Ολυμπιακή Θρησκεία
Olympians, Olympian Religion
- Μία αρχαία θρησκεία που εξαπλώθηκε στους λαούς της Μεσογείου.
Ετυμολογία[]
Η ονομασία "Ολυμπιακή" σχετίζεται ετυμολογικά με την λέξη "Όλυμπος".
Εισαγωγή[]
Η Ολυμπιακή θρησκεία αυτή δεν είναι στείρα ειδωλολατρική, είναι ένα δημιούργημα των αρχαίων Ελλήνων, στο οποίο έδωσαν όλα τα προϊόντα της γόνιμης φαντασίας τους, της αισθητικής τους και της φιλοσοφικής τους σκέψεως.
Εμβαθύνοντας στα γεγονότα, που περιγράφονται, βρίσκει κανείς επεισόδια παρόμοια με αυτά που υπάρχουν στην Παλαιά Διαθήκη, ιδίως όσον αφορά τη δημιουργία του κόσμου. Αυτό σημαίνει ότι το κίνητρο που οδήγησε τους αρχαίους Έλληνες σε ορισμένα συμπεράσματα για τη δημιουργία του κόσμου ήταν το ίδιο.
Ίσως μάλιστα πολλά γεγονότα να συνέβησαν πραγματικά αν και αργότερα αλλοιώθηκαν από τη φαντασία και τους δόθηκαν μυθικές προεκτάσεις. Πάντως έτσι και αλλιώς η θρησκεία και η μυθολογία των αρχαίων Ελλήνων είναι κάτι συναρπαστικό και για το σημερινό ακόμη αναγνώστη.
Η Πρώτη Θεϊκή Γενεά[]
Θεοί |
---|
της Ολυμπιακής Θρησκείας |
Πρώτη Γενεά |
Δεύτερη Γενεά, Τιτάνες |
- Τιτάνες (πρωτεύοντες): - Τιτάνες (δευτερεύοντες):
|
Τρίτη Γενεά, Ολύμπιοι |
- Ολύμπιοι (πρωτεύοντες): - Ολύμπιοι (δευτερεύοντες):
|
Παρα-Ολύμπιοι |
|
Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν πως πριν δημιουργηθεί οτιδήποτε στον κόσμο, δεν υπήρχε παρά μόνο το Χάος, άπειρο βαθύ και σκοτεινό.
Μέσα στην απέραντη μονοτονία του το Χάος, δημιούργησε την σκοτεινή υπόστασή του, το Έρεβος, το απέραντο και αιώνιο σκοτάδι που βασιλεύει κάτω από τη Γη.
Ύστερα οι δύο υποστάσεις του αρχέγονου αυτού θεού "γέννησαν" τέσσερεις άμορφες θεότητες:
- τον Αιθέρα, που δημιούργησε το άνω, θεϊκό τμήμα της Ατμόσφαιρας
- την Ημέρα, που δημιούργησε το φως
- τον Αέρα που δημιούργησε το κάτω, ανθρώπινο τμήμα της Ατμόσφαιρας.
- την Νύκτα, μυστηριώδη και απρόσιτη, που δημιούργησε παρήγαγε το σκότος.
Οι τέσσερις αυτές θεότητες "γέννησαν" το πρώτο Θεϊκό ζεύγος:
- τον Ουρανό πατέρα των πάντων
- την Γαία, μητέρα των πάντων, Αυτοί έγιναν οι πρώτοι κυρίαρχοι του Σύμπαντος. Ύστερα η επιφάνεια της γης άρχισε να διαμορφώνεται, σχηματίστηκαν τα βουνά, τα ποτάμια και οι κοιλάδες, οι πεδιάδες και η απέραντη θάλασσα. Η αρχαία Ελληνική θρησκεία, όπως βλέπουμε, θεοποιεί κάθε δύναμη και στοιχείο της φύσεως, οτιδήποτε είναι ανεξήγητο στους ανθρώπους.
Ο Ουρανός και η Γαία γέννησαν τρείς ομάδες νέων θεών:
- τους τρεις Εκατόγχειρες ( Κόττος, Βριάρεως και Γύης). Αυτοί ήταν τερατώδη πλάσματα, που δείχνουν την εκπληκτική φαντασία των αρχαίων Ελλήνων. Είχαν εκατό πανίσχυρες χείρες.
- τους τρείς Κύκλωπες, πελώρια πλάσματα με ανθρώπινη μορφή, μονόφθαλμους ( Βρόντης, ο Στερόπης, ο Άργης) . Αυτοί εξουσίαζαν τη βροντή, την αστραπή, τον κεραυνό, και τις άλλες ουράνιες δυνάμεις.
Ο Ουρανός φοβήθηκε, για την απώλεια της εξουσίας (εντυπωσιασμένος από την υπερβολική δύναμη των τέκνων του) και τους φυλάκισε στα Τάρταρα. Τα Τάρταρα ήταν ένας τόπος που βασίλευε το Έρεβος, το βαθύ σκότος, και βρισκόταν κάτω από τον Κάτω Κόσμο.
Μετά γεννήθηκαν οι Τιτάνες και οι Τιτανίδες. Οι Τιτάνες ήταν έξι:
Οι Τιτανίδες ήταν επίσης έξι:
- η Θεία,
- η Θέμιδα,
- η Μνημοσύνη,
- η Φοίβη,
- η Τηθύς και
- η Ρέα.
Ουρανομαχία[]
Η Γαία, θυμωμένη από τη σκληρότητα του Ουρανού να ρίχνει τα παιδιά του στα Τάρταρα, αποφάσισε να τον εκδικηθεί, ωθώντας τους Τιτάνες να επιτεθούν κατά του πατέρα τους.
Οι Τιτάνες κατάφεραν επίσης να απελευθερώσουν τους αδελφούς τους Εκατόγχειρες και Κύκλωπες από τα Τάρταρα.
Όλοι μαζί, με επικεφαλής τον Κρόνο, επέτυχαν να νικήσουν τον τρομερό θεό Ουρανό, τον εκθρόνισαν και ενθρόνισαν στην θέση του το νεότερο αδελφό τους, τον Κρόνο.
Στη συμπλοκή τους αυτή ο Ουρανός πληγώθηκε. Τρεις σταγόνες αίμα έτρεξαν από την πληγή του που τις πήρε η Γη και έφερε με αυτές στον κόσμο τους Γίγαντες, όντα υπερφυσικά και εξοπλισμένα με δύναμη ακαταμάχητη.
Μετά από την πτώση του Ουρανού η Γη πήρε σύζυγό της τον Πόντο, τον εξουσιαστή της θάλασσας και γέννησε τις θαλάσσιες δυνάμεις και τις θεότητες των ποταμών και των πηγών.
Την ίδια εποχή γεννήθηκαν αρκετές θεότητες που συμβολίζουν πολλές από τις ηθικές δυνάμεις και εκφράζουν τα συναισθήματα και τις αρχές που συνδέονται με την ύπαρξη του ανθρώπου.
- Η Νύκτα γέννησε το θάνατο και τον Ύπνο, τα Όνειρα, τις Μοίρες, τη Νέμεσιν ( = Τιμωρία), την Απάτη, τη Φιλία, το Γήρας και την Έριδα.
- Η Έριδα γέννησε τον Πόνο, τις Μάχες και τον Όρκο.
Τιτανοκρατία[]
Η πρώτη εποχή της βασιλείας του Κρόνου ήταν δίκαιη. Όμως αυτό δεν κράτησε πολύ. Όταν ο Κρόνος πήρε την εξουσία έκανε την ίδια σκέψη με τον πατέρα του και, για την ασφάλεια του θρόνου του, έρριξε πάλι τους Εκατόγχειρες και τους Κύκλωπες στα Τάρταρα.
Τα πρώτα έτη της βασιλείας του Κρόνου και της Ρέας, που τη διάλεξε για γυναίκα του, πέρασαν μέσα σε μια μακάρια και πολύ ευτυχισμένη ζωή. Όμως ο δεύτερος άρχοντας του κόσμου θα έχει την ίδια τύχη με τον πρώτο. Ο Ουρανός είχε προφητεύσει πως το θρόνο του Κρόνου θα τον έπαιρνε κάποιο παιδί του. Έτσι ο Κρόνος, για να αποφύγει το δυσάρεστο γεγονός, δεν έρριχνε τα παιδιά του στα Τάρταρα, αλλά τα κατάπινε αμέσως μετά την γέννησή τους.
Τιτανομαχία[]
Η Ρέα αγανάκτησε με αυτή την κατάσταση. Ζήτησε τη βοήθεια του Ουρανού και της Γης και αυτοί την συμβούλευσαν να κρύψει το νεογέννητο από τον πατέρα του. Έτσι η Ρέα γέννησε κρυφά σε μία ιερή σπηλιά στο βουνό Δίκτη, στην ανατολική Κρήτη. Ανάθεσε την ανατροφή του παιδιού, που ονομάστηκε Δίας, σε δύο νύμφες, την Αδράστεια και την Ίδη. Τη σπηλιά φρουρούσαν οι Κουρήτες και οι Κορύβαντες, που έκαναν τόση φασαρία χτυπώντας τα δόρατά τους πάνω στις ασπίδες, ώστε ποτέ ο Κρόνος δεν άκουσε τα κλάματα του μωρού.
Ο μικρός Δίας τρεφόταν με το γάλα μιας κατσίκας της Αμάλθειας. Μικρός, παίζοντας με την Αμάλθεια της έσπασε το ένα κέρατο. Όμως σαν θεός που ήταν, χάρισε στο κέρατο μαγικές ιδιότητες. Όποιος θα είχε το κέρατο στην εξουσία του θα μπορούσε να έχει ότι επιθυμούσε.
Μεγαλώνοντας ο Δίας έτρωγε την αθάνατη αμβροσία που του έφερναν από την άκρη του Ωκεανού τα περιστέρια και το νέκταρ, το θεϊκό ποτό, που του έφερνε από ένα βράχο ένας μεγάλος αετός.
Η Ρέα, στο μεταξύ, φάσκιωσε μια πέτρα και την παρουσίασε στον Κρόνο, που εξαπατήθηκε εύκολα και την κατάπιε, νομίζοντας ότι γλίτωσε, μια για πάντα, από έναν επίδοξο διάδοχό του. Όμως δε μπόρεσε να ξεφύγει από τη μοίρα του.
Ο Δίας, όταν μεγάλωσε, γοήτευσε την Μήτιδα, κόρη του Ωκεανού και έμπιστη του Κρόνου. Αυτή έδωσε ένα εμετικό βότανο στον Κρόνο και τον ανάγκασε νε εξεμέσει όσα παιδιά του είχε καταπιεί: τον Ποσειδώνα και τον Πλούτωνα.
Ακολούθησε η Τιτανομαχία. Η Τιτανομαχία και οι αγώνες της κράτησαν δέκα ολόκληρα χρόνια. Τέλος η Γη, για να σταματήσει η αιματοχυσία, συμβούλεψε το Δία να απελευθερώσει τους Κύκλωπες. Αυτό το έκανε πράγματι ο Δίας σκοτώνοντας ένα φοβερό τέρας την Κάμπη, που φύλαγέ τους αλυσοδεμένους Κύκλωπες στα Τάρταρα. Με αυτό τον τρόπο κέρδισε τη βοήθειά τους.
Οι Κύκλωπες έδωσαν στο Δία τη βροντή, τον κεραυνό και την αστραπή, στον Ποσειδώνα την τρίαινα και στον Πλούτωνα την "κυνέα" την αόρατη περικεφαλαία.
Με αυτά τα όπλα οι θεοί επικράτησαν, έρριξαν τους Τιτάνες στα Τάρταρα και έβαλαν τους Εκατόγχειρες να τους φρουρούν.
Έτσι, ο Δίας ανέβηκε θρόνο του Σύμπαντος, και έδεσε τον Κρόνο στην άκρη του κόσμου (πολύ χαμηλά στον ορίζοντα φαίνεται συνήθως ο Πλανήτης Κρόνος, τον οποίο συμβόλιζε ο θεός).
Ολύμπια Κυριαρχία[]
Γιγαντομαχία[]
Η κυριαρχία του Δία δεν ήταν απόλυτη. Για να την αποκτήσει ο Δίας αναγκάστηκε να παλαίψει με τους Τιτάνες και κατόπιν με τους Γίγαντες.
Η Γιγαντομαχία ήταν φοβερότερη και κράτησε περισσότερα χρόνια. Σε αυτήν έλαβαν μέρος αρκετοί θεοί από τους δώδεκα, που είχαν στο μεταξύ γεννηθεί με επικεφαλής το Δία και την Αθηνά.
Οι Γίγαντες δεν ήταν αθάνατοι, όπως οι Τιτάνες. Είχαν όμως φοβερή δύναμη και τερατώδη μορφή. Ήταν περισσότεροι από εκατό, με αρχηγό τους τον Εγκέλαδο, το φοβερό σεισμό που έσειε τη Γη όταν βρυχόταν.
Διάσημοι Γίγαντες ήταν και ο Πορφυρίων, ο Αλκυονεύς, ο Εφιάλτης, ο Εύρητος, ο Κλύτιος, ο Πολυβότης, ο Πάλλας, ο Γρατίων, ο Άγριος, ο Θόων και ο φοβερός Τυφωεύς.
Η σύγκρουση δεν έγινε στον Όλυμπο, αλλά στο δυτικό τμήμα της Χαλκιδικής.
Ο Δίας, για να νικήσει τους Γίγαντες, ζήτησε τη βοήθεια του ημίθεου Ηρακλή. Κατόρθωσε τελικά να πλακώσει τον Εγκέλαδο ρίχνοντας πάνω του το νησί Σικελία και σιγά - σιγά νίκησε όλους τους Γίγαντες και τους έρριξε στα Τάρταρα.
Ανθρωπογονία[]
Όταν είχε γίνει ο κόσμος των αθανάτων, των θεών, ήταν καιρός να πλαστεί και ο κόσμος των θνητών, των ανθρώπων, παράλληλα με τον κόσμο των ζώων. Η φαντασία του Ελληνικού λαού εξήγησε την προέλευση του ανθρώπου με πολλούς τρόπους. Την πιο ολοκληρωμένη εκδοχή μας δίνει ο Ησίοδος.
Αρχικά πίστευαν ότι όλα προήλθαν από τους κόλπους της Φύσης. Οι κάτοικοι των παραλίων, όπως και ο Όμηρος, πίστευαν ότι ο Ωκεανός είναι αυτός που γέννησε τους ανθρώπους.
- Για τους κατοίκους της Αργολίδας ο πρώτος άνθρωπος ήταν ο γιος του Ινάχου, ο Φορωνεύς.
- Για τους Βοιωτούς πρώτος άνθρωπος ήταν ο Αλαλκομενεύς.
Η Πανδώρα ήταν η πρώτη γυναίκα που εμφανίστηκε στον κόσμο. Ο Ήφαιστος, κατά διαταγή του Δία, έπλασε την πρώτη γυναίκα από χώμα βρεγμένο με νερό. Η Πανδώρα πήρε από τους θεούς πολλά δώρα. Ομορφιά, δολιότητα, ρητορεία και την τέχνη να υφαίνει και να κεντά. Τέλος ο Δίας της χάρισε μια πυξίδα (κουτί κοσμημάτων).
Η Πανδώρα, που έγινε γυναίκα του Επιμηθέα, δεν μπόρεσε να ανθέξει στον πειρασμό και άνοιξε την πυξίδα. Τότε βγήκαν έξω όλα τα κακά, που είχε τοποθετήσει εκεί ο Δίας και που μαστίζουν την ανθρωπότητα. Βλέποντας το κακό ο Επιμηθέας βιάστηκε να κλείσει την πυξίδα.
Παρατήρησε όμως ότι τίποτα δεν έμεινε πια μέσα, παρά μόνο η ελπίδα, το μόνο καλό που έβαλε ο Δίας μέσα σε τόσα κακά.
Με τον ίδιο τρόπο που έπλασε ο Ήφαιστος την Πανδώρα, έπλασε ο Προμηθέας, γιος του Ιαπετού και αδελφός του Επιμηθέα, τον πρώτο άνδρα. Έτσι δημιουργήθηκε το ανθρώπινο γένος. Βλέποντας όμως ο Προμηθέας τον άνθρωπο, γυμνό και ανίσχυρο μέσα στην παντοδύναμη φύση, κατάλαβε πως γρήγορα θα εξαφανιζόταν και αποφάσισε να τον βοηθήσει. Έκλεψε τη πυρά, που την κρατούσαν ζηλότυπα οι θεοί και την έδωσε στους ανθρώπους. Επιπλέον καθόρισε στους ανθρώπους ποιο μέρος από τα θυσιαζόμενα ζώα να δίνουν στους θεούς. Επειδή αυτό το μέρος ήταν το χειρότερο, ο Δίας θύμωσε και με τις δύο πράξεις του Προμηθέα και τον τιμώρησε. Ο Προμηθέας καρφώθηκε στον Καύκασο και ένας αετός του έτρωγε συνέχεια το συκώτι, που ολοένα ξαναδημιουργούνταν, έως ότου τον ελευθέρωσε ο Ηρακλής, όπως λέγουν ο Ησίοδος και ο Αισχύλος.
Κατακλυσμός[]
Με το πυρ του Προμηθέα οι θνητοί προόδευσαν, έχασαν όμως και κάθε σεβασμό προς τους θεούς. Για αυτό ο Δίας αποφάσισε να αφανίσει όλους τους ανθρώπους εκτός από δύο ευσεβείς: το Δευκαλίωνα και την Πύρρα. Αυτοί μπήκαν σε ένα κλειστό σκάφος και γλίτωσαν από το φοβερό κατακλυσμό που εξαπέλυσε ο Δίας. Ο Δευκαλίωνας και η Πύρρα, όταν τα νερά τραβήχτηκαν από τη γη, ρώτησαν στο μαντείο του ναού της Θέμιδος για το μέλλον της ανθρωπότητας. Παρακάλεσαν τους θεούς να ξαναδημιουργήσουν τους ανθρώπους. Το μαντείο απάντησε ότι για να φέρουν στο φως νέους ανθρώπους έπρεπε να σκεπάσουν το πρόσωπό τους και να ρίχνουν πίσω τους "τα οστά της μητέρας τους".
Η Πύρρα και ο Δευκαλίων κατάλαβαν ότι ο χρησμός εννοούσε τα λιθάρια που ήταν σκορπισμένα στην επιφάνεια της γης, γύρω τους. Έκαναν λοιπόν ότι τους είπε το μαντείο. Έτσι αναδημιουργήθηκε το ανθρώπινο γένος. Παιδιά της Πύρρας και του Δευκαλίωνα ήταν ο Έλλην και ο Αμφικτύων.
Οι θεοί όμως δε σταμάτησαν να ασχολούνται με τους ανθρώπους, πολλές φορές έσμιξαν με θνητούς που γέννησαν τους ημίθεους και τους ήρωες.
Χαρακτηριστικά των Ολυμπίων[]
Το δωδεκάθεο του Ολύμπου Οι θεοί των Ελλήνων είχαν τις ίδιες κλίσεις και τις ίδιες επιθυμίες, τα ίδια ελαττώματα και προτερήματα με τους ανθρώπους, ακόμα και τις ίδιες συνθήκες. Ήταν δηλ. θεοί σχεδόν ανθρώπινοι.
Έμοιαζαν με τον άνθρωπο, αλλά ήταν, σχεδόν πάντα, ωραιότεροι και δυνατότεροι από τους ανθρώπους. Οι θεοί μπορούσαν να μεταμορφώνονται όπως ήθελαν ή να μεταφέρονται σ' όποιον τόπο ήθελαν. Αυτό ήταν και ένα κίνητρο για την περίφημη Ελληνική φιλοξενία. Ο αρχαίος Έλληνας δεχόταν πάντα με ιδιαίτερη χαρά οποιονδήποτε ξένο, που μπορούσε, άλλωστε, κάλλιστα να είναι και θεός.
Όπως φαίνεται από πλήθος μύθων, οι θεοί των Ελλήνων δεν αδιαφορούσαν για τους ανθρώπους. Αντίθετα, έρχονταν συχνά σε επαφή μαζί τους ταξιδεύοντας κρυφά, μεταμορφωμένοι σ' απλούς ανθρώπους, βραβεύοντας το καλό και τιμωρώντας το άδικο.
Οι θεοί δε βρήκαν καλύτερο τρόπο να είναι ευτυχισμένοι από το να ζουν ως άνθρωποι. Ήταν όμως απελευθερωμένοι από δύο μεγάλα βάσανα του ανθρώπου: το φόβο της στερήσεως και το φόβο του θανάτου. Πράγματι, το προνόμιο των θεών είναι η ξεγνοιασιά. Ποτέ δε σκέφτονται την ασθένεια, τα γηρατειά, το θάνατο. Το νέκταρ, το κρασί των θεών και η αμβροσία, η θεϊκή τροφή του Ολύμπου, τους εξασφαλίζουν την ομορφιά, την υγεία και τη μακαριότητα των αθανάτων.
Οι αθάνατοι θεοί εγκαταστάθηκαν πάνω στις απάτητες κορφές του Ολύμπου. Εκεί έκτισαν τα θεϊκά παλάτια τους και από κει αγνάντευαν τον κόσμο ολόκληρο.
Η αρχαία ελληνική θρησκεία στηρίζεται στη φρόνηση. Οι άνθρωποι θαυμάζουν απέραντα τους θεούς, χωρίς να τους φθονούν. Του κτίζουν περίφημους ναούς και εμπνέονται από αυτούς περίφημα καλλιτεχνήματα. Γιατί οι θεοί αντικαθρεφτίζουν τα ιδανικά του αρχαίου Έλληνα. Στη ζωή, τις συνήθειες και τις σχέσεις των θεών, βρίσκουμε μια κοινωνία απαράλλαχτη με την ανθρώπινη.
Οι δώδεκα θεοί του Ολύμπου ήταν οι αναλυτικά εξής:
Ζεύς[]
Ο Δίας αναγνωριζόταν ως πατέρας των θεών και των ανθρώπων. Ρύθμιζε τα ουράνια φαινόμενα και όριζε τους νόμους που κυβερνούνται οι άνθρωποι. Κρατούσε με το ένα του χέρι τον κεραυνό και με το άλλο το σκήπτρο, που στην κορυφή είχε έναν αετό. Οι άνθρωποι τον σέβονταν και τον φοβούνταν, γιατί αυτός φρόντιζε τις οικογένειες, αγρυπνούσε στην κατοικία κάθε θνητού και προστάτευε από κάθε κακό τους ξένους και τους διαβάτες.
Γυναίκα του Δία ήταν η Ήρα, στην οποία δεν ήταν πάντα πιστός. Η ελληνική μυθολογία είναι γεμάτη από ερωτικές περιπέτειες του Δία με διάφορες θεές ή θνητές. Έτσι με την Αλκμήνη γέννησε τον Ηρακλή, με τη Σεμέλη τον Διόνυσο, με τη Λήδα την Ελένη και τους Διόσκουρους, με την Ευρώπη το Μίνωα και το Ροδάμανθυ, με τη Δανάη τον Περσέα κλπ. . Επίσης παιδιά του Δία ήταν οι Ώρες (από τη Θέμιδα), οι Χάριτες και η Περσεφόνη, ο Απόλλων και η Άρτεμης από τη Λητώ κ.ά.
Οι περισσότερο γνωστοί τόποι λατρείας του Δία ήταν η Ολυμπία, όπου τελούνταν προς τιμήν του κάθε τέσσερα χρόνια οι Ολυμπιακοί αγώνες και το αρχαιότερο μαντείο, το μαντείο της Δωδώνης στην Ήπειρο. Στην Ολυμπία βρισκόταν και το περίφημο χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία, έργο του Φειδία, ένα από τα 7 θαύματα του κόσμου.
Ήρα[]
Η θεά Ήρα ήταν αδελφή του Δία, κόρη του Κρόνου και της Ρέας, και συγχρόνως γυναίκα του. Η Ήρα συμβόλιζε και προστάτευε τον ιερό θεσμό του γάμου και ότι είχε σχέση με τη γυναικεία φύση. Ευλογούσε και βοηθούσε τις γεννήσεις. Η αρχαία μυθολογία παρουσιάζει την Ήρα σεμνή, μετρημένη και πιστή γυναίκα, αλλά συγχρόνως και ζηλότυπη. Δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου μύθοι που να αναφέρονται αποκλειστικά στην Ήρα. Συνδέεται το πρόσωπό της σχεδόν πάντα με τους μύθους για το Δία. Πάντως η Ήρα δεν παρουσιάζεται ως θεά υποταγμένη στον κυρίαρχο σύζυγό της. Είχε ισχυρή γυναικεία προσωπικότητα και μόνο αυτή τολμούσε να του φέρει αντίρρηση.
Κυριότερος τόπος λατρείας της Ήρας ήταν το Άργος, για τούτο και αυτή εμφανίζεται στην Ιλιάδα σαν αντίπαλος της Τροίας. Στο Ηραίο του Άργους (ναός της Ήρας) υπήρχε περίφημο χρυσελεφάντινο άγαλμά, έργο του Πολυκλείτου.
Ποσειδών[]
Ο θεός Ποσειδώνας, ένα από τα τρία παιδιά του Κρόνου, ήταν αδελφός του Δία και θεός της θάλασσας. Σπάνια κατοικούσε στον Όλυμπο, γιατί προτιμούσε τα βάθη του Ωκεανού. Καθόταν σε περίφημο άρμα που το έσερναν αθάνατα άλογα και στο χέρι του κρατούσε την περίφημη τρίαινα, που του έδωσαν οι Κύκλωπες.
Όταν θύμωνε ο Ποσειδώνας, βύθιζε την τρίαινα στη θάλασσα και την ανατάραζε ολόκληρη απ' άκρη σ' άκρη. Ήταν πικρή στιγμή για τους ναυτικούς ο θυμός του θαλασσοκράτορα θεού. Παρόμοια επεισόδια ζωγραφίζει στην Οδύσσειά του ο Όμηρος. Τελικά όμως ο Ποσειδώνας ηρεμούσε και αποσυρόταν στο βυθό της θάλασσας μαζί με τη γυναίκα του, την Αμφιτρίτη.
Ως θεός της θάλασσας ο Ποσειδώνας λατρευόταν κυρίως σε ακρωτήρια και παραθαλάσσιες περιοχές. Ήταν θεός επίσης και των πηγαίων υδάτων. Ιερά σύμβολα του Ποσειδώνα ήταν το δελφίνι και το πεύκο, και έμβλημά του η τρίαινα.
Δήμητρα[]
Η θεά Δήμητρα ήταν η θεά της γεωργίας και προστάτευε τα δέντρα, τα φυτά και τα σιτηρά. Ήταν πρώτη που έκανε τη γη να δίνει πλούσιους καρπούς και δίδαξε στους ανθρώπους πώς να καλλιεργούν το σιτάρι, το κριθάρι και τα άλλα φυτά, που από το όνομα της θεάς ονομάστηκαν δημητριακά.
Η θεά Δήμητρα είναι κάπως απομονωμένη από το δωδεκάθεο στους αρχαίους μύθους και αυτό γιατί δεν είναι καθαυτό ελληνική θεά. Οι Έλληνες παρέλαβαν τη λατρεία της από τους Πελασγούς, που αρχικά κατοίκησαν στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τη μυθολογία η Δήμητρα γέννησε τον Πλούτο.
Ως κόρη της Δήμητρας αναφέρεται η Περσεφόνη, που την έκλεψε κάποτε ο Πλούτωνας και την έκανε γυναίκα του. Οι δύο αυτές θεές λατρεύονταν κυρίως στην Ελευσίνα. Η λατρεία της Δήμητρας, και κυρίως τα Θεσμοφόρια, είχε αυστηρό γυναικείο χαρακτήρα και απαγορευόταν η παρουσία ανδρών. Επίσης για τη λατρεία της Δήμητρας τελούνταν τα περίφημα Ελευσίνια Μυστήρια, τελετές με αποκρυφιστικό χαρακτήρα, που δεν ξέρουμε τι ακριβώς γινόταν σ' αυτές.
Απόλλων[]
Ο Απόλλωνας και η Άρτεμη ήταν αδέλφια, δίδυμα παιδιά του Δία και της Λητώς. Κατά την παράδοση τα δύο παιδιά γεννήθηκαν στη Δήλο.
Ο Απόλλωνας ήταν θεός των τεχνών, κυρίως, όμως θεός της μουσικής. Όταν οι Μούσες τραγουδούσαν τι συνόδευε στο τραγούδι με την περίφημη λύρα του. Μόνο ένας άνθρωπος καυχήθηκε ότι τραγουδούσε καλύτερα από τον Απόλλωνα, ο Μαρσύας και αυτόν τον νίκησε ο θεός και τον τιμώρησε. Γιος του Απόλλωνα ήταν ο θεός της Ιατρικής και μεγάλος γιατρός, ο Ασκληπιός.
Πιο φημισμένος όμως ήταν ο Απόλλωνας σαν θεός της μαντικής τέχνης. Όταν θέλησε να ιδρύσει το μαντείο του στους Δελφούς ο δράκοντας Πύθωνας τον εμπόδισε, αλλά ο Απόλλωνας τον νίκησε και τον σκότωσε. Όταν εξαγνίστηκε από το φόνο αυτό και πήρε το όνομα "Φοίβος" (εξαγνισμένος), γύρισε στους Δελφούς και πήρε το μαντείο κάτω από την προστασία του.
Ο Απόλλωνας στην Ελλάδα λατρευόταν και σαν νομοθέτης θεός, πράγμα που συνδέεται με το χρησμοδότης. Τιμωρούσε τους ενόχους και επέβαλε ποινές, κυρίως σε περιπτώσεις ανθρωποκτονίας. Επίσης ο Απόλλωνας συνδεόταν με το πρόσωπο του Ήλιου και ήταν θεός του φωτός.
Θεά Αρτεμις[]
Η αδελφή του Απόλλωνα η Άρτεμις ήταν θεά του κυνηγιού. Περνούσε τον καιρό της μέσα στα δάση, έχοντας συντροφιά τις Νεράιδες, κυνηγώντας, με το περίφημο τόξο της. Ήταν θεά παρθένος και προστάτευε τα ζώα του κυνηγιού και τα νεογνά τους. Έμβλημά της και ιερό της ζώο ήταν το ελάφι.
Στη λατρεία της Αρτέμιδας αναφέρεται ότι γίνονταν αρχικά και ανθρωποθυσίες. Π.χ. η θυσία της Ιφιγένειας στην Αυλίδα. Περίφημος ναός της Άρτεμης υπήρχε στην Έφεσο, ένα από τα 7 θαύματα του κόσμου.
Άρης[]
Ο Άρης, ο θεός του πολέμου ήταν γιος του Δία και της Ήρας. Τον ακολουθούσαν πάντα δύο πιστοί του ακόλουθοι, ο Δείμος και ο Φόβος, καθώς και η Έριδα (θεά της φιλονικίας) και η Ενυώ (θεά του ολέθρου). Ο Άρης ήταν ωραίος και δυνατός, νέος και πάνοπλος. Αγαπούσε τον πόλεμο και τις μάχες, γι' αυτό ήταν μισητός στους ανθρώπους και η λατρεία του ήταν περιορισμένη. Στη Σπάρτη μόνο υπήρχε το άγαλμα του Άρη του Ενυάλιου και αυτό γιατί οι Σπαρτιάτες ήταν λαός φιλοπόλεμος.
Όταν ο Άρης σκότωσε τον Αλιρρόθιο, δικάστηκε, όπως αναφέρει η παράδοση, στην Αθήνα, σε μια περιοχή όπου αργότερα συνεδρίαζε εκεί το αθηναϊκό δικαστήριο, στον Άρειο Πάγο, που πήρε το όνομά του από το θεό. Αναφέρεται ότι ο Άρης είχε σχέσεις με την Αφροδίτη και ότι πολλές φορές ο Ήφαιστος, ο νόμιμος σύζυγος, της Αφροδίτης τους είχε δει ο ίδιος. Πάντως από τον Άρη και την Αφροδίτη γεννήθηκαν η Αρμονία και η Ομόνοια.
Αφροδίτη[]
Η Αφροδίτη, η ωραιότερη απ' όλες τις θεές του Ολύμπου γεννήθηκε από τον αφρό της θάλασσας και γι' αυτό πήρε αυτό το όνομα. Άλλοι όμως έλεγαν ότι είναι κόρη του Δία και της Διώνης.
Η Αφροδίτη ζούσε στον Όλυμπο, αλλά η παράδοση λέγει ότι καταγόταν από την Κύπρο, γι' αυτό και ονομάστηκε Κύπρις. Εξάλλου στην Κύπρο βρίσκονταν τα μεγαλύτερα κέντρα λατρείας της θεάς. Η Αφροδίτη ήταν η μητέρα του Έρωτα και θεά της ομορφιάς και της χάρης της γυναίκας. Μπορούσε να εμπνέει τον έρωτα στις καρδιές των ανθρώπων και ιδιαίτερα στις γυναίκες. Οι μύθοι παρουσίασαν γενικά την Αφροδίτη σαν γυναίκα εκδικητική.
Η Αφροδίτη λατρευόταν σε όλα τα μέρη της Ελλάδας καθώς και στις φοινικικές αποικίες και πλήθος ιερειών ήταν αφιερωμένο σ' αυτήν. Σύζυγος της Αφροδίτης, κατά τη μυθολογία, ήταν ο Ήφαιστος. Η Αφροδίτη γέννησε πολλά παιδιά, κανένα όμως με το νόμιμο άνδρα της.
Σύμβολα της θεάς η μυρτιά, το τριαντάφυλλο, η παπαρούνα, το μήλο, το ρόδι, το κυδώνι, το σπουργίτι, το περιστέρι και ο κύκνος.
Ήφαιστος[]
Ο θεός Ήφαιστος γεννήθηκε άσχημος και για αυτό η μητέρα του η Ήρα, μη μπορώντας να τον υποφέρει, τον πέταξε στη γη (και έτσι θεωρείται Παραολύμπιος Θεός). Από τότε έμεινε και χωλός. Ο Ήφαιστος έπεσε στη θάλασσα, όπου τον παρέλαβαν οι Νηρηίδες και τον μεγάλωσαν. Μεγαλώνοντας έγινε περίφημος σιδηρουργός και εγκατέστησε το εργαστήριό του στο βουνό Αίτνα της Σικελίας. Με τα διάφορα μέταλλά του έκανε καλλιτεχνήματα με ασύγκριτη ομορφιά. Κάποτε έφτιαξε έναν χρυσό θρόνο και τον έστειλε στη μητέρα του την Ήρα. Μόλις κάθησε η Ήρα, αόρατες αλυσίδες την έδεσαν χωρίς κανείς να μπορεί να τις λύσει. Προσπάθησαν να μεταπείσουν τον Ήφαιστο, αλλά το κατάφεραν μόνο αφού τον μέθυσαν πρώτα.
Ο Ήφαιστος, ο θεός της φωτιάς, έδωσε το όνομά του στα ηφαίστεια. Από αυτόν πήρε ο Προμηθέας τη φωτιά και την έδωσε στους ανθρώπους και ο ίδιος κατόπιν έφτιαξε τις αλυσίδες που έδεσαν τον Προμηθέα. Ο Ήφαιστος ήταν αυτός που κατασκεύασε τα ορειχάλκινα και χρυσά ανάκτορα του Ολύμπου.
Ερμής[]
Ο Ερμής ήταν γιος της Μαίας, κόρης του Άτλαντος, και του Δία και γεννήθηκε στο όρος Κυλλήνη. Ήταν θεός έξυπνος, εφευρετικός, αναιδής και κλέφτης. Μόλις γεννήθηκε, ο Ερμής είδε μία χελώνα. Της πήρε το όστρακο, τοποθέτησε σ' αυτό 7 χορδές και κατασκεύασε τη λύρα.
Από την Πιερία έκλεψε κάποτε τα βόδια, που φρουρούσε ο Απόλλωνας, και τα έκλεισε σε μια σπηλιά στην Πύλο. Με κανένα τρόπο δεν παραδεχόταν την κλοπή, στο τέλος όμως ομολόγησε και για να αποφύγει την τιμωρία χάρισε στον Απόλλωνα τη λύρα.
Ο Ερμής ήταν αγγελιοφόρος και κήρυκας των θεών. Φορούσε φτερωτά πέδιλα και κρατούσε το "κηρύκειο". Είναι ο θεός προστάτης του εμπορίου (κερδώος Ερμής) και των γραμμάτων (λόγιος Ερμής). Ο Ερμής συνόδευε και τις ψυχές των νεκρών στον Άδη (ψυχοπομπός). Γιος του Ερμή ήταν ο Πάνας, ο τραγοπόδης θεός των δασών.
Εστία[]
Η Εστία, ήταν η θεά του οικιακού πυρός, που θέρμαινε τα σπίτια. Ήταν πρωτότοκη κόρη του Κρόνου και της Ρέας και αδελφή του Δία. Στη μέση κάθε αρχαίας οικίας υπήρχε πάντα στημένος ένας βωμός προς τιμήν της. Η λατρεία της Εστίας συνδεόταν με τη λατρεία του Ξένιου Δία και όποιος ξένος κατέφυγε στο βωμό μίας οικίας, κανείς δεν μπορούσε να τον διώξει, ούτε είχε τίποτα να φοβηθεί.
Η Εστία βοήθησε αρκετά στην καταστροφή των Γιγάντων.
Πρώτη η Εστία επινόησε την κατασκευή των σπιτιών, τη δίδαξε στους ανθρώπους και έγινε η προστάτιδα της οικογενειακής γαλήνης και ευτυχίας.
Στο κέντρο της Αθήνας, όπου ήταν το Πρυτανείο, βρισκόταν ένας μεγάλος βωμός όπου έξι νεάνιδες, οι Εστιάδες Παρθένες, συντηρούσαν άσβεστο το πυρ. Οι Εστιάδες παρέμεναν στην υπηρεσία αυτή είκοσι έτη. Αν έσβηνε η πυρά, την άναβαν πάλι από ένα κάτοπτρο και τιμωρούσαν την Εστιάδα. Η σβέση της πυράς ήταν κακός οιωνός και προμήνυε εθνική συμφορά.
Διόνυσος[]
Οι αρχαίοι Έλληνες, εκτός από τους δώδεκα θεούς του Ολύμπου, πίστευαν και σε πολλούς άλλους κατώτερους θεούς της γης, της θάλασσας και του κάτω κόσμου. Ο πιο αγαπητός από τους θεούς της γης ήταν ο Διόνυσος. Ο Διόνυσος ήταν γιος του Δία και της Σεμέλης και προστάτης και θεός του κρασιού. Ήταν επίσης προστάτης του θεάτρου και της αμπελουργίας προ πάντων και αυτός δίδαξε στους ανθρώπους πως να φτιάχνουν το κρασί.
Ακόλουθοι του Διονύσου ήταν ο Πάν, οι Σειληνοί, οι Σάτυροι και οι Μαινάδες.
Οι Σάτυροι, αδελφοί των Ορεστιάδων Νυμφών ήταν δαίμονες των δασών και των ορέων. Ήταν οκνηροί και δειλοί και μόνη τους απασχόληση είχαν να ακολουθούν το Διόνυσο στα όργιά του. Οι Σειληνοί ήταν μεγαλύτεροι στην ηλικία από τους σατύρους και είναι δαίμονες των ποταμών και των πηγών. Έχουν αυτιά, ουρά και οπλές αλόγων. Περίφημος μουσικός ήταν ο Σειληνός Μαρσύας που θέλησε κάποτε να συναγωνιστεί το θεό Απόλλωνα. Κατ' άλλους, ο Σειληνός ήταν ένα πρόσωπο, τροφός και παιδαγωγός του Διονύσου, γέρος, με γελοία εμφάνιση, με μεγάλη κοιλιά, φαλακρός και συνεχώς μεθυσμένος.
Οι Αθηναίοι, για να τιμούν το Διόνυσο, τελούσαν μια περίφημη γιορτή, χαρακτηριστική για την ευθυμία της. Σε τέτοιες γιορτές απαγορευόταν κάθε χρήση βίας. Κατά τα, Διονυσιακά μυστήρια, που γίνονταν νύχτα, οργίαζαν.
Ιερά σύμβολα του Διονύσου ήταν το σταφύλι και ο κισσός.
Παν[]
Ο Πάνας ήταν γιος του Ερμή και της Μαίας. Ήταν ο θεός προστάτης των βοσκών, γιατί ήταν βοσκός και ο ίδιος. Είχε πόδια τράγου και η παράξενη μορφή του προξενούσε φρίκη και στην ίδια τη μητέρα του. Όταν τον έβλεπαν οι άνθρωποι τους έπιανε ένας παράξενος φόβος, που τον ονόμασαν πανικό.
Ο Ερμής τον πήρε στον Όλυμπο, όπου η θέα του διασκέδαζε τους θεούς. Ο Πάνας γύριζε στα δάση, τα βάραθρα, τους γκρεμούς παίζοντας ένα παράξενο μουσικό όργανο, τη σύριγγα.
Περσεφόνη[]
Μια άλλη θεά της γης ήταν η Περσεφόνη, η κόρη της Δήμητρας, θεά της άνθισης. Την άρπαξε κάποτε ο Πλούτωνας και την πήρε γυναίκα του. Από τότε η Περσεφόνη έμενε έξι μήνες στη γη και έξι μήνες στον Άδη και οι περίοδοι αυτοί αντιστοιχούσαν στην άνοιξη και το καλοκαίρι, στο φθινόπωρο και το χειμώνα.
Άδης[]
Ο Πλούτωνας ήταν αδελφός του Δία και του Ποσειδώνα, θεός του Άδη, σκοτεινός και δύστροπος. Μένει στα υπόγεια βασίλεια, που για να φτάσει κανείς εκεί πρέπει να περάσει την Αχερουσία λίμνη με βάρκα που οδηγεί ο Χάροντας. Την είσοδο του Άδη φυλάει ένας τερατώδης σκύλος, ο Κέρβερος.
Νηρεύς[]
Εκτός από αυτούς τους θεούς, κάθε δέντρο, πηγή, ποταμός κ.τ.λ είχε το θεό του, όπως πίστευαν οι αρχαίοι. Ήταν μια πραγματική θεοποίηση της φύση, θεοποίηση του κάθε πράγματος, που θαύμαζαν ή δεν μπορούσαν να εξηγήσουν.
Στα βάθη της θάλασσας, κατά τους αρχαίους, κατοικούσαν κι άλλοι θεοί. Ο παλιότερος θαλάσσιος θεός ήταν ο Νηρέας, γιος του Πόντου. Ο Νηρέας ήταν πατέρας των Νηρηίδων και είχε γυναίκα του την Ωκεανίδα Δωρίδα. Ζούσε στα βάθη της θάλασσας και ήταν περίφημος για την ευθυκρισία και τη δικαιοσύνη του. Έδωσε, κάποτε, όπως μας λέει ο Πίνδαρος, την έξοχη συμβουλή "Πρέπει να επαινεί κανείς το κατόρθωμα του εχθρού του".
Εκτός αυτού, το Νηρέα τον θεωρούσαν μεγάλο σοφό και είχε το χάρισμα να προφητεύει. Από αυτόν έμαθε ο ήρωας Ηρακλής που βρίσκονταν τα μήλα των Εσπερίδων.
Νηρηίδες[]
Οι Νηρηίδες, οι κόρες του, ήταν, κατά την παράδοση, 50 ή και 100 κοπέλες. Οι πιο γνωστές ήταν η Θέτιδα, η μητέρα του Αχιλλέα, η Αμφιτρίτη, η γυναίκα του Ποσειδώνα, η Γαλάτεια και άλλες.
Οι Νηρηίδες ζούσαν στα βάθη της θάλασσας μέσα στο πατρικό τους ανάκτορο και κάθονταν πάνω σε χρυσούς θρόνους. Περνούσαν τον καιρό τους υφαίνοντας και κάνοντας άλλες γυναικείες εργασίες. Οι αρχαίοι φαντάζονταν τις ωραίες Νηρηίδες να παίζουν και να χορεύουν στα κύματα μαζί με τα δελφίνια και τους Τρίτωνες.
Ωκεανός[]
Ο παλαιότερος όμως θεός όλων στη θάλασσα ήταν ο Ωκεανός, ένας από τους Τιτάνες. Κατά τη μυθολογία ο Ωκεανός ήταν ένας μεγάλος ποταμός, γύρω από την επίπεδη (όπως νόμιζαν) γη. Δεν είχε ούτε πηγές ούτε εκβολές, τα νερά του δεν έτρεχαν αδιάκοπα. Αυτός χώριζε την ουράνια σφαίρα στο υπέργειο και στο υπόγειο ημισφαίριο. Από αυτόν ανέτελλε η Ηώς, ο Ήλιος, και τ' αστέρια και πέρα από αυτόν απλωνόταν ο Άδης. Πολλοί θεωρούσαν τον Τιτάνα Ωκεανό σαν πηγή των πάντων.
Ωκεανίδες[]
Οι Ωκεανίδες ήταν κόρες του Ωκεανού και της Τηθύος. Ήταν πάνω από τρεις χιλιάδες και ζούσαν στις θάλασσες. Είχαν μορφή μισή γυναίκας και μισή ψαριού και οι πιο γνωστές ήταν η Ευρυνόμη, η Δωρίς και η Πέρση.
Τρίτων[]
Γιος του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης ήταν ο Τρίτων. Είχε σώμα ανθρώπινο που κατέληγε σε ουρά ψαριού, βαθυπράσινα μαλλιά, βράγχια και δόντια θηρίου.
Ο Τρίτωνας, κατά την παράδοση, σκοτώθηκε από το Διόνυσο, σε κάποια εποχή οργίων του. Σύμβολα του Τρίτωνα ήταν η θαλάσσια κόγχη, η τρίαινα και το κουπί.
Εκτός από αυτούς και άλλους κατώτερους θαλάσσιους θεούς, οι αρχαίοι Έλληνες είχαν θεοποιήσει όλα σχεδόν τα θαλασσινά παράδοξα και τα θαλάσσια τέρατα όπως π.χ. τη Μέδουσα κ.ά. Λαός με πλούσια θαλασσινή πείρα, όπως οι Έλληνες, είχε οπωσδήποτε ένα αξιόλογο θαλάσσιο πάνθεο.
Υποσημειώσεις[]
Εσωτερική Αρθρογραφία[]
Βιβλιογραφία[]
Ιστογραφία[]
Κίνδυνοι Χρήσης |
---|
Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες "Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι Επίσης, |
- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν
- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)