε ένα από τους δορυφόρους πριν αυτήν την ημερομηνία τουλάχιστον μία φορά. Μέχρι τις 15 Ιανουαρίου, ο Γαλιλαίος κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι αυτοί ήταν πραγματικά σώματα σε τροχιά περί τον Δία. Υποστήριξε το δικαίωμα να ονομάσει τους δορυφόρους: τα θεωρούσε "Cosmian Stars" αλλά κατέληξε στο "Αστέρες των Μεδίκων".^[2]

Ο Γάλλος αστρονόμος Nicolas-Claude de Fabri Peiresc πρότεινε άλλα ονόματα από την οικογένεια των Μεδίκων για τους δορυφόρους, αλλά η πρότασή του δεν έγινε αποδεκτή.

Τελικά, ο δορυφόρος έλαβε το όνομα του από τον Γερμανό αστρονόμο Μάγερ Σίμωνα, γνωστότερο ως Μάριο (1570-1624), ο οποίος παρομοιάζοντάς τον με οινοχόο που περιφέρεται περί τον πλανήτη Δία τον ονόμασε Γανυμήδη, ο οποίος στην Ελληνική Μυθολογία ήταν ο οινοχόος των θεών του Ολύμπου.

Χαρακτηριστικά[]

Έχει διάμετρο 5.268 χλμ., απέχει από τον πλανήτη Δία 1.070.400 χλμ. και περιφέρεται γύρω από αυτόν σε γήινο χρόνο 7 ημερών, 3 ωρών, 42 λεπτών και 33 δευτερολέπτων σχηματίζοντας γωνία 3 περίπου μοιρών με το επίπεδο περιφοράς του Δία.

Είναι αρκετά λαμπρός, πέμπτου μεγέθους (5,1), και επομένως είναι θεωρητικά ορατός με γυμνό οφθαλμό, η λαμπρότητα όμως του Δία καλύπτει την παρουσία του. Κρουστικοί δακτύλιοι από παλαιότερες συγκρούσεις σημαδεύουν τον παγωμένο φλοιό του, ενώ φωτεινές δέσμες πάγου ξεχύνονται ακτινωτά από τις πιο πρόσφατες συγκρούσεις. Σε άλλα σημεία πάλι διάφοροι κύκλοι και κορυφές κυμάτων διασχίζουν διάσπαρτα το έδαφος.

Εσωτερική δομή[]

Ο Γανυμήδης φαίνεται να είναι πλήρως διαφοροποιημένος, αποτελούμενος από ένα πυρήνα θειούχου σιδήρου-σιδήρου, πυριτικό μανδύα και έναν εξωτερικό μανδύα πάγου. Το μοντέλο αυτό υποστηρίζεται από την χαμηλή τιμή της αδιάστατης ροπής αδράνειας (0,3105 ± 0.0028), η οποία μετρήθηκε κατά τη διάρκεια της προσέγγισης του Galileo.

Στην πραγματικότητα, ο Γανυμήδης έχει τη μικρότερη ροπή αδράνειας μεταξύ των σωμάτων του ηλιακού συστήματος. Η ύπαρξη ενός υγρού, πλούσιου σε σίδηρο πυρήνα παρέχει μια φυσική εξήγηση για το εγγενές Μαγνητικό Πεδίο του Γανυμήδη που ανιχνεύθηκε από τον Γαλιλαίο. Η επαγωγή στον υγρό σίδηρο, ο οποίος έχει υψηλή Ηλεκτρική Αγωγιμότητα, είναι το λογικότερο μοντέλο παραγωγής του μαγνητικού πεδίου.

Επιφάνεια[]

Η επιφάνεια του Γανυμήδη είναι ένα μείγμα δύο διαφορετικών τύπων εδαφών. Το ένα είναι πολύ παλαιό, με πολλούς κρατήρες και σκοτεινές περιοχές, και ένα νεώτερο με φωτεινές περιοχές σημαδεμένο με ένα εκτεταμένο τόξο ρηγμάτων και ραβδώσεων που έχουν τεκτονική προέλευση αν και οι λεπτομέρειες μάς είναι ακόμη άγνωστες. Το σκούρο έδαφος, το οποίο περιλαμβάνει περίπου το ένα τρίτο της επιφάνειας, περιέχει άργιλο και οργανικές ύλες που θα μπορούσαν να υποδεικνύουν τη σύνθεση των αντικειμένων με τα οποία οι Δίιοι δορυφόροι συγκρούστηκαν.

Κρατήρες υπάρχουν και στα δύο είδη εδαφών. Οι κρατήρες δείχνουν ότι έχουν ηλικία 4 δις ετών, ενώ η ηλικία του αυλακωτού εδάφους είναι μικρότερη. Η ηλικία τους πρέπει να είναι παρόμοια με της Σελήνης (3 με 3,5 δισεκατομμυρίων ετών), γεγονός που υποδεικνύει ότι τότε οι συγκρούσεις ήταν πολύ συχνότερες, από ότι τώρα. Κάποιο κρατήρες διακόπτονται και άλλοι βρίσκονται πάνω από τις αυλακώσεις, δείχνοντας ότι κάποιες από αυτές είναι αρκετά παλιές. Οι κρατήρες είναι επίπεδοι χωρίς κεντρικά υψώματα που ίσως οφείλεται στον παγωμένο φλοιό ο οποίος ρέει κατά τις διάφορες γεωλογικές περιόδους του.

Εκτός από τους κρατήρες, η επιφάνειά του είναι σημαδεμένη και με αύλακες οιυ δίνουν την εντύπωση σαν κάποιος να έχει σύρει πάνω του μια πελώρια τσουγκράνα. Πάνω σε αυτό τον παγωμένο δορυφόρο με τους σκοτεινούς άχρωμους βράχους υπάρχουν ολόκληρες οροσειρές, με ύψος 1.500 μέτρων και μήκος εκατοντάδων χιλιομέτρων, που απλώνονται ως γιγάντιες πτυχές του λεπτού φλοιού του.

Πριν από εκατομμύρια έτη, όταν ο Γανυμήδης ήταν ακόμη νέος και το εσωτερικό του θερμό, η επιφάνειά του διασπάστηκε σε τεράστιες πλάκες που μετακινούμενες συγκρούσθηκαν μεταξύ τους σχηματίζοντας τις πτυχώσεις και τις οροσειρές με μια διαδικασία παρόμοια με την κίνηση των τεκτονικών πλακών της Γης.^[3] Οι δυνάμεις που προκάλεσαν την τεκτονική δράση μπορούν να συνδεθούν με παλιρροϊκά γεγονότα θέρμανσης κατά το παρελθόν, που ενδεχομένως προκλήθηκαν όταν ο δορυφόρος διήλθε από ασταθή τροχιακό συντονισμό.^[3]^[4] Το παλιρροϊκό λύγισμα των πάγων μπορεί να θέρμανε το εσωτερικό και καταπόνησε την λιθόσφαιρα, και οδήγησε στην ανάπτυξη των ρωγμών και ρηγμάτων, τα οποία έσβησαν τα παλαιά, σκοτεινά εδάφη στο 70% της επιφάνειας.^[3] Στη συνέχεια ζεστοί πίδακες νερού από το εσωτερικό του δορυφόρου παραμόρφωσαν την τεκτονική της λιθόσφαιρας.^[5] Η ραδιενεργής θέρμανση εντός του δορυφόρου είναι η σημαντικότερη πηγή ρεύματος θερμότητας, συμβάλλοντας, για παράδειγμα, σε βάθος των ωκεανών. Ερευνητικά μοντέλα διαπίστωσαν ότι, αν η εκκεντρότητα της τροχιάς ήταν μία τάξη μεγέθους μεγαλύτερη από ότι σήμερα (όπως μπορεί να ήταν στο παρελθόν), η παλιρροϊκή θέρμανση θα ήταν πιο σημαντική πηγή θερμότητας από ραδιενεργή θέρμανση.^[6]

Μαγνητόσφαιρα[]

Μια σημαντική ανακάλυψη του Γαλιλαίου ήταν η ύπαρξη μαγνητόσφαιρας στον Γανυμήδη, κάτι που σημαίνει ότι ο δορυφόρος αυτός έχει το δικό του Μαγνητικό Πεδίο. Λόγω του μαγνητικού αυτού πεδίου είναι πιθανή και η ύπαρξη ενός ρευστού πυρήνα από σίδηρο ή από αγώγιμο αλατισμένο νερό που βρίσκεται κάτω από τον παγωμένο φλοιό του. Άλλες πάλι μετρήσεις μας έδειξαν την πιθανή ύπαρξη ιονόσφαιρας ενώ κάτω από την ιονόσφαιρα πρέπει να υπάρχει και μια πολύ λεπτή και αραιή ατμόσφαιρα.

Εξερεύνηση[]

Τα πρώτα διαστημικά οχήματα που προσπέρασαν το σύστημα του Δία ήσαν το Πάιονηρ 10 και Πάιονηρ 11 χωρίς όμως να μπορέσουν να μάς στείλουν πολλές πληροφορίες για τον Γανυμήδη. Το 1979 όμως τα Βόγιατζερ 1 και Βόγιατζερ 2 κατόρθωσαν να προσδιορίσουν το ακριβές του μέγεθος και να παρατηρήσουν την αυλακωμένη του επιφάνεια. Από το 1996 έως το 2000 το Γαλιλαίος μελέτησε τον Γανυμήδη σε έξη διαφορετικά προσπεράσματά του εκ των οποίων το δεύτερο ήταν σε ύψος 264 χλμ. από την επιφάνειά του. Από τις φωτογραφίες που ήρθαν από τον Γαλιλαίο φαίνεται ότι ένα μεγάλο τμήμα της επιφάνειας του Γανυμήδη έχει ανασχηματιστεί από πρόσφατες ηφαιστειακές ή τεκτονικές δραστηριότητες. Τα στοιχεία του Γαλιλαίου μας αποκάλυψαν επίσης μια επιφάνεια βομβαρδισμένη από κομήτες και αστεροειδείς, και ρυτιδιασμένη από παρόμοιες δυνάμεις που σχημάτισαν τα βουνά και μετακινούν τις ηπείρους πάνω στην Γη. Το πιο πρόσφατο διαστημικό όχημα το οποίο μελέτησε τον Γανυμήδη προσπερνώντας τον ήταν το Νέοι Ορίζοντες το 2007. Τον Φεβρουάριο του 2009 η NASA και ο ESA ανακοίνωσαν την κοινή τους απόφαση να μελετήσουν το δορυφορικό σύστημα του Δία με το διαστημικό όχημα EJSM το οποίο θα εκτοξευτεί το 2020.

Υποσημειώσεις[]

↑ High Tide on Europa. SPACE.com. http://www.space.com/searchforlife/seti_tidal_europa_021003.html. Ανακτήθηκε την 2007-12-07.
↑ Satellites of Jupiter. The Galileo Project. http://galileo.rice.edu/sci/observations/jupiter_satellites.html. Ανακτήθηκε την 2007-11-24.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Σφάλμα παραπομπής: Μη έγκυρη ετικέτα <ref>· δεν δίνεται κείμενο για παραπομπές με όνομα Showman1999
↑ Showman, Adam P. (1997). "Coupled Orbital and Thermal Evolution of Ganymede" (PDF). Icarus 129 (2): 367–383. doi:10.1006/icar.1997.5778. Bibcode: 1997Icar..129..367S. http://www.lpl.arizona.edu/~showman/publications/showman-etal-1997.pdf.
↑ Barr, A.C. (2001). "Rise of Deep Melt into Ganymede's Ocean and Implications for Astrobiology" (PDF). Lunar and Planetary Science Conference 32: 1781. http://www.lpi.usra.edu/meetings/lpsc2001/pdf/1781.pdf.
↑ Huffmann, H. (2004). "Internal Structure and Tidal Heating of Ganymede" (PDF). European Geosciences Union, Geophysical Research Abstracts 6. http://www.cosis.net/abstracts/EGU04/05114/EGU04-J-05114.pdf.

Εσωτερική Αρθρογραφία[]

Βιβλιογραφία[]

Σιμόπουλος, Διονύσης Π. Πλανήτες και Δορυφόροι, Εκδόσεις Ερευνητές, 1999, ISBN 960-368-154-7

Ιστογραφία[]

Ηλιακό Σύστημα

Αστέρες : Ήλιος
Εσωτερικοί Πλανήτες : Ερμής \| Αφροδίτη \| Γη \| Άρης
Εξωτερικοί Πλανήτες: Ζεύς \| Κρόνος \| Ουρανός \| Ποσειδών \|
Νάνοι Πλανήτες: Δήμητρα \| Πλούτων \| Ωμέα \| Μακιμάκης \| Έρις \|
Μερικοί Δορυφόροι: Σελήνη \| Τιτάν \| Ευρώπη \| Ιώ \| Καλλιστώ \| Χάρων
Μερικοί Αστεροειδείς: Έρως \| Παλλάς \| Εστία \| Ήρα\|Ίρις \| Ίσις \| Μήτις \| Ευρώπη \| Άπωφις
Μεταποσειδώνειες Ζώνες:
Ζώνη Kuiper \|Διάσπαρτος Δίσκος (Scattered Disc) \| Νέφος Oort

Κίνδυνοι Χρήσης

Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες
σε αυτήν την εγκυκλοπαίδεια
ωστόσο, παρακαλούμε να λάβετε σοβαρά υπ' όψη ότι
η "Sciencepedia" δεν μπορεί να εγγυηθεί, από καμιά άποψη,
την εγκυρότητα των πληροφοριών που περιλαμβάνει.

"Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα
να έχουν αλλοιωθεί, βανδαλισθεί ή μεταβληθεί από κάποιο άτομο,
η άποψη του οποίου δεν συνάδει με το "επίπεδο γνώσης"
του ιδιαίτερου γνωστικού τομέα που σας ενδιαφέρει."

Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι
όλα τα άρθρα μπορεί να είναι ακριβή, γενικώς,
και για μακρά χρονική περίοδο,
αλλά να υποστούν κάποιο βανδαλισμό ή ακατάλληλη επεξεργασία,
ελάχιστο χρονικό διάστημα, πριν τα δείτε.

Επίσης,
Οι διάφοροι "Εξωτερικοί Σύνδεσμοι (Links)"
(όχι μόνον, της Sciencepedia
αλλά και κάθε διαδικτυακού ιστότοπου (ή αλλιώς site)),
αν και άκρως απαραίτητοι,
είναι αδύνατον να ελεγχθούν
(λόγω της ρευστής φύσης του Web),
και επομένως είναι ενδεχόμενο να οδηγήσουν
σε παραπλανητικό, κακόβουλο ή άσεμνο περιεχόμενο.
Ο αναγνώστης πρέπει να είναι
εξαιρετικά προσεκτικός όταν τους χρησιμοποιεί.

- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν

>>Διαμαρτυρία προς την wikia<<

- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)

[SPACE.com-1] High Tide on Europa. SPACE.com. http://www.space.com/searchforlife/seti_tidal_europa_021003.html. Ανακτήθηκε την 2007-12-07.

[Naming-2] Satellites of Jupiter. The Galileo Project. http://galileo.rice.edu/sci/observations/jupiter_satellites.html. Ανακτήθηκε την 2007-11-24.

[Showman1999-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Σφάλμα παραπομπής: Μη έγκυρη ετικέτα <ref>· δεν δίνεται κείμενο για παραπομπές με όνομα Showman1999

[Showman1997b-4] Showman, Adam P. (1997). "Coupled Orbital and Thermal Evolution of Ganymede" (PDF). Icarus 129 (2): 367–383. doi:10.1006/icar.1997.5778. Bibcode: 1997Icar..129..367S. http://www.lpl.arizona.edu/~showman/publications/showman-etal-1997.pdf.

[Barr-5] Barr, A.C. (2001). "Rise of Deep Melt into Ganymede's Ocean and Implications for Astrobiology" (PDF). Lunar and Planetary Science Conference 32: 1781. http://www.lpi.usra.edu/meetings/lpsc2001/pdf/1781.pdf.

[6] Huffmann, H. (2004). "Internal Structure and Tidal Heating of Ganymede" (PDF). European Geosciences Union, Geophysical Research Abstracts 6. http://www.cosis.net/abstracts/EGU04/05114/EGU04-J-05114.pdf.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]