Science Wiki
Advertisement

Δικαίωμα

right


- Ένας Κανόνας.

Ετυμολογία[]

Η ονομασία "Δικαίωμα" σχετίζεται ετυμολογικά με την λέξη "δίκαιο".

Εισαγωγή[]

Ο όρος δικαίωμα αναφέρεται γενικά

  • είτε σε ηθικό δικαίωμα, το οποίο θεμελιώνεται σε ηθικές αρχές,
  • είτε σε νομικό δικαίωμα, το οποίο κατοχυρώνεται από το νόμο.

Τα νομικά δικαιώματα είναι εξουσίες (και ελευθερίες) οι οποίες παρέχονται από το δίκαιο εις τα πρόσωπα προς επιδίωξη και πραγματοποίηση διαφόρων βιοτικών τους συμφερόντων και επιβάλλονται (προστατεύονται) από το νόμο δια κυρώσεων.

Οι τέσσερεις τύποι δικαιωμάτων του Hohfeld[]

Η πλέον συνήθης αφετηρία για τον προσδιορισμό της έννοιας του δικαιώματος είναι σύμφωνα με την ανάλυση του Αμερικανού δικαστικού Wesley Hohfeld (1879-1918). Σύμφωνα με τον Hohfeld η φράση ότι «ένα πρόσωπο Α έχει το δικαίωμα Χ» μπορεί να σημαίνει τέσσερα διαφορετικά πράγματα:
(i) Αξίωση του Α ότι κάποιος άλλος Β να ενεργήσει με κάποιο τρόπο. Ο άλλος έχει τότε την αντίστοιχη υποχρέωση. Για παράδειγμα το δικαίωμα του ιδιοκτήτη να απαγορεύει την είσοδο στο κτήμα του ισοδυναμεί με υποχρέωση των άλλων να μην εισέρχονται χωρίς άδεια.
(ii) Ελευθερία του Α να ενεργήσει με κάποιο τρόπο. Το οποίο ισοδυναμεί και με έλλειψη-υποχρέωσης του Α να μην-κάνει το Χ.
(iii) Εξουσία ή δυνατότητα επιβολής ότι θα γίνει το Χ. Για παράδειγμα ο καπετάνιος ενός πλοίου έχει το δικαίωμα ή εξουσία να βάλει ένα ναύτη να πλύνει το κατάστρωμα. Η διαφορά με την αξίωση τύπου (i), η οποία είναι σύμφωνα με τον Hohfeld «πρώτου βαθμού» δικαίωμα, είναι ότι το δικαίωμα ως εξουσία αφορά «δεύτερου βαθμού» δυνατότητα ενός προσώπου να καθορίζει ένα δεδομένο σύνολο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων του ίδιου και άλλων.
(iv) Ασυλία ότι ο Α δεν υπόκειται στην εξουσία ή αρμοδιότητα κάποιου άλλου ως προς το Χ. Η διαφορά με την ελευθερία τύπου (ii) είναι, ομοίως, ότι δεν αφορά «πρώτου βαθμού» ελευθερία ως προς συγκεκριμένη πράξη αλλά «δεύτερου βαθμού» έλλειψη αρμοδιότητας ως προς ένα πεδίο πράξεων.[1]

Αρνητικά και θετικά δικαιώματα[]

Σύμφωνα με τη διάκριση σε αρνητικά και θετικά δικαιώματα, θετικά είναι αυτά που επιτρέπουν ή κάνουν υποχρεωτική κάποια πράξη, ενώ αρνητικά είναι αυτά που επιτρέπουν ή κάνουν υποχρεωτική την αποχή από κάποια πράξη. Σημειώνεται ότι να επιτρέπεται κάποια πράξη ή να επιτρέπεται αποχή από κάποια πράξη ισοδυναμεί με δικαίωμα ελεύθερης επιλογής (πράξης ή αποχής από πράξη αντίστοιχα). Ενώ η υποχρεωτική αποχή από κάποια πράξη ισοδυναμεί φυσικά με απαγόρευση της.

Για παράδειγμα, το αρνητικό δικαίωμα στη ζωή αναφέρεται σε απαγόρευση αφαίρεσης της ζωής οποιουδήποτε προσώπου (πχ ως προς το κράτος απαγορεύει την θανατική ποινή). Ενώ το θετικό δικαίωμα στη ζωή αναφέρεται σε ενέργειες παροχής προστασίας της ζωής κάποιου προσώπου.

Ταξινομία[]

Μια ενδεικτική αλλά όχι κοινώς αποδεκτή ή πλήρης κατηγοριοποίηση των βασικών δικαιωμάτων είναι η εξής: θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα (όπως το δικαίωμα στη ζωή και την προσωπική ασφάλεια), ατομικά ή αστικού χαρακτήρα δικαιώματα (όπως το δικαίωμα στην ιδιοκτησία), πολιτικά δικαιώματα (όπως το δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι) και κοινωνικά δικαιώματα (όπως το δικαίωμα στην εργασία, το δικαίωμα στην εκπαίδευση και το δικαίωμα πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας).

Αστικά δικαιώματα - ορισμός[]

Δικαίωμα (right) λέγεται η υπό του Δικαίου παρεχόμενη σε πρόσωπο εξουσία προς προστασία του έννομου συμφέροντός του. Την εξουσία αυτή του προσώπου που αναγνωρίζει ο νόμος, απορρέει, επιβάλλεται, προστατεύεται και επανορθώνεται (σε περίπτωση προσβολής του) από τον ίδιο τον νόμο.
Αντίστοιχη έννοια του δικαιώματος, από τρίτους, είναι η "υποχρέωση" είτε πάντων προς αποχή ενέργειας που μπορεί να προσβάλει το "δικαίωμα" όπως σε εμπράγματα δικαιώματα, είτε ορισμένων προσώπων σε πράξεις ή παραλήψεις επί ενοχικών δικαιωμάτων.

  • Συνεπώς τα παρεχόμενα υπό του Νόμου δικαιώματα επιβάλουν ταυτόχρονα και τις υποχρεώσεις.

Δικαιώματα όμως και υποχρεώσεις δημιουργούνται επίσης και στις ιδιωτικές συμφωνίες (συμβάσεις) μεταξύ προσώπων. Το ότι αυτά έχουν ως πηγή, ιδιωτική συμφωνία και όχι Νόμο δεν σημαίνει πως ο σεβασμός, αφενός, προς το δικαίωμα και αφετέρου η εκτέλεση της υποχρέωσης εξαρτώνται μόνο από τη "καλή θέληση" των μερών της σύμβασης. Γι΄ αυτό και το Δίκαιο θεωρεί την ιδιωτική αυτή συμφωνία Νόμο.

  • Συνεπώς πηγή δικαιωμάτων και υποχρεώσεων δεν είναι μόνο ο Νόμος αλλά και η ιδιωτική συμφωνία (σύμβαση) που αποτελεί εσαεί ιδιωτικό νόμο. Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις συνθέτουν τις έννομες σχέσεις μεταξύ προσώπων.

Διάκριση αστικών δικαιωμάτων[]

Α. Περιουσιακά δικαιώματα:

  1. Εμπράγματο Δικαίωμα
  2. Ενοχικό Δικαίωμα
  3. Κληρονομικό Δικαίωμα
  4. Επί αΰλων δικαίωμα π.χ. Πνευματικό Δικαίωμα.

B. Μη περιουσιακά δικαιώματα:

  1. Οικογενειακό Δικαίωμα
  2. Δικαίωμα Προσωπικότητας

Άσκηση δικαιώματος[]

Άσκηση δικαιώματος ονομάζεται η εκτέλεση της εξουσίας που παρέχεται σ΄ αυτό τούτο το δικαίωμα. Η άσκηση αυτή γίνεται με ποικίλους τρόπους όπως αυτός που έχει την κυριότητα απολαμβάνει του πράγματος είτε με χρήση είτε με την κάρπωσή του. Άλλος τρόπος είναι η μεταβίβαση κυριότητας ή και η δικαστική επιδίωξη αυτών.

Κτήση δικαιώματος[]

Η κτήση δικαιώματος είναι ο σύνδεσμος ενός δικαιώματος με ένα πρόσωπο. Η κτήση οποιουδήποτε δικαιώματος διακρίνεται σε "πρωτότυπη" και σε "παράγωγη".

  1. Πρωτότυπη κτήση δικαιώματος: λέγεται εκείνη που δεν στηρίζεται σε προϋπάρχον δικαίωμα άλλου προσώπου. Πρόκειται δηλαδή για δικαίωμα που γεννάται στο πρόσωπο του μόλις κτήτορα όπως π.χ. η ναυπήγηση.
  2. Παράγωγη κτήση δικαιώματος: λέγεται εκείνη που στηρίζεται σε προϋπάρχον δικαίωμα άλλου προσώπου. Πρόκειται δηλαδή για υπάρχον δικαίωμα που μεταβιβάζεται σε νέο υποκείμενο αυτού, π.χ. η πώληση πλοίου με την οποία και μεταβιβάζεται η κυριότητά του από ένα πρόσωπο σε άλλο.

Προσβολή δικαιώματος[]

Ως προσβολή δικαιώματος χαρακτηρίζεται οποιαδήποτε πράξη ή ακόμη και παράλειψη του υπόχρεου ή σε περίπτωση απολύτων δικαιωμάτων οποιουδήποτε τρίτου, που είναι αντίθετη με το περιεχόμενο του δικαιώματος όπως για παράδειγμα η μη πληρωμή ληξιπρόθεσμου δανείου, ή η κατάληψη και κατοχή πράγματος που δεν ανήκει στον καταληψία.

Σε περίπτωση τέτοιας προσβολής η προστασία του δικαιώματος μπορεί να γίνει είτε δικαστικά είτε εξώδικα.

  1. Δικαστική προστασία: Χαρακτηρίζεται η "έννομη προστασία" που παρέχεται δια της προσφυγής του έχοντα έννομο συμφέρον θιγομένου προσώπου σε όργανα της Πολιτείας (του Κράτους) τα οποία και παρέχουν τα εχέγγυα αμερόληπτης κρίσης και που είναι τα Δικαστήρια.
  2. Εξώδικη προστασία ή Αυτοδικία: Χαρακτηρίζεται η δια ιδίων δυνάμεων του θιγομένου προστασία του δικαιώματός του. Σήμερα η αυτοδύναμος αυτή προστασία αποδοκιμάζεται από το σύγχρονο δίκαιο ως προσβάλλουσα τις δικαστικές Αρχές ευνομούμενων Πολιτειών (Χωρών). Πέραν όμως του γενικού κανόνα αυτού υπάρχουν περιπτώσεις που η "αυτοδικία" συγχωρείται π.χ. η αυτοδικία ως άμυνα ή ως ικανοποίηση δικαιώματος.

Παραγραφή[]

Ο Νόμος εκτός της προστασίας που παρέχει υπέρ του υποκειμένου του δικαιώματος, πολλές φορές συμβαίνει να δρα και εναντίον του. Τέτοια περίπτωση είναι η παραγραφή. Είναι γεγονός πως το Δίκαιο δια της παραγραφής επιδιώκει είτε ν΄ αποκλείσει την επιδίωξη άσκησης δικαιώματος, που επί μακρόν χρόνο παρέλειψε ο δικαιούχος (απραξία), είτε για να εδραιώσει μία από μακρού υφιστάμενη κατάσταση, απονέμοντας έτσι σ΄ αυτή προστασία.
Συνεπώς όπως και να ΄χει η Παραγραφή αποτελεί απώλεια δικαιώματος.

Εκ των παραπάνω συνάγεται ότι η Παραγραφή είναι το σύνολο των νομικών θεσμών με τους οποίους μια πραγματική κατάσταση μεταβάλλεται σε νομική. Ανάλογα λοιπόν προς το αποτέλεσμα που αυτή οδηγεί η παραγραφή διακρίνεται σε δύο κατηγορίες:

  1. Αποσβεστική Παραγραφή και
  2. Κτητική Παραγραφή ή ως γνωστότερα χρησικτησία.

Υποκείμενο δικαιωμάτων[]

Αφότου το Δίκαιο δημιουργήθηκε για τον άνθρωπο προκειμένου να ρυθμίζει τις μεταξύ των ομοίων του σχέσεις επόμενο είναι έκαστος των ανθρώπων ν΄ αναγνωρίζεται ως υποκείμενο του δικαίου πρόσωπο. Πρόσωπα όμως στο Δίκαιο δεν θεωρούνται μόνο αυτοί οι ίδιοι άνθρωποι αλλά και διάφορες ενώσεις περισσοτέρων ανθρώπων που επιδιώκουν κοινό έννομο σκοπό προς την θεραπεία των αναγκών τους. Έτσι διακρίνονται δύο είδη προσώπων:

  1. Φυσικά πρόσωπα και
  2. Νομικά πρόσωπα.

Υποσημειώσεις[]

Εσωτερική Αρθρογραφία[]

Βιβλιογραφία[]

Ιστογραφία[]


Ikl Κίνδυνοι ΧρήσηςIkl

Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες
σε αυτήν την εγκυκλοπαίδεια
ωστόσο, παρακαλούμε να λάβετε σοβαρά υπ' όψη ότι
η "Sciencepedia" δεν μπορεί να εγγυηθεί, από καμιά άποψη,
την εγκυρότητα των πληροφοριών που περιλαμβάνει.

"Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα
να έχουν αλλοιωθεί, βανδαλισθεί ή μεταβληθεί από κάποιο άτομο,
η άποψη του οποίου δεν συνάδει με το "επίπεδο γνώσης"
του ιδιαίτερου γνωστικού τομέα που σας ενδιαφέρει."

Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι
όλα τα άρθρα μπορεί να είναι ακριβή, γενικώς,
και για μακρά χρονική περίοδο,
αλλά να υποστούν κάποιο βανδαλισμό ή ακατάλληλη επεξεργασία,
ελάχιστο χρονικό διάστημα, πριν τα δείτε.



Επίσης,
Οι διάφοροι "Εξωτερικοί Σύνδεσμοι (Links)"
(όχι μόνον, της Sciencepedia
αλλά και κάθε διαδικτυακού ιστότοπου (ή αλλιώς site)),
αν και άκρως απαραίτητοι,
είναι αδύνατον να ελεγχθούν
(λόγω της ρευστής φύσης του Web),
και επομένως είναι ενδεχόμενο να οδηγήσουν
σε παραπλανητικό, κακόβουλο ή άσεμνο περιεχόμενο.
Ο αναγνώστης πρέπει να είναι
εξαιρετικά προσεκτικός όταν τους χρησιμοποιεί.

- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν

IonnKorr-System-00-goog



>>Διαμαρτυρία προς την wikia<<

- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)


Advertisement