Πλάτων
(σύγχρονη αυθαίρετη αναπαράσταση)
αυθαίρετη
σύγχρονη αναπαράσταση
Αριστοτέλης
Ειμαρμένη
Πλάτων
Δικαιοσύνη
Δίκαιο
δίκαιον οὐκ ἄλλο τι
ἢ τὸ τοῦ κρείττονος συμφέρον.
Φιλόσοφοι Κλασσικής Εποχής
4ος Αιώνας π.Χ.
Όνομα: Πλάτων
Ηγεμονικά Ονόματα
Φυσικοί Φιλόσοφοι
Πλατωνικοί Φιλόσοφοι
Περιπατητικοί Φιλόσοφοι
Επικούρειοι Φιλόσοφοι
Ηδονικοί Φιλόσοφοι
Κυνικοί Φιλόσοφοι
Στωικοί Φιλόσοφοι
Σκεπτικοί Φιλόσοφοι
Υλιστές Φιλόσοφοι
Ιδεαλιστές Φιλόσοφοι
Υπαρξιστές Φιλόσοφοι
Θετικιστές Φιλόσοφοι
Φιλόσοφοι Χιλιετιών Γης
Φιλόσοφοι Αρχαίας Εποχής
Φιλόσοφοι Μεσαιωνικής Εποχής
Φιλόσοφοι Νεώτερης Εποχής
Φιλόσοφοι Σύγχρονης Εποχής
Πλάτων
Πλατωνισμός
Ειμαρμένη
πεπρωμένο
- Χρονική Περίοδος Ακμής: Κλασσική Εποχή, 4ος Αιώνας π.Χ.
- Γέννηση:
- Θάνατος:
Ετυμολογία[]
Το όνομα "Πλάτων" προέρχεται ή συνδέεται ετυμολογικά με την λέξη "πλάτος ".
Βιογραφία[]
Τα σημαντικότερα γεγονότα του βίου του είναι:
Ο Πλάτωνας ήταν μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος και συγγραφέας (427 - 347 π.Χ.), ο γνωστότερος μαθητής του Σωκράτη.
Ο Πλάτων έγραψε την Απολογία του Σωκράτους, που θεωρείται ως μια σχετικά ακριβής καταγραφή της απολογίας του Σωκράτη στη δίκη που τον καταδίκασε σε θάνατο.
O Πλάτων γεννήθηκε στην Αθήνα, από γονείς ευγενείς. Υιός του Αρίστωνα και της Περικτιόνης, είχε δύο αδελφούς, τον Αδείμαντο και το Γλαύκωνα.
Το πρώτο του όνομα ήταν Αριστοκλής, αλλά αργότερα ονομάστηκε Πλάτωνας γιατί είχε ευρύ στέρνο και πλατύ μέτωπο. Γνώρισε το Σωκράτη σε ηλικία 20 ετών και έμεινε πλησίον του μέχρι το θάνατο του μεγάλου δασκάλου (399 π.Χ.). Ο άδικος θάνατος του Σωκράτη ήταν το κίνητρο για να αναλάβει το ρόλο του κοινωνικού μεταρρυθμιστή της Αθηναϊκής δημοκρατίας.
Μετά τη θανάτωση του Σωκράτη για λίγο καιρό κατέφυγε στα Μέγαρα, κοντά στο συμμαθητή του Ευκλείδη. Ύστερα επέστρεψε στην Αθήνα, όπου για 10 έτη ασχολήθηκε με τη συγγραφή φιλοσοφικών έργων, τα οποία φέρουν τη σφραγίδα της σωκρατικής φιλοσοφίας.
Στη συνέχεια ταξίδεψε στην Αίγυπτο και στην Κυρήνη, όπου σχετίστηκε με το μαθηματικό Θεόδωρο, και τέλος στον Τάραντα της Ιταλίας, όπου γνώρισε τους Πυθαγόρειους, από τη φιλοσοφική σκέψη των οποίων επηρεάστηκε αποφασιστικά. Μετά πέρασε στη Σικελία. Στην αυλή του βασιλέα των Συρακουσών Διονυσίου Α' γνώρισε το βασιλικό γυναικάδελφο Δίωνα, με τον οποίο συνδέθηκε φιλικά.
Η φιλία όμως αυτή προκάλεσε τις υποψίες του Διονυσίου για συνωμοσία, γι' αυτό έδιωξε τον Πλάτωνα από τη Σικελία. Στην Αίγινα κινδύνεψε να πουληθεί ως δούλος αλλά τον εξαγόρασε ο Κυρηναίος φίλος του Αννικέριδος. Επιστρέφοντας στην Αθήνα άνοιξε τη φιλοσοφική σχολή του, την "Ακαδημία" (387 π.Χ.).
Η προσπάθεια όμως των δύο φίλων να προσηλυτίσουν στις ιδέες τους το νέο ηγεμόνα Διονύσιο Β' απέτυχαν.
Για τρίτη φορά ήλθε στην αυλή των Συρακουσών το 361 π.Χ., με σκοπό να συμφιλιώσει το Δίωνα με το Διονύσιο. Αυτή τη φορά κινδύνευσε και η ζωή του. Τον έσωσε η επέμβαση του πυθαγόρειου Αρχύτα. Αλλά ο Δίων δεν γλίτωσε. Δολοφονήθηκε το 353 π.Χ.. Έτσι ο Πλάτων έχασε τον άνθρωπο στον οποίο στήριξε τις ελπίδες του για την επιβολή των πολιτικών του ιδεών.
Από τότε και μέχρι το θάνατό του ασχολήθηκε με τη διδασκαλία και με τη συγγραφή έργων φιλοσοφικών.uma vida não questionada não merece ser vivida
Εργογραφία[]
Οι σημαντικότερες συνεισφορές του στην Φιλοσοφία είναι:
Τα έργα του Πλάτωνος είναι 36 και όλα, εκτός από την Απολογία, διαλογικά. Και στη συγγραφή ο φιλόσοφος μιμήθηκε τη διδασκαλία του Σωκράτη, ο οποίος δίδασκε διαλογικά. Οι διάλογοί του επιγράφονται με το όνομα κάποιου από τα διαλεγόμενα πρόσωπα, π.χ. Τίμαιος, Γοργίας, Πρωταγόρας, κ.λπ. Τρεις μόνο διάλογοι, το Συμπόσιο, η Πλάτωνος Πολιτεία και οι Νόμοι τιτλοφορούνται από το περιεχόμενό τους. Σ' όλους τους διαλόγους τη συζήτηση διευθύνει ο Σωκράτης. Στους παλαιότερους διαλόγους διατηρεί την εικόνα του πραγματικού Σωκράτη, ενώ στους νεότερους κάτω από το πρόσωπο του δάσκαλου κρύβεται ο ίδιος ο μαθητής. Το σύνολο του πλατωνικού έργου διακρίνεται σε τρεις περιόδους με βάση τη χρονολογική σειρά:
α) Περίοδος Νεότητας (400 π.Χ. - 387 π.Χ.):
Σε αυτήν ανήκουν:
- Απολογία του Σωκράτους]],
- Κρίτων,
- Χαρμίδης,
- Πρωταγόρας,
- Λάχης,
- Ευθύφρων,
- Ιππίας Μείζων,
- Ιππίας Ελάσσων,
- Ίων,
- Λύσις.
β) Περίοδος Ωριμότητας (386 π.Χ. - 367 π.Χ.).
Σ' αυτήν ανήκουν:
- Μενέξενος,
- Κρατύλος,
- Ευθύδημος,
- Γοργίας,
- Μένων,
- Παρμενίδης,
- Φαίδων,
- Φαίδρος,
- Πλάτωνος Πολιτεία,
- Συμπόσιο ,
- Θεαίτητος.
γ) Περίοδος γήρατος (366 π.Χ. - 348 π.Χ.).
Περιλαμβάνονται:
- Σοφιστής,
- Πολιτικός,
- Φίληβος,
- Κριτίας,
- Τίμαιος,
- Νόμοι,
- Έβδομη επιστολή.
Πλατωνική Φιλοσοφία[]
Ιδεατός και Φυσικός
συνδέονται με έναν Ισομορφισμό.
Οπότε,
για να περιγράψουμε μια φυσική διαδικασία του Φυσικού Κόσμου:
1) την μεταφέρουμε στον Ιδεατό Κόσμο εξιδανικεύοντάς την,
2) την εκτελούμε με τις μεθόδους των Μαθηματικών) στον Ιδεατό Κόσμο και
3) μετά την επιστρέφουμε εφαρμόζοντάς την στον Φυσικό Κόσμο
Η πλατωνική φιλοσοφία είναι ιδεοκρατική. Εισάγει δηλ. τη θεωρία των ιδεών, οι οποίες κατά τον Πλάτωνα είναι οι γενικοί και αιώνιοι τύποι των πραγμάτων, οι ουσίες που γίνονται αντιληπτές μόνο με το λογικό και όχι με την αίσθηση.
Τα αισθητά τα θεωρεί είδωλα των ιδεών.
Έτσι ο Πλάτων αναγνωρίζει δύο Κόσμους,
- τον αισθητό, ο οποίος διαρκώς μεταβάλλεται και βρίσκεται σε ατέρμονη ροή, κατά τον Ηράκλειτο, και
- το νοητό κόσμο, τον αναλλοίωτο, δηλ. τις ιδέες, οι οποίες υπάρχουν σε τόπο επουράνιο. Αυτές είναι τα αρχέτυπα αυτού του ορατού κόσμου, τα αιώνια πρότυπα και παραδείγματα.
Στην ψυχή διακρίνει τρία μέρη:
- το λογιστικό,
- το θυμοειδές και
- το επιθυμητικό.
Για αυτό και αναγνωρίζει τρεις αρετές:
η καθεμία από τις οποίες αντιστοιχεί και σε ένα από τα τρία μέρη της ψυχής.
Τις τρεις αυτές αρετές της ψυχής τις παραλληλίζει με τις τρεις χορδές της λύρας
- την υπάτη,
- την μέση και
- την νήτη.
Αλλά οι τρεις αυτές αρετές πρέπει να αναπτύσσονται αρμονικά, ώστε το λογιστικό ως θείο να κυβερνά, το θυμοειδές να υπακούει σε αυτό ως βοηθός, και τα δύο μαζί να διευθύνουν το επιθυμητικό, για να μην επιχειρεί να άρχει αυτό, αφού είναι το πλέον άπληστο και το κατώτερο μέρος της ψυχής.
Από την αρμονική ανάπτυξη των τριών αρετών αποτελείται η δικαιοσύνη, η οποία είναι αρμονία των τριών άλλων αρετών.
Επειδή και η πόλη αποτελεί μία αντανάκλαση του ανθρώπου, διακρίνει και σ' αυτήν τρία γένη:
- το βουλευτικό,
- το πολεμικό και
- το χρηματικό,
τα οποία αντιστοιχούν προς τα τρία μέρη της ψυχής.
Όπως στον άνθρωπο, έτσι και στην πόλη πρέπει να υπάρχει η δικαιοσύνη, δηλ. η αρμονία, που πετυχαίνεται, όταν και στην πόλη το καθένα από τα γένη εκτελεί το δικό του έργο και δεν επιδιώκει τα ξένα.
Πλάτων και Ατομικοί[]
Αντίθετα από τον Αριστοτέλη, ο Πλάτων δεν αναφέρει πουθενά στα γραπτά του το Δημόκριτο ή γενικά τους ατομικούς. Η Ατομική Θεωρία, εν τούτοις, θα πρέπει να του ήταν καλά γνωστή, αφού σε ορισμένους διαλόγους (κυρίως στον Τίμαιο και τους Νόμους) καταπολεμούνται απόψεις, οι οποίες ανήκουν στους ατομικούς.
Σύμφωνα με μια πληροφορία ο Πλάτων θέλησε να κάψει όσα βιβλία του Δημόκριτου μπόρεσε να συγκεντρώσει, τον συγκράτησαν όμως την τελευταία στιγμή οι Πυθαγόρειοι Αμύκλας και Κλεινίας με το επιχείρημα ότι τα βιβλία του Δημόκριτου υπήρχαν ήδη στα χέρια πολλών. Η πληροφορία ελέγχεται ως πλαστή και φαίνεται ότι αφορμή για τη δημιουργία της πρέπει να ήταν η πρόθεση να ερμηνευτεί η απουσία του ονόματος του Δημοκρίτου από τα έργα του Πλάτωνα.
Παρ' όλη τη μεγάλη διαφορά που χωρίζει το πλατωνικό σύστημα από το ατομικό, υπάρχουν σημεία στα οποία οι δύο θεωρίες παραδόξως συγκλίνουν. Έτσι, ο Πλάτων δανείστηκε από το Δημόκριτο την έννοια της ιδέας, η οποία αποτελεί το κέντρο του πλατωνικού συστήματος.
Απλώς, απέκοψε την ταύτιση της μορφής με τα υλικά σώματα και την ανύψωσε σε έναν ξεχωριστό και αληθέστερο κατά τη γνώμη του κόσμο. Αλλά και η πλατωνική αντίληψη της μαθηματικής δομής των στοιχείων της φύσης, αποτελεί συνδυασμό της ατομικής θεωρίας και της πυθαγόρειας αριθμολογίας : η έννοια των ατμήτων επιπέδων φαίνεται να αντλεί την έμπνευσή της κατευθείαν από την ατομική έννοια των ατμήτων ελάχιστων μεγεθών.
Φυσική[]
Η Κοσμολογία του Πλάτωνα εμπεριέχεται στο έργο "Τίμαιος" ή "περί Φύσεως"
Το "Πλατωνικό" Σύμπαν θεωρείται ως ορατό και απτό αντικείμενο.
Δηλαδή, ανήκει στον αισθητό Κόσμο και συνεπώς είναι δημιούργημα του άριστου δημιουργού.
Τα στοιχεία, που προσδίδουν στο Σύμπαν τις ιδιότητες που το καθιστούν αντιληπτό από την όραση και την αφή, είναι το πυρ και το χώμα (γη). Αυτές οι δύο οντότητες συνδέονται μεταξύ τους με άλλα δύο «συνδετικά» στοιχεία, τον αέρα και το ύδωρ.
Έτσι τα τέσσερα αυτά στοιχεία συνθέτουν τον Κόσμο και το ευρύτερο Σύμπαν με κάποια αναλογία και σταθερότητα.
Η ιδέα αυτή προϋπήρχε και στους Ίωνες φιλοσόφους (Θαλή, Αναξίμανδρο, Ηράκλειτο κλπ) καθώς και στον Ελεάτη φιλόσοφο Εμπεδοκλή ο οποίος διακήρυσσε:
- «Τέσσερα γαρ πάντων ριζώματα πρώτον άκουε»
Γεωμετρία[]
Ο Πλάτων θεωρούσε τον άνθρωπο ως δέσμιο του αισθητού Κόσμου.
Τα Μαθηματικά κατά τον Πλάτωνα είναι ένα μέσο για να εξυψωθεί το πνεύμα του Ανθρώπου πέραν από τον υλικό κόσμο.
Την Αριθμοθεωρία (και την Άλγεβρα κατ' επέκταση), στην αρχαία Ελλάδα, την αποκαλούσαν "Αριθμητική", ενώ την πρακτική Αριθμητική "Λογιστική".
Η Αριθμητική και η Λογιστική, λοιπόν, κατά τον Πλάτωνα ανήκουν στον κόσμο των “Ιδεών”.
Τα Μαθηματικά αλλά κυρίως η Γεωμετρία αποτελούν κατά τον Πλάτωνα μία "δίοδο" μεταξύ "Κόσμου των Ιδεών” και του Φυσικού Κόσμου.
Τα γεωμετρικά αντικείμενα ως αιώνια και αναλλοίωτα δεν υπάρχουν στον φυσικό κόσμο.
Για την δημιουργία του Κόσμου, στον Τίμαιο, εισάγει με τη βοήθεια των μαθηματικών ένα Μεταφυσικό μοντέλο στηριζόμενο στα τέσσερα Πλατωνικά στερεά:
1. Το Τετράεδρο
- Έχει 4 έδρες (οι οποίες είναι ισόπλευρα τρίγωνα), 4 κορυφές και 6 ακμές.
- Αντιστοιχεί μεταφυσικά στο πυρ
2. Ο Κύβος.
- Έχει 6 έδρες (οι οποίες είναι τετράγωνα), 8 κορυφές και 12 ακμές.
- Αντιστοιχεί μεταφυσικά στο χώμα
3. το Οκτάεδρο,
- Έχει 8 έδρες (οι οποίες είναι ισόπλευρα τρίγωνα), 6 κορυφές και 12 ακμές.
- Αντιστοιχεί μεταφυσικά στον αέρα
4. το Εικοσάεδρο,
- Έχει 20 έδρες (οι οποίες είναι ισόπλευρα τρίγωνα), 12 κορυφές και 30 ακμές
- Αντιστοιχεί μεταφυσικά στο ύδωρ
Επίσης:
5. το Δωδεκάεδρο
- Έχει 12 έδρες (οι οποίες είναι κανονικά πεντάγωνα), 20 κορυφές και 30 ακμές
- Αντιστοιχεί μεταφυσικά στο Σύμπαν
Ως βασικές δομικές μονάδες θεωρεί τα δύο ορθογώνια τρίγωνα.
Το ιδεαλιστικό αυτό μοντέλο διαφέρει από το υλιστικό μοντέλο του Δημόκριτου γιατί ο Πλάτων θεωρεί, ως βασική προϋπόθεση για την ανακάλυψη του κόσμου των “Ιδεών”, τη μελέτη και χρήση των Μαθηματικών.
Κοσμολογία[]
Ο Πλάτων θεωρεί τη μόνη πραγματικότητα, η οποία δεν αλλοιώνεται, αυτή των “Ιδεών”, οι οποίες είναι αιώνιες και σταθερές οντότητες.
Το "Σύμπαν των Ιδεών" γίνεται αντιληπτό από τη Νόηση, παραμένει αμετάβλητο και δεν προσδιορίζεται αιθητηριακά (δηλ. με τις αισθήσεις).
Η πραγματική γνώση είναι αυτή του κόσμου των “Ιδεών”.
Δεν μπορούμε να γνωρίσουμε αυτόν τον κόσμο βασιζόμενοι στις αισθήσεις μας και στον υλικό κόσμο.
Σε αντίθεση με τους Επικούρειους ο μεταβαλλόμενος υλικός κόσμος δεν είναι αντικείμενο της γνώσης. Ο αισθητός κόσμος είναι πεπερασμένος και φθαρτός. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, στηριζόμενοι στις αισθήσεις δεν έχουμε γνώση αλλά γνώμη.
Ο αισθητός κόσμος δημιουργήθηκε σε ιδεατά πρότυπα. Γι αυτό λοιπόν στον Τίμαιο παρουσιάζει μια Κοσμογονία, η οποία βασίζεται σε καθαρά γεωμετρικά και όχι σε υλικά στοιχεία.
Πλατωνική Ακαδημία[]
Στο υπέρθυρο της Ακαδημίας υπήρχε η επιγραφή:
- «Μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω μου την στέγην»'
- δηλαδή, δεν επιτρεπόταν να φοιτήσει κανείς στην Ακαδημία, εάν δεν γνώριζε Γεωμετρία,
- (δηλαδή Μαθηματικά και κατ' επέκταση Θετικές Επιστήμες).
Η Πλατωνική Ακαδημία όπως και οι φιλοσοφικές σχολές γενικότερα, από τον 3ο αι. π.Χ. και έπειτα όμως, επικεντρώθηκαν στην επίλυση προβλημάτων του κοινωνικού βίου οπότε σταδιακά εξοβέλισαν τα Μαθηματικά, τα οποία περιόρισαν σε τριτεύοντα ρόλο.
Αποκόπηκαν έτσι από την κατανόηση της Φύσης, οπότε άρχισαν να εισάγουν σταδιακά στις θεωρίες τους στοιχεία Μεταφυσικής.
Η διδασκόμενη φιλοσοφία άρχισε να εκφυλίζεται και οι (πλέον, μόνο κατ' όνομα) φιλόσοφοι αναλώνονταν σε φλυαρολογίες, ενώ αρκετοί να ασχολούνται με το Μυστικισμό και τελικά μερικοί Νεοπλατωνικοί κατέληξαν στον Χριστιανισμό, υποβιβάζοντας την Φιλοσοφία σε θεραπαινίδα της Θρησκείας.
Κριτική[]
Η επίδραση του φιλοσόφου αυτού υπήρξε πάρα πολύ μεγάλη. Η ιστορία της φιλοσοφίας μέχρι τον Κικέρωνα είναι γεμάτη από αυτόν και είτε αμφισβητεί είτε ακολουθεί τη διδασκαλία του. Οι πατέρες της εκκλησίας από αυτόν δανείζονται ιδέες και επιχειρήματα και τον θεωρούν τον πιο σημαντικό αντιπρόσωπο της ανθρώπινης φιλοσοφίας. Αλλά και η νεότερη φιλοσοφική σκέψη δεν έμεινε ανεπηρέαστη από τον Πλάτωνα. Τα διάφορα φιλοσοφικά συστήματα ή προσπαθούν να ανατρέψουν τις ιδέες του ή οικοδομούν πάνω σε αυτές.
Υποσημειώσεις[]
Εσωτερική Αρθρογραφία[]
Βιβλιογραφία[]
Ιστογραφία[]
- Ομώνυμο άρθρο στην Βικιπαίδεια
- Ομώνυμο άρθρο στην Livepedia
- Τα κείμενα του Πλάτωνα στα αρχαία ελληνικά με δυνατότητα 2 μεταφράσεων στα σύγχρ. ελληνικά, στο greek-language.gr
- Τίμαιος, το αρχαίο κείμενο σε ηλεκτρονική έκδοση (αρχ.ελλ.)
- Το συγγραφικό έργο του Πλάτωνος: Πλατωνική Βίβλος - Η Βίβλος του Φιλοσόφου. Κανόνας 36 Έργων σε εννέα τετραλογίες. (ελλ.)
- Πρότυπο:Gutenberg author (αγγλ.)
- Stanford Encyclopedia of Philosophy (αγγλ.)
- Η 'θεωρία των ιδεών' του Πλάτωνα στο archive.gr (ελλ.)
- Οι αλληγορίες 'του ηλίου', 'της γραμμής' και 'του σπηλαίου' στο archive.gr (ελλ.)
- thesecretrealtruth.blogspot.com
- 2lyk-ymitt.att.sch.gr
 Κίνδυνοι Χρήσης
|
|---|
|
Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες "Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι Επίσης, |
- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν
- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)