Κυρκόνιον
Quark, κουάρκ, κουώρκ
Μοριακή Φυσική Ατομική Φυσική Πυρηνική Φυσική Σωματιδιακή Φυσική Κβαντική Φυσική
Σώμα Σωμάτιο Σωματίδιο
Μόριο Άτομο Ατομικός Πυρήνας
Σωματίδια Θεμελιώδη Σωματίδια Στοιχειώδη Σωματίδια
Βοσόνιο (boson) Φερμιόνιο (fermion)
Μικρόκοσμος
Θεμελιώδη Σωματίδια
Αδρόνια Βαρυόνια Νουκλεόνια
Πρωτόνιο Νετρόνιο
Κυρκόνια (quarks)
Tα κυρκόνια (κουάρκς, Quarks) θεωρούνται σήμερα στοιχειώδη σωματίδια της Ύλης .
Ετυμολογία[]
Η ονομασία "κυρκόνιο" είναι εξελληνισμός της Αγγλικής λέξης "quark".
Εισαγωγή[]
Τα κυρκόνια αποτελούν τους στοιχειώδεις λίθους οι οποίοι συνθέτουν τα θεμελιώδη σωματίδια της ΎΛης όπως είναι τα βαρυόνια (baryons) όσο και τα μεσόνια (mesons).
Σύμφωνα με νεώτερες θεωρίες τα κυρκόνια αποτελούνται και αυτά από μικρότερα σωματίδια, τα πρεόνια.
Ο συνολικός αριθμός των κουάρκς είναι έξι.
To 1964 ο Αμερικάνος φυσικός Gell-Mann πρότεινε ότι τα πρωτόνια και τα νετρόνια δεν αποτελούν στοιχειώδη δομή της ύλης αλλά συνίστανται από άλλα μικρότερα σωματίδια τα οποία ονόμασε quarks.
Από το τέλος της δεκαετίας του 1960 μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1980, σε πειράματα που πραγματοποιήθηκαν στα εργαστήρια των ΗΠΑ (SLAC στην Καλιφόρνια και Fermilab στο Σικάγο) και της Ευρώπης (CERN στην Ελβετία και DESY στην Γερμανία), προέκυψαν έμμεσες ενδείξης για την ύπαρξη των κουάρκ.
Η πειραματική όμως επιβεβαίωση της ύλης κουάρκ, στην κατάσταση που προϋπήρξε στο Σύμπαν τα πρώτα εκατομμυριοστά του δευτερολέπτου μετά την μεγάλη έκρηξη, αναμένεται να προκύψει απο πειράματα σύγκρουσης βαριών ιόντων που πραγματοποιούνται στο CERN και στο εργαστήριο BNL της Νέας Υόρκης των ΗΠΑ. Στα πειράματα αυτά πυρήνες με μεγάλο μαζικό αριθμό, π.χ μολύβδου και χρυσού, επιταχύνονται και αποκτούν μεγάλες ταχύτητες. Στην περιοχή των συγκρούσεων των πυρήνων δημιουργούνται συνθήκες μεγάλης θερμοκρασίας και πυκνότητας ύλης (οπως στο αρχικό σύμπαν). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα κουάρκ που βρίσκονται παγιδευμένα στο εσωτερικό των νουκλεονίων να ελευθερώνονται και να σχηματίζουν "ατμούς" από ύλη κουάρκ σε μια διαδικασία βρασμού σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Οι πρώτες πειραματικές ενδείξεις για την ύπαρξη αυτής της νέας κατάστασης της ύλης (ύλη κουάρκ) ανακοινώθηκαν απο το εργαστήριο CERN στις αρχές του έτους 2000.
Αναλυτική Παρουσίαση[]
Τριχρωμία, Χρωματικός Κύκλος Νεύτωνα
Ενώ θεωρητικά τα πρώτα κυρκόνια ανακαλύφθηκαν από τον Murray Gell-Mann το 1964 η πραγματική απόδειξη ότι τα νουκλεόνια είναι αποτελούνται από κυρκόνια, ήρθε αργότερα από τις εργασίες τριών Αμερικανών φυσικών.
Οι Jerome Friedman, Henry Kendall και Richard Taylor αντιλήφθηκαν ότι στο εσωτερικό των νουκλεονίων υπάρχουν σκληροί 'κόκκοι', με την έρευνα τους που εκκίνησε το 1967 στον γραμμικό επιταχυντή του Stanford (SLAC). Σε αυτή την έρευνα που κορυφώθηκε το 1968 ανεκάλυψαν με ποιο τρόπο ηλεκτρόνια υψηλής ενέργειας σκεδάζονταν ανελαστικά προσπίπτωντας σε πρωτόνια. Έτσι καθιερώθηκε το μοντέλο των κυρκονίων καθώς και η Κβαντική Χρωμοδυναμική ως τμήμα της Σωματιδιακής Φυσικής.
Οι τρεις αμερικανοί, που πήραν Νόμπελ Φυσικής το 1990, ήταν τα βασικά πρόσωπα μιας ερευνητικής ομάδας που με το γνωστό στην ιστορία "πείραμα SLAC-MIT", απέδειξε καθαρά ότι υπάρχει μια εσωτερική δομή στα πρωτόνια και τα νετρόνια του πυρήνα. Το πείραμα αυτό άνοιξε το δρόμο για να συνεχιστούν οι έρευνες στις ενδότατες δομές της ύλης.
Από την αρχή του 20ου αιώνα πολλοί ερευνητές (Rutherford, Chandwick, Stern, Yukawa, Hofstadter, Gell-Mann) μελέτησαν την εσωτερική δομή των ατόμων. Από το 1910 έως το 1930 βρέθηκε ότι το άτομο έχει πυρήνα αποτελούμενο από πρωτόνια. Το 1932 ανακαλύφθηκαν τα νετρόνια. Όμως κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '50 παρουσιάστηκε μια θάλασσα αδρονίων, που οι ιδιότητες τους ομοίαζαν με αυτές των νουκλεονίων.
Το 1960 οι Murray Gell-Mann και George Zweig προτείνουν πειραματικά την ιδέα των κυρκονίων (quarks). Προτείνουν ότι τα μεσόνια και τα βαρυόνια αποτελούνται από τρία κυρκόνια ή αντικυρκόνια που ονομάζονται "up", "down", ή "strange" (u, d, s) με spin 0.5 και ηλεκτρικά φορτία 2/3, -1/3, -1/3, αντίστοιχα (όπως αποδείχθηκε αργότερα αυτή η θεωρία δεν είναι τελείως ακριβής).
Επειδή, κλασματικά φορτία δεν είχαν ποτέ παρατηρηθεί στην Φύση, η θεωρία των κυρκονίων αντιμετωπίσθηκε περισσότερο ως μία μαθηματική εξήγηση της γενικής εικόνας που παρουσίαζαν οι μάζες των σωματιδίων παρά ως μια Φυσική Θεωρία. Αργότερα με την περαιτέρω ανάπτυξη της θεωρίας καθώς και με πειραματικές παρατηρήσεις, δόθηκε η δυνατότητα να θεωρηθούν τα κυρκόνια ως αυτόνομες φυσικές οντότητες, παρά το γεγονός ότι δεν μπορούν ποτέ να απομονωθούν έξω από τον πυρήνα.
Ήταν όμως αδύνατο να ανιχνευθούν ίχνη των κυρκόνιων μέσα στα νουκλεόνια μέχρι το ιστορικό πείραμα SLAC-MIT.
Η ανακάλυψη πραγματοποιήθηκε όταν πρωτόνια και νετρόνια συγκρούστηκαν με ακτίνες ηλεκτρονίων στον επιταχυντή SLAC στην Καλιφόρνια. Τα κυρκόνια θεωρήθηκαν πλέον ως οι θεμελιώδες μονάδες των πρωτονίων και νετρονίων. Η ουδέτερη "κόλλα" που συνδέει μαζί τα κυρκόνια είναι τα γλοιόνια.
Έτσι, βρέθηκε ότι σχεδόν όλη η Ύλη στο Σύμπαν αποτελείται από:
- κυρκόνια,
- γλοιόνια,
- ηλεκτρόνια και
- νετρίνα.
Μέχρι τότε το μοντέλο των κυρκόνιων δεν ήταν το μόνο που υπήρχε. Υπήρχε, παραδείγματος χάριν, ένα άλλο μοντέλο που λεγόταν "πυρηνική δημοκρατία" όπου κανένα σωματίδιο δεν είχε το δικαίωμα να λέγεται στοιχειώδες. Όλα τα σωματίδια ήταν εξίσου θεμελιώδη και αποτελούνταν το ένα από το άλλο.
Το πείραμα SLAC-MIT[]
Η ανακάλυψη των κυρκόνιων πραγματοποιήθηκε το 1968 από ερευνητές του MIT και του SLAC. Η εργασία τους ήταν μια συνέχεια προηγούμενων ερευνών στις οποίες είχε μελετηθεί η δομή των νουκλεονίων με την χρησιμοποίηση του ηλεκτρονίου ως βλήματος.
Όμως, αντίθετα από τις προηγούμενες έρευνες, στους ερευνητές αυτούς ήταν διαθέσιμες ακτίνες ηλεκτρονίων με πολύ υψηλές ενέργειες. Αυτές οι ακτίνες παράγονταν από έναν επιταχυντή μήκους δύο μιλίων στο SLAC.
Μάλιστα δεν περίμεναν κανένα νέο φαινόμενο. Το νέο πείραμα είχε θεωρήθηκε ως ρουτίνα. Η διασπορά των ηλεκτρονίων όταν συγκρούονταν με νουκλεόνια, ήταν γνωστή στους φυσικούς πολλά έτη πριν, αλλά σε χαμηλότερες ενέργειες των ηλεκτρονίων. Μάλιστα πίστευαν ότι η δομή των νουκλεονίων τους ήταν αρκετή γνωστή. Σύντομα όμως το νέο πείραμα έδειξε ότι η άποψή τους ήταν εξ ολοκλήρου πλαστή.
Η ουσία του πειράματος SLAG-MIT ήταν να παρατηρήσουν με ποιο τρόπο επηρεάζεται μια ακτίνα ηλεκτρονίων, με υψηλή ενέργεια από 4 GeV έως 21 GeV, όταν οδηγείται σε ένα στόχο που αποτελείται είτε από υγρό υδρογόνο (πρωτόνια) είτε από δευτέριο (πρωτόνια και νετρόνια). Τα σκεδαζόμενα ηλεκτρόνια καταγράφηκαν χρησιμοποιώντας δύο μεγάλα μαγνητικά φασματόμετρα. Το ένα από αυτά χρησιμοποιήθηκε για την παρατήρηση των ηλεκτρονίων που σκεδάζονταν στις 6 και 10 μοίρες, και το άλλο για τη σκέδαση σε μεγαλύτερες γωνίες (18, 26 και 34 μοίρες). Όπως και η γωνία σκέδασης μετρήθηκε η ενέργεια των ηλεκτρονίων με τα φασματόμετρα. Η διαδικασία ήταν η εξής: ηλεκτρόνιο και πρωτόνιο δίνει ηλεκτρόνιο και πρωτόνιο.
Παρόμοια πειράματα αλλά με χαμηλότερες ενέργειες ηλεκτρονίων είχαν εμφανίσει ότι τα νουκλεόνια συμπεριφέρθηκαν ως να είχαν μια "εύκαμπτη" δομή, που ήταν ικανή μόνο να σκεδάσουν τα ηλεκτρόνια σε μικρές γωνίες. Τα νέα αποτελέσματα από την ελαστική διασπορά επιβεβαίωσαν τις τότε πρόσφατες μετρήσεις.
Η πιθανότητα της λήψης μιας μεγάλης γωνίας σκέδασης βρέθηκε ότι είναι πολύ μικρή. Μετά από αυτήν την συμβατική αρχική φάση, αποφασίστηκε να εξετάσουν αυτό που ονομάστηκε ανελαστική σκέδαση ηλεκτρονίων,
- e + p -> e + X,
όπου το Χ δεν είναι απαραιτήτως ένα πρωτόνιο όπως πριν.
Τέτοιες διαδικασίες ήταν γνωστές από τα πειράματα σε χαμηλότερες ενέργειες, και δεν αναμενόταν να προκύψει οτιδήποτε καινοφανές.
Εν τούτοις, οι ερευνητές βρήκαν, με κατάπληξη, ότι η πιθανότητα της βαθείας ανελαστικής σκέδασης ( όπου το προσπίπτων ηλεκτρόνιο χάνει ένα μεγάλο μέρος της αρχικής του ενέργειας και εμφανίζεται με μια μεγάλη γωνία σε σχέση με την αρχική του κατεύθυνση ) ήταν αρκετά μεγαλύτερη από όσο αναμενόταν.
Στην αρχή θεώρησαν ότι το αποτέλεσμα ήταν ανακριβές ή παρερμηνευμένο. Η μια πιθανή πηγή σφάλματος ήταν οι αποκαλούμενες διορθώσεις ακτινοβολίας (δηλ. το προσπίπτον ή το ανακλώμενο ηλεκτρόνιο θα μπορούσε να ακτινοβολήσει μέρος της ενέργειας του υπό μορφή ακτινοβολίας, την οποία να μην είχαν παρατηρήσει). Έτσι αυτή η ακτινοβολία θα μπορούσε επομένως, υπέθεταν, να έχει προκαλέσει τα παρατηρηθέντα γεγονότα. Αλλά μετά από προσεκτική μελέτη εκ μέρους της ερευνητικής ομάδας έγινε βαθμιαία σαφές ότι είχε παρατηρηθεί μια εσωτερική πυρηνική δομή, η οποία προκαλούσε τη σκέδαση με τις μεγάλες γωνίες. Ήταν ως εάν το ηλεκτρόνιο να συγκρουόταν σε άγνωστους "κόκκους" στο εσωτερικό των πρωτονίων και νουκλεονίων.
Εδώ είχαμε μια επανάληψη, αν και σε ένα βαθύτερο επίπεδο, ενός από τα πιο δραματικά γεγονότα στην ιστορία της Φυσικής, την ανακάλυψη του πυρήνα του ατόμου από τον Rutherford.
Ανελαστική Σκέδαση[]
Στη σύγκρουση μεταξύ ενός επιταχυνομένου ηλεκτρονίου και ενός πρωτονίου-στόχου, τα σωματίδια αλληλοεπηρεάζονται (με ελκτική ηλεκτρική δύναμη) μέσω της ανταλλαγής ενός φωτονίου - φορέα της Ηλεκτρομαγνητικής Επίδρασης.
Το Κυματικό Μήκος λ αυτού του φωτονίου καθορίζει την ανάλυση του "ηλεκτρονικού μικροσκοπίου". Σε αυτή τη κατάσταση, οι επιστήμονες ομιλούν για "ελαστικές" και για "ανελαστικές" συγκρούσεις*.
- Όταν το μήκος κύματος λ του φωτονίου είναι μεγάλο, αυτό "βλέπει" το φορτίο ολόκληρου του πρωτονίου (ελαστικές ή ελαφρώς ανελαστικές συγκρούσεις), αλλά
- όταν το μήκος κύματος λ γίνεται αρκετά μικρό, το φωτόνιο "βλέπει" κυρίως φορτισμένα μικρά συστατικά (τους κόκκους που αναφέραμε πριν) που υπάρχουν μέσα στο πρωτόνιο (βαθείες ανελαστικές συγκρούσεις).
Η απόδοση του επιταχυντή, ενέργεια 21 GeV, εγγυήθηκε ότι τα ηλεκτρόνια θα μπορούσαν να εκπέμψουν μικροκυματικά φωτόνια, αλλά μια συνθήκη για την ανταλλαγή τέτοιων φωτονίων ήταν ότι θα πρέπει να υπάρχουν κάποιοι μικροί "σκληροί" δέκτες - κόκκοι ύλης - μέσα στα πρωτόνια.
Το αποτέλεσμα του πειράματος εμφάνισε λοιπόν ότι όταν το μήκος κύματος των φωτονίων είναι μικρό, δηλ. η ορμή τους είναι μεγάλη, το πρωτόνιο συνθλίβεται γενικά σε θραύσματα και παράγονται διάφορα σωματίδια.
Κατά συνέπεια υπάρχουν κατάλληλοι δέκτες! Αυτό το γεγονός που φαίνεται τόσο σύνθετο οφείλεται εν μέρει στην περίπλοκη δομή του πρωτονίου και εν μέρει στο γεγονός ότι τα κυρκόνια του πρέπει να μετατραπούν σε συνηθισμένα σωματίδια.
Η βαθεία ανελαστική σύγκρουση είναι τελικά μια απλή ελαστική σύγκρουση μεταξύ του ηλεκτρονίου και ενός κυρκόνιου.
- Ένας τρόπος για να γίνουν κατανοητοί αυτοί οι όροι είναι να γίνει σύγκριση του φαινομένου αυτού με τη σύγκρουση ανάμεσα στις μπάλες του μπιλιάρδου. Μια ελαστική σύγκρουση σημαίνει ότι η σύγκρουση δεν μεταβάλει καμιά από τις μπάλες, ενώ μια ανελαστική σύγκρουση παραμορφώνει τη μία ή και τις δύο μπάλες μόνιμα.
Τα πρώτα ίχνη των κυρκονίων[]
Στα πειράματα SLAC-MIT έγιναν τα σύγχρονα αντίστοιχα πειράματα των Rutherford, Geiger και Marsden. Εκείνη την εποχή, η διασπορά (σκέδαση) των σωματιδίων άλφα πάνω σε φύλλα χρυσού σε μεγάλες γωνίες εξηγήθηκε από την παρουσία ενός "σκληρού κόκκου" - τον ατομικό πυρήνα - στη μέση του ατόμου. Στη σύγχρονη έκδοση, το ρόλο του Rutherford έπαιξαν κυρίως οι θεωρητικοί φυσικοί James Bjorken και αργότερα οι Richard Feynman. Και στον ρόλο των Geiger και Marsden ήταν οι τρεις αμερικανοί νομπελίστες Jerome Friedman, Henry Kendall και Richard Taylor.
Αυτή τη φορά, η σκέδαση των ηλεκτρονίων σε μεγάλες γωνίες εξηγήθηκε από την ύπαρξη "σκληρών κόκκων" (κυρκόνια) στους πυρήνες. Αλλά τα αποτελέσματα δεν θα μπορούσαν να εξηγηθούν πλήρως χρησιμοποιώντας τα κυρκόνια μόνο. Τα πειράματα έδειξαν ότι υπήρχαν επίσης ηλεκτρικά ουδέτερα συστατικά στα νουκλεόνια, και άρχισε να υπάρχει μεγάλη προθυμία για την ανακάλυψη της φύσης τους.
Γρήγορα προχώρησε η έρευνα και τα ουδέτερα συστατικά των νουκλεονίων ερμηνεύθηκαν ως γλοιόνια (από την ελληνική λέξη κόλλα), που αποτελούν τους διαδότες ή μεσάζοντες της ισχυρής πυρηνικής δύναμης. Έτσι ο άνθρωπος εισήλθε σε μια νέα εποχή στην ιστορία της Φυσικής, στην εποχή των κυρκόνιων.
Ιστορική αναδρομή[]
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '50, η δομή των νουκλεονίων ερευνήθηκε συστηματικά χρησιμοποιώντας τη σκέδαση των ηλεκτρονίων. Σε μια σειρά φαινομένων παρατηρήθηκε, μεταξύ των οποίων ότι και τα ηλεκτρόνια, με ενέργειες μέχρι 1 GeV, "είδαν" τα νουκλεόνια ως μαλακές "σφαίρες", υπονοώντας έτσι ότι η σκέδαση των ηλεκτρονίων σε μεγάλες γωνίες ήταν κάτι απίθανο να συμβεί. Οι μετρήσεις είχαν ληφθεί ως το φορτίο και ο μαγνητισμός να κατανέμονταν ισότροπα μέσα στα νουκλεόνια.
Ο Robert Hofstadter που διαδραμάτισε έναν καθοδηγητικό ρόλο σε αυτές τις έρευνες ανταμείφθηκε με ένα βραβείο Νόμπελ Φυσικής το 1961 για τις πρωτοποριακές μελέτες για τη σκέδαση των ηλεκτρονίων στους πυρήνες και για τις ανακαλύψεις του σχετικά με τη δομή των νουκλεονίων.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '50 και του '60 εξετάσθηκε η ειδική θέση του πρωτονίου και του νετρονίου ως δομικών λίθων της Φύσης. Εκείνη την εποχή ανακαλυπτόταν ένας μεγάλος αριθμός σωματιδίων, τα αδρόνια, που εμφάνισαν ομοιότητες με τα νουκλεόνια. Τέθηκε τότε ζήτημα, επείγουσας ανάγκης, να αρχίσει μια νέα κατάταξη στη Σωματιδιακή Φυσική ώστε να ανακαλυφθεί ο τρόπος ταξινόμησης των νέων σωματιδίων
Τα διάφορα αδρόνια βρέθηκαν να σχετίζονται και να συμπεριφέρονται ως να ήταν μέλη μιας ειδικής οικογένειας. Αυτή η αφηρημένη μαθηματική περιγραφή έγινε αρκετά ευκολότερη και κατανοητότερη όταν εισήχθησαν τρεις ομάδες δομικών λίθων, τα κυρκόνια. Στο εξής όλα τα, τότε γνωστά, αδρόνια θα μπορούσαν να συντεθούν με τη βοήθεια των τριών κυρκόνιων και των αντισωματιδίων τους.
Λόγω της μεγάλης απλοποίησης, η ιδέα των κυρκόνιων λήφθηκε αμέσως σοβαρά. Τα κυρκόνια αναζητήθηκαν στη Φύση, π.χ. στο νερό της θάλασσας, στους μετεωρίτες και στις κοσμικές ακτίνες, και στα πειράματα των επιταχυντών υψηλής ενέργειας. Αλλά κανένα δυστυχώς κυρκόνιο δεν επρόκειτο να ανακαλυφθεί. Μετά από έναν έτος η δημοφιλέστερη εξήγηση για την απουσία των κυρκόνιων ήταν ότι ήταν απλά "μαθηματικές ποσότητες", που συμπεριλήφθηκαν στις εξισώσεις της Φυσικής.
Το 1964 παρατηρώντας την γενική εικόνα των λεπτονίων, προτάθηκε η ύπαρξη ενός τετάρτου κυρκόνιου ώστε να έχουμε παρόμοια εικόνα και στα κυρκόνια που σήμερα είναι γνωστή ως γενεές της ύλης. Πολύ λίγοι φυσικοί πήραν αυτή την ιδέα στα σοβαρά εκείνη την εποχή. Οι Sheldon Glashow και James Bjorken εισάγουν το όνομα "charm" (Γοητευτικό) για το τέταρτο (c) κυρκόνιο.
Οι O. Greenberg, M. Han, και Yoichiro Nambu το 1965 εισήγαγαν το Χρωμικό Φορτίο ως ιδιότητα των κυρκόνιων. Όλα τα αδρόνια που έχουν παρατηρηθεί έχουν ουδέτερο χρώμα.
Και φθάνουμε το 1966 που το μοντέλο των κυρκόνιων γίνεται αποδεκτό αλλά τα κυρκόνια δεν έχουν ακόμα παρατηρηθεί.
Τελικά, το 1968 αποδείχθηκε πειραματικά η παρουσία των κυρκόνιων μέσα στα νουκλεόνια με την ανελαστική σκέδαση των ηλεκτρονίων.
Πίνακας των Κυρκονίων[]
Υπάρχουν συνολικά έξι διαφορετικοί τύποι κυρκονίων, οι οποίοι αποκαλούνται γεύσεις ή αρώματα.
Ο ακόλουθος πίνακας παρέχει βασικές πληροφορίες για κάθε κυρκόνιο (δεν δίνεται πληροφορία για τη μάζα τους, διότι τα κυρκόνια δεν παρατηρούνται ποτέ μόνα τους).
| Γενεά | Ασθενές
Ισοτοπικό spin |
Γεύση (άρωμα) | Ονομασία | Σύμβολο | Φορτίο |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | +½ | Iz=+½ | Up (Άνωθεν) | u | +⅔ |
| 1 | -½ | Iz=-½ | Down (Κάτωθεν) | d | -⅓ |
| 2 | -½ | S=-1 | Strange (Παράδοξο) | s | -⅓ |
| 2 | +½ | C=1 | Charm (Γοητευτικό) | c | +⅔ |
| 3 | -½ | B'=-1 | Bottom (Πυθμένειο) | b | -⅓ |
| 3 | +½ | T=1 | Top (Κορυφαίο) | t | +⅔ |
Υποσημειώσεις[]
Εσωτερική Αρθρογραφία[]
Βιβλιογραφία[]
Ιστογραφία[]
- Ομώνυμο άρθρο στην Βικιπαίδεια
- Ομώνυμο άρθρο στην Livepedia
- Ομώνυμο άρθρο στην Astronomia
- physics4u.gr
- [ ]
 Κίνδυνοι Χρήσης
|
|---|
|
Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες "Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι Επίσης, |
- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν
- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)