Ο Ελλαδικός χώρος κατά την αρχαιότητα ήταν διαιρεμένος σε περιοχές που αντιστοιχούσαν στους χώρους εγκατάστασης των αρχαίων ελληνικών φύλων. Οι περιοχές αυτές στις περισσότερες περιπτώσεις αποτελούνταν από πόλεις-κράτη, οι οποίες διατηρούσαν μεταξύ τους φυλετικούς δεσμούς. Σε κάποιες περιπτώσεις οι πόλεις αυτές σχημάτιζαν μία ομοσπονδία ενώ σε άλλες περιπτώσεις η ισχυρότερη πόλη κατείχε ηγεμονική θέση.
Πελοπόννησος[]
Δωρικές περιοχές[]
- Λακωνία: Στην Λακωνία κυριάρχησε η πόλη της Σπάρτης. Οι Δωριείς ιδρυτές της επικράτησαν σε ολόκληρη την περιοχή της Λακωνίας μετατρέποντας τους παλαιότερους κατοίκους σε περίοικους, στην περίπτωση που δεν πρόβαλαν αντίσταση σ’ αυτούς ή σε Είλωτες σε περίπτωση που πρόβαλαν αντίσταση. Το κράτος της Σπάρτης επεκτάθηκε αργότερα και στην Μεσσηνία και για μεγάλα διαστήματα αποτελούσε την ισχυρότερη δύναμη στον Ελλαδικό χώρο.
- Αργολίδα: Στην Αργολίδα κυριάρχησαν οι Δωριείς οι οποίοι μετά την κατάκτηση του Άργους κυριάρχησαν σε ολόκληρη την περιοχή. Οι Δωριείς της Αργολίδας δεν διατηρήθηκαν ενωμένοι αλλά διασπάστηκαν σε μικρότερες πόλεις κράτη. Το ισχυρότερο από αυτά ήταν το κράτος του Άργους. Άλλα μικρότερα Δωρικά κράτη της Αργολίδας ήταν η Τροιζηνία, οι Κλεωνές, η Επιδαυρία και η Ερμιονίδα
- Κορινθία: Στην Κορινθία κυριάρχησαν επίσης οι Δωριείς που μετά την κατάληψη του Αργολικού κάμπου επεκτάθηκαν βορειότερα. Διασπάστηκαν επίσης σε μικρότερα κράτη, την Κορινθία, την Σικυωνία και τον Φλειούντα. Ισχυρότερο ήταν το κράτος των Κορινθίων ενώ τα άλλα δύο κράτη ελέγχονταν για μία μεγάλη περίοδο από το Άργος και στην συνέχεια από την Σπάρτη.
- Κυνουρία: Η Κυνουρία ήταν μικρό Δωρικό κράτος που σχηματίστηκε ανάμεσα στην Αργεία και την Λακωνία και συνήθως βρισκόταν κάτω από τον έλεγχο των ισχυρότερων γειτόνων της.
- Μεσσηνία: Η Μεσσηνία κατακτήθηκε επίσης από Δωριείς. Το κράτος των Μεσσήνιων κατακτήθηκε από τους Σπαρτιάτες στα μέσα του 8ου αιώνα π.Χ. και απελευθερώθηκε στα μέσα του 4ου αιώνα με την βοήθεια των Θηβαίων.
Άλλες περιοχές[]
- Αρκαδία: Η Αρκαδία περιλάμβανε την ορεινή ενδοχώρα της Πελοποννήσου. Οι κάτοικοί της ανήκαν στο φύλο των Αρκάδων και ήταν χωρισμένοι σε πολυάριθμες πόλεις κράτη που διατηρούσαν φυλετικούς δεσμούς. Το 370 π.Χ. ενώθηκαν σε μία ομοσπονδία, το κοινό των Αρκάδων.
- Ηλεία: Οι Ηλείοι ήταν συγγενικό φύλο των Αιτωλών. Κατέλαβαν την περιοχή της Ηλείας την ίδια εποχή που εισέβαλαν οι Δωριείς στην Πελοπόννησο. Ήταν χωρισμένοι σε τρία κράτη, την Κοίλη Ηλεία με κέντρο την Ήλιδα, την Πισάτιδα και την Τριφυλία
- Αχαΐα: Στην Αχαΐα εγκαταστάθηκαν Αχαιοί προερχόμενοι από τον Αργολικό κάμπο, που κατέφυγαν στην περιοχή μετά την κατάληψη της Αργολίδας από τους Δωριείς. Αποτελούνταν από μικρές πόλεις κράτη, ενωμένες σε μία ομοσπονδία, το Κοινό των Αχαιών. Τον 3ο αιώνα π.Χ. σχημάτισαν την Αχαϊκή Συμπολιτεία που εξελίχθηκε στην ισχυρότερη δύναμη της Πελοποννήσου.
Μέση Ελλάδα[]
Ανατολική Μέση Ελλάδα.
- Αττική: Στην Αττική οι Ίωνες κάτοικοί της, εγκατεστημένοι στην περιοχή από τις αρχές περίπου της δεύτερης χιλιετίας κατάφεραν να αποκρούσουν τους Δωριείς εισβολείς και να διατηρηθούν στην περιοχή. Οι πόλεις της Αττικής σχημάτισαν ένα ομοσπονδιακό κράτος με κυρίαρχη την Αθήνα. Το Αθηναϊκό κράτος εξελίχθηκε σε ισχυρότατη δύναμη στον ελλαδικό χώρο και αποτέλεσε την κύρια εστία του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού.
- Μεγαρίδα: Η Μεγαρίδα ήταν Δωρικό κράτος. Αποτέλεσε το δυτικότερο σημείο προέλασης των Δωριέων που είχαν εισβάλλει στην Πελοπόννησο. Κέντρο της ήταν η πόλη των Μεγάρων. Το κράτος αυτό εξελίχθηκε σε σημαντική ναυτική και αποικιακή δύναμη.
- Βοιωτία: Στην Βοιωτία εγκαταστάθηκαν οι Βοιωτοί, φύλο που προερχόταν από την Θεσσαλία. Μιλούσαν την Αιολική διάλεκτο. Οι ισχυρότερες πόλεις κράτη των Βοιωτών ήταν ενωμένες σε μία ομοσπονδία, το κοινό των Βοιωτών, στο οποίο συχνά κατείχε ηγεμονική θέση η Θήβα.
- Φωκίδα: Η Φωκίδα κατά την αρχαιότητα ήταν η περιοχή γύρω από την κοιλάδα του Κηφισού και περιλάμβανε και τους ορεινούς όγκους του Παρνασσού, της Κίρφης, του δυτικού τμήματος του Καλλιδρόμου και του βόρειου τμήματος του Ελικώνα. Σ’ αυτή ήταν εγκατεστημένοι οι Φωκείς, φύλο που μιλούσε την Δωρική διάλεκτο. Οι πόλεις τους ήταν ενωμένες σε μία ομοσπονδία, το Κοινό των Φωκέων.
- Δωρίδα: Η Δωρίδα ήταν μικρή ορεινή περιοχή ανάμεσα στην Οίτη, τον Παρνασσό και την Γκιώνα. Αποτελούταν από τέσσερις πόλεις. Το κράτος αυτό ήταν το κατάλοιπο του κράτους που είχαν σχηματίσει οι Δωριείς πριν εισβάλλουν στην Πελοπόννησο.
- Λοκρίδα: Οι Λοκροί ήταν φύλο που μιλούσε την Δωρική διάλεκτο και ήταν εγκατεστημένοι στο κέντρο της Στερεάς Ελλάδας σχηματίζοντας τρία διαφορετικά κράτη, τα οποία χωρίζονταν μεταξύ τους από την Φωκίδα. Τα κράτη αυτά ήταν το κράτος των Οπούντιων Λοκρών και των Επικνημίδιων Λοκρών στα ανατολικά και των Οζολέων Λοκρών στα δυτικά.
- Αιτωλία: Στην Αιτωλία ήταν εγκατεστημένο το φύλο των Αιτωλών. Κατείχαν την πεδινή Αιτωλία και τις ορεινότερες περιοχές της σημερινής Ναυπακτίας και Ευρυτανίας όπου ζούσαν τα συγγενικά τους υποτελή φύλα των Ευρυτάνων, των Απεραντών, των Αποδοτών και των Αγραίων.[1] Τον τρίτο αιώνα σχημάτισαν ένα ισχυρό ομοσπονδιακό κράτος, την Αιτωλική Συμπολιτεία που εξελίχθηκε στην ισχυρότερη δύναμη της νότιας Ελλάδας μαζί με την Αχαϊκή Συμπολιτεία της Πελοποννήσου.
- Ακαρνανία: Αποτελούσε το δυτικότερο τμήμα της Στερεάς Ελλάδας και σε αυτή ζούσε το φύλο των Ακαρνάνων. Στην χώρα τους βρίσκονταν και οι Κορινθιακές αποικίες Οινιάδες, Αστακός και Ανακτόριο που αργότερα εντάχθηκαν στο κοινό των Ακαρνάνων.
- Εύβοια: Στην Εύβοια οι Ίωνες κάτοικοί της διατηρήθηκαν χωρισμένοι σε πόλεις κράτη. Δύο από αυτά η Χαλκίδα και η Ερέτρια εξελίχθηκαν σε μεγάλες ναυτικές και αποικιακές δυνάμεις κατά την διάρκεια του 8ου και 7ου αιώνα π.Χ. Εξαιτίας του μεταξύ τους πολέμου, όμως στα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ. εξασθένησαν. Στα νότια της Εύβοιας ήταν εγκατεστημένοι οι Δρύοπες οι οποίοι είχαν σχηματίσει κράτος με κυρίαρχη πόλη την Κάρυστο.
- Μαλίδα: Η Μαλίδα ήταν μικρό κράτος στην περιοχή της Φθιώτιδας που κατοικούταν από το φύλο των Μαλιέων. Ελεγχόταν για μεγάλο διάστημα από τους Θεσσαλούς. Πρωτεύουσα του κράτους ήταν αρχικά η Τραχίνα και αργότερα έγινε η Λαμία
- Αινίδα: Οι Αινιάνες ήταν φύλο προερχόμενο από την Θεσσαλία που εγκαταστάθηκαν στην δυτική όχθη του Σπερχειού. Διατηρούσαν μαζί με τους γείτονες τους Οιταίους δύο ψήφους στην Δελφική Αμφικτυονία. Βρίσκονταν και αυτοί κάτω από τον έλεγχο των Θεσσαλών για μεγάλη περίοδο
- Οιταία: Αποτελούσε περιοχή στον ορεινό όγκο της Οίτης όπου κατοικούν οι Οιταίοι. Οι Οιταίοι διατηρούσαν φιλικές σχέσεις με τους γειτονές τους Αινιάνες και εχθρικές με τους Μαλιέις κυρίως λόγω της επιθυμίας τους να αποκτήσυν διέξοδο προς την θάλασσα.
Θεσσαλία[]
Βόρεια Ελλάδα.
Στην Θεσσαλία εγκαταστάθηκαν οι Θεσσαλοί οι οποίοι προερχόμενοι από την περιοχή της Θεσπρωτίας[2] εκτόπισαν τα αρχαιότερα Αιολόφωνα φύλα. Σχημάτισαν τέσσερα κράτη τα οποία σχημάτιζαν μία ομοσπονδιακή ένωση,
- την Πελασγιώτιδα ,
- την Εστιαιώτιδα,
- την Θεσσαλιώτιδα και
- την Φθιώτιδα (ή Αχαΐα Φθιώτιδα).
Ισχυρότερη ήταν η Πελασγιώτιδα στην οποία ανήκαν οι ισχυρότερες πόλεις της Θεσσαλίας, η Λάρισα και οι Φερές.
Οι Θεσσαλοί είχαν υποτάξει και τα γειτονικά φύλα των Περραιβών, των Μαγνητών και των Δολόπων.
Ήπειρος[]
Στην Ήπειρο ήταν εγκατεστημένες οι φυλές των Μολοσσών, των Θεσπρωτών, των Τυμφαίων, των Δασσαρετών ή Δεξάρων, των Παραυαίων, των Χαόνων και των Αθαμάνων. Επίσης στην περιοχή υπήρχαν τα αποικιακά κράτη των Ηλείων στην περιοχή του ποταμού Αχέρωντα και η Αμβρακία, αποικία των Κορινθίων. Σταδιακά στην Ήπειρο, κυριάρχησαν οι Μολοσσοί, ιδρύοντας το βασίλειο της Ηπείρου.
Μακεδονία[]
Στην Μακεδονία εγκαταστάθηκαν τα ελληνικά φύλα των Μακεδνών και των Πελαγόνων. Οι Μακεδνοί ή Μακεδόνες επέκτειναν την κυριαρχία τους σε βάρος των γειτονικών ιλλυρικών και Θρακικών φύλων δημιουργώντας ένα μεγάλο κράτος που από τον 4ο αιώνα π.Χ. κυριάρχησε στον Ελλαδικό χώρο. Στην περιοχή της Μακεδονίας υπήρχαν επίσης αποικίες ελληνικών πόλεων της νότιας Ελλάδας, οι οποίες σχημάτισαν ομοσπονδιακά κράτη. Σημαντικότερο ήταν το αποικιακό κράτος της Χαλκιδικής που περιλάμβανε κυρίως αποικίες των Ευβοέων. Οι αποικίες αυτές είχαν σχηματίσει μία ομοσπονδιακή ένωση, το Κοινό των Χαλκιδέων με έδρα την Όλυνθο. Στην ένωση αυτή εντάχθηκαν και πόλεις εκτός Χαλκιδικής όπως οι Ευβοϊκές αποικίες της Πιερίας, Πύδνα και Μεθώνη.
Δείτε επίσης[]
- Πρώτος ελληνικός αποικισμός
- Δεύτερος ελληνικός αποικισμός
Παραπομπές[]
Πρότυπο:Παραπομπές
Πηγές[]
- Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τόμοι Β, Γ1, Γ2
- ↑ Οι πρώτοι κάτοικοι της Ευρυτανίας
- ↑ Ιστορίαι (Ηροδότου)/Πολύμνια, παρ. 176 ἐπεὶ Θεσσαλοὶ ἦλθον ἐκ Θεσπρωτῶν οἰκήσοντες γῆν τὴν Αἰολίδα τήν νῦν ἐκτέαται.