Ευρεσιτεχνία
Είναι η ανακάλυψη οτιδήποτε νέου, μιας νέας τεχνικής ή τεχνικού μέσου.
Ετυμολογία[]
Η ονομασία "Ευρεσιτεχνία " σχετίζεται ετυμολογικά με την λέξη "εύρεση".
==Εισαγωγή Υπάρχουν ειδικοί τίτλοι που δίνονται σε εκείνους που πρώτοι έκαναν κάποια ευρεσιτεχνία και λέγονται διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Το δίπλωμα αυτό δίνει τη δυνατότητα και το δικαίωμα αποκλειστικής εκμετάλλευσης του καινούριου αντικείμενου σ' αυτόν που το ανακάλυψε. Στο αστικό δίκαιο υπάρχουν ειδικά διατάγματα που αφορούν την υπόθεση της ευρεσιτεχνίας. Τα διατάγματα αυτά προστατεύουν τον εφευρέτη και κανονίζουν τις διαφορές που πιθανόν προκύπτουν γύρω από το θέμα. Ο νόμος "περί διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας" παραδέχεται ως τον πραγματικό εφευρέτη κάποιου πράγματος τον πρώτο που δήλωσε την καινούρια ανακάλυψη.
Ορισμός[]
Η ευρεσιτεχνία (αλλιώς, πατέντα) είναι ένα αποκλειστικό δικαίωμα χρήσης που δίνεται για κάποιο διάστημα στον εφευρέτη (Φυσικό Πρόσωπο ή εταιρεία) μιας νέας μεθόδου, ουσίας ή μηχανισμού.
Το αποκλειστικό αυτό δικαίωμα χορηγείται για 20 έτη από την υποβολή της αίτησης και απαγορεύει σε άλλους να χρησιμοποιούν την κατοχυρωμένη μέθοδο, ουσία ή μηχανισμό χωρίς την άδεια του κατόχου του διπλώματος ευρεσιτεχνίας. Με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας μπορούν να κατοχυρωθούν όχι μόνο εφευρέσεις, αλλά και ανακαλύψεις, εφ' όσον οι ιδιότητες τις οποίες ζητά να κατοχυρώσει ο εφευρέτης δεν ήταν ήδη γνωστές.
Λόγοι ύπαρξης[]
Δύο είναι οι κύριοι λόγοι θέσπισης του δικαιώματος ευρεσιτεχνίας. Ο ένας είναι η παροχή κινήτρου στα άτομα και στις επιχειρήσεις να επιδίδονται σε έρευνα και να αναπτύσσουν καινούργια προϊόντα, η προώθηση με άλλα λόγια της καινοτομίας. Η προσδοκία κερδοφόρας εκμετάλλευσης του αποκλειστικού δικαιώματος ενθαρρύνει τα άτομα και τις επιχειρήσεις να στρέφουν τη δραστηριότητά τους σε καινοτόμα προϊόντα, από τα οποία θα έχει αργότερα όφελος το κοινωνικό σύνολο. Με αυτόν τον τρόπο προωθείται η δυναμική αποτελεσματικότητα (dynamic efficiency). Ο δεύτερος λόγος είναι η δημοσιοποίηση των καινοτομιών.
Αν δεν υπήρχε το δικαίωμα ευρεσιτεχνίας, οι εφευρέτες θα προσπαθούσαν να κρατήσουν τις εφευρέσεις τους κρυφές για να μην τις αντιγράψουν οι ανταγωνιστές. Προϋπόθεση για την απονομή του διπλώματος είναι η αποκάλυψη και λεπτομερής περιγραφή της εφεύρεσης. Έτσι έχουμε μια ανταλλαγή (trade off) μεταξύ εφευρέτη και κοινωνικού συνόλου: ο εφευρέτης αποκαλύπτει την καινοτομία του και η πολιτεία του παρέχει το δικαίωμα να την εκμεταλλεύεται αποκλειστικά για τα επόμενα 20 χρόνια.
Ευρεσιτεχνία και Μονοπώλιο[]
Από οικονομικής άποψης αποτελεί η ευρεσιτεχνία ένα χρονικά περιορισμένο μονοπώλιο, αφού μόνο ο κάτοχός της μπορεί να την εκμεταλλεύεται και να επιτρέπει ή απαγορεύει τη χρήση της από άλλους. Στα οικονομικά το μονοπώλιο θεωρείται συνήθως κακό για την ευημερία του καταναλωτή. Αλλά στην περίπτωση των ευρεσιτεχνιών υπάρχουν δυο αντίστροφες δυνάμεις.
Από την μια το μονοπώλιο ζημιώνει την κοινωνία, από την άλλη δίνει κίνητρα στους εφευρέτες να δημιουργούν (αν ο καθένας μπορούσε ελεύθερα να αντιγράφει τις μηχανές τους, οι δε θα είχαν λόγους να σπαταλήσουν τόσο χρόνο στην δημιουργία τους) και έτσι κερδίζει το κοινωνικό σύνολο σε τεχνική πρόοδο. Η έκταση και οι συνέπειες του μονοπωλίου αυτού είναι όμως πολύ διαφορετικές, ανάλογα με το είδος της ευρεσιτεχνίας. Η ύπαρξη αποκλειστικού δικαιώματος σε μια συγκεκριμένη μέθοδο δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν άλλες ισοδύναμες και υπαλλάξιμες που έχουν το ίδιο αποτέλεσμα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ευρεσιτεχνία σε φαρμακευτικές ουσίες. Το ότι π.χ. η ασπιρίνη προστατεύεται με ευρεσιτεχνία (που δεν προστατεύεται πλέον) δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν άλλα παυσίπονα στην αγορά με την ίδια δράση.
Έτσι μπορεί μεν ο κάτοχος της ευρεσιτεχνίας της ασπιρίνης να έχει το μονοπώλιο στην παραγωγή και διάθεσή της, στην πράξη όμως το μονοπώλιο αυτό μπορεί να μην του επιτρέπει να καθορίσει ελεύθερα την τιμή της, γιατί στην αγορά μπορεί να επικρατεί έντονος αντγωνισμός μεταξύ υπαλλάξιμων μονοπωλίων ή και ελεύθερων προϊόντων. Έτσι ο κάτοχος της ευρεσιτεχνίας της ασπιρίνης δεν έχει και "δεσπόζουσα θέση" στη σχετική αγορά των παυσιπόνων με βάση τα οριζόμενα στο "Δίκαιο κατά των περιορισμών του Ανταγωνισμού". Αν δεν υπάρχουν υπαλλάξιμα προϊόντα (είτε δεν υπάρχουν καθόλου είτε κάποιος έχει αλλεργία στα εναλλακτικά παυσίπονα), τότε ο κάτοχος της ευρεσιτεχνίας έχει εκτός από μονοπώλιο και δεσπόζουσα θέση στην αγορά.
Η ευρεσιτεχνία τότε μπορεί να γίνει επικίνδυνη για την ευημερία του καταναλωτή, αν η ζημία από το μονοπώλιο είναι μεγαλύτερη από το κίνητρο στους εφευρέτες. Στην πράξη φυσικά κάτι τέτοιο είναι δύσκολο να διαπιστωθεί.
Προϋποθέσεις[]
Τεχνικός χαρακτήρας[]
Βασική προϋπόθεση για τη χορήγηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας στην Ελλάδα και στην Ευρώπη είναι ο τεχνικός χαρακτήρας της εφεύρεσης. Με τον όρο αυτό εννοείται ότι η εφεύρεση θα πρέπει να δίνει λύση σε ένα συγκεκριμένο τεχνικό πρόβλημα και να επιδέχεται βιομηχανικής εφαρμογής. Δεν έχουν τεχνικό χαρακτήρα εφευρέσεις που αφορούν επιχειρηματικές μεθόδους (business methods) ή μαθηματικές θεωρίες. Γι’ αυτόν το λόγο και στην Ευρώπη δε χορηγούνται διπλώματα ευρεσιτεχνίας για προγράμματα υπολογιστών που δε δίνουν λύση σε τεχνικά αλλά μόνο σε υπολογιστικά προβλήματα. Στις ΗΠΑ αντίθετα κριτήριο δεν είναι ο τεχνικός χαρακτήρας αλλά η χρησιμότητα (usefulness). Τα τελευταία χρόνια ο όρο ερμηνεύεται όλο και ευρύτερα, με αποτέλεσμα να κατοχυρώνονται και επιχειρηματικές μέθοδοι και λογισμικό.
Καινοτομία[]
Έννοια[]
Μια εφεύρεση για να κατοχυρωθεί με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας θα πρέπει να είναι νέα. Το νέο της εφεύρεσης (novelty, Neuheit) κρίνεται με βάση τη στάθμη της τεχνικής (state of the art, Stand der Technik) τη στιγμή της υποβολής της αίτησης.
Ως στάθμη της τεχνικής λογίζεται ό,τι είναι γνωστό στο κοινό. Μια εφεύρεση μπορεί να γίνει γνωστή στο κοινό μέσω επιστημονικών δημοσιεύσεων σε περιοδικά, μέσω περιγραφής της σε βιβλία ή μέσω χρήσης της. Έτσι μια καινούργια εφεύρεση, την οποία δημοσιεύει ο ίδιος ο εφευρέτης και κατόπιν επιχειρεί να την κατοχυρώσει, δεν είναι πλέον κατά το δίκαιο της ευρεσιτεχνίας καινοτόμος, γιατί πριν την υποβολή της αίτησης έχει γίνει προσιτή στο κοινό.
Για να μην είναι καινοτόμος μια εφεύρεση θα πρέπει να είναι γνωστή ολόκληρη ως σύνολο στο κοινό. Αν η εφεύρεση περιγράφεται π.χ. τμηματικά σε περισσότερες δημοσιεύσεις ή προκύπτει από το συνδυασμό περισσότερων επιστημονικών άρθρων, για το νόμο παραμένει καινοτόμος, γιατί δεν έχει περιγραφεί ποτέ ολόκληρη ως τέτοια. Για να εξετάσουμε το καινουργές μιας εφεύρεσης συγκρίνουμε μεμονωμένες δημοσιεύσεις ή γνωστές εφευρέσεις με την υπό κρίση εφεύρεση και ποτέ συνδυαστικά (comparison in isolation). Αν για παράδειγμα μια δημοσίευση περιγράφει ότι η χημική ένωση Α-Β έχει την Ψ ιδιότητα και από μια άλλη δημοσίευση ή από την πράξη είναι γνωστό ότι τα στοιχεία Β και Γ έχουν τις ίδιες ιδιότητες και μπορούν να αντικαθίστανται ελεύθερα, η εφεύρεση της ένωσης Α-Γ με την παραπάνω Ψ ιδιότητα παραμένει καινοτόμος, γιατί η ένωση Α-Γ με την Ψ ιδιότητα δεν έχει περιγραφέι ως τώρα σε κάποια δημοσίευση. Ο λόγος της αυστηρής αυτής διάκρισης είναι ότι και ο συνδυασμός ήδη γνωστών στοιχείων μπορεί να είναι καινοτόμος και να αξίζει να προστατευθεί. Αυτό βέβεια δε σημαίνει ότι ο κάθε συνδυασμός προστατεύεται, αλλά αυτό εξετάζεται σε επόμενο βήμα.
Περίοδος χάριτος[]
Το γεγονός ότι και η δημοσίευση από τον ίδιο τον εφευρέτη στερεί το χαρακτήρα του νέου από μια εφεύρεση δημιουργεί και κάποια προβλήματα. Ο εφευρέτης πολλές φορές δεν ξέρει αν η εφεύρεσή του αξίζει να κατοχυρωθεί (καθώς η κατοχύρωση είναι ακριβή διαδικασία) και θα προτιμούσε να τη δοκιμάσει πρώτα στην πράξη. Επίσης, όταν η έρευνα γίνεται από μικτή ομάδα ακαδημαϊκών ερευνητών και επιχειρήσεων, δημιουργούνται αντικρουόμενα συμφέροντα: οι ακαδημαϊκοί θέλουν να δημοσιεύσουν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους το δυνατόν γρηγορότερα, γιατί οι δημοσιεύσεις είναι το κύριο στοιχείο αναγνώρισης στην επιστημονική κοινότητα, ενώ οι επιχειρήσεις θέλουν να κρατήσουν την εφεύρεση μυστική μέχρι να την τελειοποιήσουν και να υποβάλουν αίτηση για τη χορήγηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας.
Για να μειωθούν αυτά τα προβλήματα αρκετές χώρες, μεταξύ των οποίων και οι ΗΠΑ, προβλέπουν μια "περίοδο χάριτος" (grace period), συνήθως ενός ετους. Η αποκάλυψη της εφεύρεσης από τον ίδιο τον εφευρέτη δε βλάπτει το νέο της εφεύρεσης, αν εντός ενός έτους από την αποκάλυψη υποβληθεί από τον ίδιο αίτηση για τη χορήγηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας. Το αρνητικό αυτής της περιόδου χάριτος είναι ότι τελικά ήδη γνωστές και (σε ταχύτατα εξελισσόμενους τομείς πλέον παλιές) εφευρέσεις κατοχυρώνονται ως καινούργιες. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες και η "Ευρωπαϊκή Συνθήκη για τα Διπλώματα Ευρεσιτεχνίας" δεν προβλέπουν τέτοια περίοδο χάριτος.
Εφευρετική δραστηριότητα[]
Επόμενη προϋπόθεση για την κατοχύρωση μιας εφεύρεσης με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας είναι να έχει εφευρετική δραστηριότητα ("εφευρετικό βήμα") ή να μην είναι προφανής (inventive step/non-obviousness, erfinderischer Schritt/nicht naheliegend).
Μια εφεύρεση έχει εφευρετικό βήμα όταν δεν είναι προφανής στο μέσο εξειδικευμένο επιστήμονα ή τεχνικό του οικείου τομέα. Έτσι η παραπάνω εφεύρεση της χημικής ένωσης Α-Γ με την Ψ ιδιότητα μπορεί να είναι καινούργια, γιατί ως τέτοια δεν έχει περιγραφεί ακόμη, είναι όμως προφανής στο μέσο ειδικό, γιατί έχει περιγραφεί στη σχετική βιβλιογραφία η ένωση Α-Β με την ίδια ιδιότητα και είναι γνωστό ότι τα στοιχεία Β και Γ έχουν τις ίδιες ιδιότητες και είναι ελεύθερα ανταλλάξιμα μεταξύ τους. Η εξέταση του προφανούς μιας εφεύρεσης γίνεται αντίθετα με την εξέταση του καινουργούς συνδυαστικά, λαμβάνοντας δηλαδή υπ’ όψιν όλη τη σχετική στάθμη της τεχνικής ως σύνολο. Κριτήριο είναι αν ο μέσος ειδικός στον οικείο τομέα θα μπορούσε να συλλάβει την ίδια ιδέα και αν θα την πραγματοποιούσε (could-would-test). Το αν θα μπορούσε (could) αναφέρεται στο μέγεθος του εφευρετικού βήματος, αν η καινοτομία είναι μεγάλη ή μικρή. Το αν θα την πραγματοποιούσε (would) αναφέρεται στην ύπαρξη ιδιαίτερων λόγων που ενδεχομένως έναν εκ των υστέρων προφανή συνδυασμό δεν τον έχει εφαρμόσει ως τώρα κανείς. Αν π.χ. όλοι γνωρίζουν την ένωση Α-Β και το ανταλλάξιμο Β-Γ, ο μέσος ειδικός θα μπορούσε να σκεφθεί την ίδια εφεύρεση. Μπορεί όμως να υπάρχει στη σχετική βιβλιογραφία μια «προκατάληψη» που να θεωρεί την ένωση Α-Γ αδύνατη για κάποιο λόγο, και έτσι να μην την έχει εφαρμόσει ως τώρα κανείς. Τότε μπορούμε να πούμε ότι ο μέσος ειδικός δε θα πραγματοποιούσε την εφεύρεση, παρ’ όλο που θα μπορούσε (could but wouldn’t), οπότε υπάρχει εφευρετικό βήμα και η εφεύρεση Α-Γ μπορεί να κατοχυρωθεί.
Περιγραφή της εφεύρεσης[]
Περαιτέρω προϋπόθεση για την απόκτηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας είναι η περιγραφή της εφεύρεσης στην αίτηση για τη χορήγηση του διπλώματος. Η προϋπόθεση αυτή είναι σημαντική, γιατί αποτελεί τον ένα από τους δύο βασικούς λόγους ύπαρξης του διπλώματος ευρεσιτεχνίας, τη δημοσιοποίηση της γνώσης.
Έτσι η περιγραφή πρέπει να είναι ακριβής και να επιτρέπει στο μέσο ειδικό του οικείου τομέα να εφαρμόσει την τεχνική λύση μόνος του.
Αν η περιγραφή της εφεύρεσης (disclosure, Offenbarung) δεν είναι επαρκής ή δεν επιτρέπει σε τρίτους (του οικείου επιστημονικού τομέα πάντα) να ανακατασκευάσουν την ουσία ή να εφαρμόσουν τη μέθοδο, το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας μπορεί να κριθεί και εκ των υστέρων μετά τη χορήγησή του άκυρο.
Μαζί με την περιγραφή οφείλει ο εφευρέτης να υποβάλλει και τις "αξιώσεις" (claims, Ansprüche) του, τι ακριβώς δηλαδή ζητά να κατοχυρώσει.
Πρόκειται για το πιο δύσκολο σημείο στην αίτηση, γιατί αυτό ορίζει και το εύρος της ευρεσιτεχνίας του. Πολλές φορές οι αξιώσεις περιλαμβάνουν αμφίσημες ή δυσνόητες διατυπώσεις που καλούνται να ερμηνεύσουν τα δικαστήρια. Η ερμηνεία των αξιώσεων (claim interpretation, Auslegung der Ansprüche) έχει αποκτήσει στη Νομολογία ιδιαίτερους κανόνες, οι οποίοι εξειδικεύουν την αρχή ότι οφείλει να αναζητηθεί το αληθές νόημα των αξιώσεων όπως τις εννοούσε ο εφευρέτης, λαμβανομένων υπ' όψιν και της περιγραφής και τυχόν σχεδίων, ο,τιδήποτε δηλαδή μπορεί να φωτίσει την αληθή βούληση του εφευρέτη.
Στις περισσότερες χώρες και στο "Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας" απαιτείται για τη σύνταξη και κατάθεση της αίτησης για χορήγηση Διπλώματος Ευρεσιτεχνίας η συνδρομή ειδικού τεχνικού συμβούλου (patent attorney, Patentanwalt), ο οποίος προσπαθεί να διατυπώσει τις αξιώσεις με τον ορθότερο δυνατό τρόπο έχοντας ειδική εκπαίδευση. Ο θεσμός αυτός δεν υπάρχει στην Ελλάδα.
Εισαγωγή[]
Εσωτερική Αρθρογραφία[]
Βιβλιογραφία[]
Ιστογραφία[]
 Κίνδυνοι Χρήσης
|
|---|
|
Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες "Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι Επίσης, |
- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν
- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)