Science Wiki
Advertisement

Διόνυσος

Dionysus


Gods-Dionysus-23-goog

Διόνυσος
(αυθαίρετη σύγχρονη αναπαράσταση)

Gods-Dionysus-11-goog

Διόνυσος

Gods-Olympians-01-goog

Ολυμπιακή Θρησκεία
Θεοί Ολυμπιακής Θρησκείας

Όνομα: Διόνυσος
Ηγεμονικά Ονόματα

Ολύμπιοι
Τιτάνες
Προ-Ολύμπιοι
Παρολύμπιοι
Θεοί Ολυμπιακής Θρησκείας
Όλυμπος
Ουρανομαχία
Τιτανομαχία
Κοσμογονία

God-Creator-04-goog

Θεός
Θρησκεία
Θεοί Γης
Θρησκείες Γης
Σουμεριακή Θρησκεία
Ακκαδική Θρησκεία
Βαβυλωνιακή Θρησκεία
Ασσυριακή Θρησκεία
Χετταϊκή Θρησκεία
Χαναναϊκή Θρησκεία
Φοινικική Θρησκεία
Αιγυπτιακή Θρησκεία
Ολυμπιακή Θρησκεία
Ρωμαϊκή Θρησκεία

GodsDionysus01-goog

O θεός Διόνυσος

- Ένας Θεός της Ολυμπιακής Θρησκείας.

- Χώρα Λατρείας: Ελλάδα (κατά την κλασσική περίοδο).

- Πόλεις Λατρείας:

Γενεαλογία[]

Ikl Θεοί Ikl
GodsZeus01-goog
της Ολυμπιακής Θρησκείας
Πρώτη Γενεά
Δεύτερη Γενεά, Τιτάνες

- Τιτάνες (πρωτεύοντες):

- Τιτάνες (δευτερεύοντες):


Τρίτη Γενεά, Ολύμπιοι

- Ολύμπιοι (πρωτεύοντες):

- Ολύμπιοι (δευτερεύοντες):


Παρα-Ολύμπιοι



- Ανήκει στην Θεϊκή Γενεά των Παρολύμπιων.

- Πατέρας: Ζεύς

- Μητέρα: Σεμέλη

- Σύζυγος:

- Τέκνα:

Εισαγωγή[]

Ο Διόνυσος, επίσης Διώνυσος, γιος του θεού Διός, ανήκει στις ελάσσονες πλην όμως σημαντικές θεότητες του αρχαιοελληνικού πανθέου, καθώς η λατρεία του επηρέασε σημαντικά τα θρησκευτικά δρώμενα της ελλαδικής επικράτειας.

Παρ' όλο που δεν είναι ολύμπιος θεός και ο Όμηρος δείχνει να τον αγνοεί[1], ήδη από τον 6ο π.Χ., αναπαρίσταται μαζί με τους Ολύμπιους, αν και εμφανίζεται σχετικά απόμακρος[2]. Ενίοτε απεικονίζεται να κάθεται δεξιά του πατρός του στα Ολύμπια δώματα. Ο Διόνυσος ως μυθολογική οντότητα «δεν είναι μήτε παίδας ούτε άντρας, αλλά αιώνιος έφηβος, καταλαμβάνοντας μια θέση ανάμεσα στους δύο»[3]. Με αυτή τη μορφή, αντιπροσωπεύει «το πνεύμα της ενέργειας και της μεταμορφωτικής δύναμης του παιγνίου»[4] γεμάτο πονηρία, εξαπάτηση και στρατηγικές που υποδεικνύουν είτε τη θεϊκή σοφία ή το αρχέτυπο του "Κατεργάρη", παρόν σε όλες σχεδόν τις μυθολογίες του κόσμου.

Σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία, ο Διόνυσος γεννάται από τον μηρό του πατέρα του και παραδίδεται σε δώδεκα νύμφες ή υδάτινα πνεύματα, τις Υάδες, οι οποίες γίνονται τροφοί του θεϊκού παιδός. Αργότερα, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης την υπηρεσία τους, οι Υάδες εξυψώθηκαν στο ουράνιο στερέωμα όπου λάμπουν ως αστερισμός των Πλειάδων.

Είναι Πυριγενής, και Λιμναίος, φέροντας εγγενώς την ποιότητα της 'λίμνης ή του έλους'. Ο Διόνυσος είναι επίσης Διθύραμβος, δηλαδή διγενής, γεννημένος πρώτα από τη φωτιά και κατόπιν από το νερό, ακολουθώντας την παράδοση ανάλογων ινδοευρωπαϊκών θεοτήτων[5].

Ο Διόνυσος, επίσης, συνδέεται με τη γονιμότητα, μέσω του εκπληρωμένου έρωτα και το επίγραμμα του Ανακρέοντα στον θεό αρχίζει με τις λέξεις «Ω Κύριε, που σύντροφοί σου στο παιχνίδι είναι ο ισχυρός Έρως, οι μαυρομάτες νύμφες και η Αφροδίτη»[6].

Βιογραφία[]

Γιος του Δία και της Σεμέλης, θυγατέρας του Κάδμου, ο Διόνυσος διασώζεται από τις φλόγες που έζωσαν το ανάκτορο του πατέρα της (μετά από την εμφάνιση του Δία σε όλο του το μεγαλείο) χάρη στην παρέμβαση της Γαίας, που ώθησε τον κισσό να τυλίζει τους κίονες του ανακτόρου και να διασώσει το θείο βρέφος. Ο Δίας τοποθέτησε το βρέφος στον μηρό του εν αγνοία της Ήρας και το έβγαλε στο φως την κατάλληλη στιγμή, όταν ολοκληρώθηκε η κύησή του.

Εξ' αιτίας του γεγονότος ότι γεννήθηκε ανάμεσα στις αστραπές του Δία και την πυρκαγιά του ανακτόρου, ο Διόνυσος έφερε την επωνυμία πυριγενής και εξ αιτίας του γεγονότος ότι συνέχισε την κύησή του στον μηρό του πατέρα του μηρορραφής, διμήτωρ και δισσότοκος[7].

Στην αρχή ο θεός περιπλανάται στην Αίγυπτο και τη Συρία, ως τρελλός κυριευμένος από το μίσος της Ήρας. Θεραπεύεται από τη Ρέα στη Φρυγία. Η Ρέα, επίσης, είναι εκείνη που τον διδάσκει την τελετουργική λατρεία και ορίζει το ένδυμα του θεού και των Μαινάδων ακολούθων του[8]. Η ακολουθία του θεού συμπληρώνεται με τους Σατύρους και τους Σειληνούς.

Θεός εκπολιτιστής ο Διόνυσος συνέχισε την περιπλάνησή του, διδάσκοντας ανά τον Κόσμο τις ιδιαίτερες τελετές του και την καλλιέργεια της αμπέλου. Αλλού έγινε δεκτός ως θεός, αλλού ως τυχοδιώκτης άνθρωπος, γεγονός που προκάλεσε σύμφωνα με τον μύθο και ανάλογες αντιδράσεις εκ μέρους του, ευνοώντας τους φίλους και τιμωρώντας τους εχθρούς, όπως φαίνεται στα παραδείγματα

Ορθολογιστική Ανάλυση[]

Πιθανότερη θέση για την γέννησή του είναι η Νύσα της Παλαιστίνης (μεταγενέστερη Σκυθόπολη)

Πιθανόν, ο Διόνυσος (ο Δεύς της Νύσας) να αποτελεί την μυθοπλαστική μετεξέλιξη δύο αυτοκρατόρων της Χετταϊκής Αυτοκρατορίας:

  1. του Μυρσίλου Α' (Mursili I), του πορθητή της Βαβυλώνας (Babylon) και,
  2. του Μυρσίλου Β' (Mursili I), του κατακτητή της Αρσαβίας (Arzawa).

1) Είναι πιθανόν η εκστρατεία του Διόνυσου στην Ινδία να είναι απλά ο μυθολογικός απόηχος της περίφημης για την εποχής της εκστρατείας του Μυρσίλου Α' του Κατακτητού κατά της Αμορραϊκής Βαβυλωνίας.

Στην περίπτωση αυτή πρέπει να υποθέσουμε ότι με την ονομασία "Ινδία", οι Αχαιοί, των μέσων της 2ης χιλιετηρίδας, αποκαλούσαν όλη την Ασία πέραν της Μ. Ασίας.

Ας σημειωθεί ότι στην Ν.Α. Μ. Ασία υπήρχε στην Κλασσική Εποχή ο ποταμός Ινδός (σημ. Dalaman Çayi) (στα σύνορα Λυκίας και Καρίας). (Πιθανόν, σε ακόμη απώτερη εποχή, για τους κατοίκους του Ελλαδικού Χώρου, εκεί να ήταν τα "σύνορα" της "εξωτικής" Ινδίας).

2) Επίσης η εκστρατεία του Διόνυσου στην Θράκη (χετταϊκή Truisa?) συνοδευόμενου από Μαινάδες, Σάτυρους κ.α ίσως απηχεί επιχείρηση του Μυρσίλου Β' του Ανορθωτού εκεί μετά την κατάκτηση της Αρσαβίας (Arzawa) (ανάλογη με αυτή που επιτέλεσε ο Πέρσης βασιλέας Δαρείος Α' στην περιοχή, 17 αιώνες αργότερα).

Ίσως, στην ίδια αυτή εκστρατεία αναφέρεται και ο Ηρόδοτος (Ζ, 20) που παραθέτει την πληροφορία ότι Μυσοί και Τευκροί εισέβαλαν στην Θράκη και την κυρίευσαν ολόκληρη μέχρι του Πηνειού Ποταμού και Ιονίου Πελάγους (πιθανόν εδώ έγινε παρανόηση και πρέπει να αντικατασταθεί το Ιόνιο με τον Ίωνα ποταμό)

Επειδή είναι απίθανο να συνέβη τέτοια εκστρατεία από τους δύο αυτούς λαούς ιδία βουλήσει, μάλλον πρέπει να υποθέσουμε ότι αυτοί αποτέλεσαν το κύριο μέρος του Χετταϊκού στρατού που εισέβαλε στην Θράκη.

Κατάλογος των Ακολούθων[]

Ενδεχομένως οι ακόλουθοι του Διονύσου που αναφέρονται ως γυναίκες των διονυσιακών τελετών να αποτελούν σώματα του Χετταϊκού στρατού, που έγιναν γνωστά στον Ελλαδικό χώρο, όταν οι Χετταίοι (πιθανότατα επί της βασιλείας του Μυρσίλου Β') εκστράτευσαν στην Θράκη όπου συνέτριψαν τις δυνάμεις του μετώπου των αντιτιθέμενων Θρακικών φυλών (υπό τον βασιλέα των Ηδωνών Λυκούργο).

Διονυσιακοί Συνοδοί Πιθανοί αντιστοιχούντες Λαοί Σχολιασμός
Μαινάδες Κομμαννοί Ιερείς της πολεμικής θεάς Μαίας (Ma, Μαιώ) Ακόμη και στην Κλασσική Εποχή επιβίωσαν στην πόλη Κόμμαννα ισχυρότατα πολεμικά ιερατεία. Αυτά κατά την περίοδο της Χετταϊκής Αυτοκρατορίας πιθανόν να παραχωρούσαν στον Χετταϊκό στρατό επίλεκτες στρατιωτικές μονάδες.
Σάτυροι Σάτρες Λαός της Θράκης κατά την Κλασσική Εποχή
Σειληνοί Ίλιοι (Ilusa) Αποτελούσαν ισχυρό κράτος στον Ελλήσποντο με κέντρο το Ίλιο, που αργότερα (δηλ. λίγο πριν τον Τρωικό Πόλεμο) καταλήφθηκε από τους Τρώες (πιθανόν φυλή θρακικής καταγωγής).
Βησσαρίδες Βησσοί Λαός της Θράκης κατά την Κλασσική Εποχή. Είναι πιθανόν αυτοί που έδωσαν το όνομά τους στο Βόσπορο και στους Βιθυνούς
Κλώδωνες Χάλυβες Λαός της ανατολικής Μ. Ασίας κατά την Κλασσική Εποχή.Αυτοί, κατά την περίοδο της Χετταϊκής Αυτοκρατορίας, πιθανόν να υπηρετούσαν στον Χετταϊκό στρατό ως υποτελείς σύμμαχοι (ή πιο απίθανα, ως μισθοφόροι).

Είναι πιθανόν αυτοί που έδωσαν το όνομά τους στο μυθικό τέρας Χάρυβδη και στην κλασσική πόλη Χαλκηδόνα

Βάκχες Βέχειρες Λαός της ανατολικής Μ. Ασίας κατά την πρώιμη Κλασσική Εποχή.Αυτοί, κατά την περίοδο της Χετταϊκής Αυτοκρατορίας, πιθανόν να υπηρετούσαν στον Χετταϊκό στρατό ως υποτελείς σύμμαχοι (ή πιο απίθανα, ως μισθοφόροι).
Μιμαλλόνες Μυρμιδόνες Ο μυθικός λαός της Αίγινας και της Θεσσαλίας κατά την Μυκηναϊκή Εποχή. Είναι πιθανόν να στην Χετταϊκή Εποχή να κατοικούσαν στην Προποντίδα ( = "θάλασσα Μαρμαρά"), στην νήσο Μαρμαρίδα.

Διονυσιακή Λατρεία[]

Πληροφορίες αναγραφόμενες από πηγές σε Γραμμική Γραφή Β οδηγούν στην υπόθεση πως ο Διόνυσος ως αρχαία θεότητα ήταν ήδη γνωστός στον 12ο αιώνα π.Χ.

Η λατρεία του σχετίζεται με τους εορτασμούς της βλάστησης, της ιερής τρέλλας που προκαλεί η πόση του οίνου και της γονιμότητας. Κοινό στοιχείο στις λατρευτικές πρακτικές του είναι το στοιχείο της έκστασης, ενίοτε της οργιαστικής φρενίτιδας, που απελευθερώνει από τις φροντίδες της καθημερινότητας, προσδίδοντάς του την προσωνυμία Λύσιος[9].

Πέραν του γεγονότος λοιπόν ότι το όνομά του συνδέθηκε με μία από τις αρτιότερες μορφές του ελληνικού λόγου, το δράμα, προς τιμήν του διοργανώνονταν μεταλοπρεπείς εορτές, όπως τα Κατ' αγρούς Διονύσια, τα Λήναια, τα Ανθεστήρια και τα Μεγάλα Διονύσια.

Τρεις είναι οι κύριες μορφές, με τις οποίες εμφανίζεται ο Διόνυσος στη λατρεία του:

  • Με έμβλημα τον φαλλό, το δένδρο (εξ ου και η προσωνυμία δενδρίτης) ή τον ταύρο είναι θεός της γονιμότητας και προστάτης των καλλιεργειών, κυρίως της αμπέλου.
  • Στη δεύτερη μορφή του είναι ο ενθουσιαστικός Διόνυσος, με εμβλήματα τον θύρσο και τη δάδα, όπως επίσης την ακολουθία, των Μαινάδων, των Βακχών, των Θυιάδων, των Ληνών και των Βασσαριδών, όπως τις μετέφερε η μυθολογική αφήγηση.
  • Στην τρίτη και αρχαιότερη μορφή του είναι οντότητα του Κάτω Κόσμου και φέρει την προσωνυμία Ζαγρεύς (ο μέγας κυνηγός). Είναι γιος του καταχθόνιου Δία και της Περσεφόνης. Σε αυτή την τρίτη μορφή οι Ορφικοί τον ενσωμάτωσαν ως κυριότερη θεότητά τους, ερχόμενοι σε αντίθεση με τους διονυσιαστές, τους οπαδούς του ενθουσιαστικού Διονύσου[10]

Με τον Διόνυσο, θεό των δένδρων και των φυτών, πραγματοποιείται η επιστροφή στο «ζωώδες πάθος» της Φύσης, μακριά από τους περιορισμούς και τις αποκρυσταλλώσεις που επιβάλλει ο εξορθολογισμός[11], κάτι που διακρίνεται άμεσα στις Βάκχες του Ευριπίδη.

Με την προσωνυμία βρόμιος λατρεύθηκε κυρίως ως θεός γεννημένος από το δημητριακό βρόμος και το οινοπνευματώδες ποτό που παράγεται, χωρίς να είμαστε σίγουροι ποιο ακριβώς είναι αυτό το δημητριακό (βρώμη;)[12].

Υποσημειώσεις[]

  1. Παρ' όλο που οι πρώτη φιλολογική μαρτυρία μας για τον Διόνυσο προέρχεται από τον Όμηρο, η μοναδικότητα του αποσπάσματος οδηγεί τους φιλόλογους στην υποψία ότι είναι μεταγενέστερη πρόσθεση τοπικής προέλευσης. Βλ. Ιλιάδα Ζ' 129.
  2. Βερολίνο, Cat. 1704 Mon. d. Inst. τομ. ix DI. LV. W. Helbig, 1873. Αναφέρεται στο Harrisson J. E. 2003, Προλεγόμενα στη μελέτη της ελληνικής θρησκείας: Ο θεός Διόνυσος, Ιάμβλιχος, Αθήνα, 141, σημ. 2
  3. Segal, Charles, 1982, 12.
  4. Segal, Charles, 1982, 343.
  5. Ο Alain Danielou επισύρει την προσοχή μας σε μια σημαντική σύγκριση του Διόνυσου με τον αντίστοιχο θεό Μουρούκαν του ινδουϊστικού πάνθεου παραθέτοντας τα εξής: ο «Μουρούκαν, ο γεννημένος στον καλαμιώνα, αναθρεμμένος από τις νύμφες, ονομάζεται αλλού Διόνυσος». Βλ. επίσης Danielou, Alain, 1982, 27.
  6. Otto, Walter F. 1965, 33.
  7. Κακριδής Ι. Θ. 1986, 200.
  8. Κακριδής Ι. Θ. 1986, 202.
  9. Κακριδής Ι. Θ. 1986, 204.
  10. Παπαχατζής N. 1989, 133.
  11. Harrisson J. E. 2003, 129.
  12. Από διασωθέν επίγραμμα του Ιουλιανού προς τον Διόνυσο πιθανώς πρόκειται για το κριθάρι. Βλ. «Εις οίνον από κριθής» Antol. Pal. ix, 386

Εσωτερική Αρθρογραφία[]

Βιβλιογραφία[]

  • Danielou, Alain, 1982, Shiva and Dionysus, trans. K.F. Hurry, Inner Traditions International, New York.
  • Godwin, Joscelyn, 1981, Mystery Religions in the Ancient World, Thames and Hudson, London.
  • Harrisson J. E. 2003, Προλεγόμενα στη μελέτη της ελληνικής θρησκείας: Ο θεός Διόνυσος, (μτφρ. Ε. Παπαδοπούλου), Ιάμβλιχος, Αθήνα.
  • Κακριδής Ι. Θ. (επιμ.) 1986, Ελληνική μυθολογία, τομ Β', Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα.
  • Otto, Walter F., 1965, Dionysus: Myth and Cult, trans. Robert Palmer, Indiana University Press, Bloomington and London.
  • Παπαχατζής N. 1989, «Διόνυσος» στο Παγκόσμια Μυθολογία, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα.
  • Segal, Charles 1982, Dionysiac Poetics and Euripides' Bacchae, Princeton University Press, Princeton.

Ιστογραφία[]


Ikl Κίνδυνοι ΧρήσηςIkl

Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες
σε αυτήν την εγκυκλοπαίδεια
ωστόσο, παρακαλούμε να λάβετε σοβαρά υπ' όψη ότι
η "Sciencepedia" δεν μπορεί να εγγυηθεί, από καμιά άποψη,
την εγκυρότητα των πληροφοριών που περιλαμβάνει.

"Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα
να έχουν αλλοιωθεί, βανδαλισθεί ή μεταβληθεί από κάποιο άτομο,
η άποψη του οποίου δεν συνάδει με το "επίπεδο γνώσης"
του ιδιαίτερου γνωστικού τομέα που σας ενδιαφέρει."

Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι
όλα τα άρθρα μπορεί να είναι ακριβή, γενικώς,
και για μακρά χρονική περίοδο,
αλλά να υποστούν κάποιο βανδαλισμό ή ακατάλληλη επεξεργασία,
ελάχιστο χρονικό διάστημα, πριν τα δείτε.



Επίσης,
Οι διάφοροι "Εξωτερικοί Σύνδεσμοι (Links)"
(όχι μόνον, της Sciencepedia
αλλά και κάθε διαδικτυακού ιστότοπου (ή αλλιώς site)),
αν και άκρως απαραίτητοι,
είναι αδύνατον να ελεγχθούν
(λόγω της ρευστής φύσης του Web),
και επομένως είναι ενδεχόμενο να οδηγήσουν
σε παραπλανητικό, κακόβουλο ή άσεμνο περιεχόμενο.
Ο αναγνώστης πρέπει να είναι
εξαιρετικά προσεκτικός όταν τους χρησιμοποιεί.

- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν

IonnKorr-System-00-goog



>>Διαμαρτυρία προς την wikia<<

- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)


Advertisement