Πτηνά
Επικράτεια: Ευκάρυα
Βασίλειο: Ζώα
Υποβασίλειο: Ευμετάζωα
Υπερσυνομοταξία: Δευτεροστόμια
Συνομοταξία: Χορδωτά
Υποσυνομοταξία: Σπονδυλωτά
Ανθυπομοσυνομοταξία: Γναθοστόματα
Υπερομοταξία: Τετράποδα
Ομοταξία: Πτηνά
Τα Πτηνά είναι υποδιαίρεση των χορδωτών.
Ετυμολογία
 Οργανισμοί
|
|---|
| ΖΩΑ |
|
Α. Χορδωτά Β. Σκώληκες Γ. Αρθρόποδα
Δ. Μαλάκια
Ε. Κοιλεντερόζωα
|
| ΦΥΤΑ |
|
Α. Φανερόγαμα 1. Δικοτυλήδονα
3. Γυμνόσπερμα Β. Κρυπτόγαμα
|
| ΑΛΛΑ |
|
|
Η ονομασία "Πτηνό" σχετίζεται ετυμολογικά με την λέξη "πτήση".
Εισαγωγή
Τα πτηνά (πουλιά) είναι ζώα ομοιόθερμα σπονδυλωτά.
Στη συντριπτική πλειοψηφία τους μπορούν να ίπτανται χρησιμοποιώντας πτέρυγες, οι οποίες βρίσκονται στη θέση των πάνω άκρων τους.
Μορφολογία
Το κυριότερο χαρακτηριστικό των πτηνών είναι ασφαλώς οι πτέρυγές τους, και το πτέρωμα που καλύπτει το σώμα τους.
Τα πτερά αποτελούνται απ' τον κάλαμο, δηλ. το γυμνό μέρος, και τη ράχη. Στη ράχη βγαίνουν δεξιά κι αριστερά "μύστακες", που ενώνονται μεταξύ τους σχηματίζοντας το "γένειο".
Τα πτερά έχουν τις ρίζες τους μέσα στο δέρμα (όπως οι τρίχες) και σχηματίζουν ένα είδος μόνωσης από τις ατμοσφαιρικές συνθήκες.
Το χρώμα του πτερώματος των πτηνών ποικίλλει. Τουλάχιστον μια φορά ανά έτος, τα πτερά των πτηνών πίπτουν και αντικαθίστανται από νέα (πτερόρροια).
Άλλο κύριο χαρακτηριστικό είναι το ράμφος τους. Αυτό αποτελείται από κεράτινες πλάκες που καλύπτουν τις γνάθους. Χρησιμοποιείται για τη συλλογή ή σύλληψη της τροφής, την τακτοποίηση των φτερών, την εξόντωση παρασίτων που τυχόν παρασιτούν σε αυτά, τη συλλογή, μεταφορά και τοποθέτηση του υλικού της φωλεάς, την άμυνα απέναντι σε εχθρούς κ.α.
Η μορφή του ράμφους είναι ανάλογη του είδους της τροφής, με την οποία τρέφεται το πτηνό.
Τα πτηνά στερούνται οδόντων και χειλέων.
Οι οφθαλμοί τους βρίσκονται συνήθως στις πλευρές της κεφαλής τους.
Μερικά πτηνά όπως η στρουθοκάμηλος και το παγώνι, έχουν χάσει την ικανότητα να πετούν. Οι πόδες των πτηνών είναι σκεπασμένοι με λέπια κι έχουν πάντα τέσσερα δάκτυλα που φέρουν όνυχες. Ένα από τα δάκτυλά τους κατευθύνεται προς τα οπίσω, και έτσι μπορούν να να αναρριχώνται και να βαδίζουν.
Ανατομία
Εσωτερικά, ο σκελετός των πτηνών είναι λεπτός αλλά ισχυρός. Τα οστά είναι ελαφρά για να διευκολύνουν την πτήση.
Περιέχουν εσωτερικά πολλές κοιλότητες γεμάτες με αέρα, ("πνευματικά οστά"), τα οποία συνδέονται με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτελούν συμπαγές και στερεό σύνολο, ικανό να αντιστέκεται στην πίεση του αέρα κατά την ταχεία πτήση.
Οι αισθήσεις των πτηνών
Τα πτηνά έχουν εξαιρετικά αναπτυγμένες την ακοή και την όραση. Έχουν πέντε φορές μεγαλύτερη διακριτική ικανότητα και οπτική ισχύ από τον άνθρωπο.
Οι οφθαλμοί τους είναι ισχυρότεροι από αυτούς των θηλαστικών, ενώ το μεγάλο άνοιγμα της κόρης τους κάνει τα πράγματα να φαίνονται φωτεινότερα.
Επίσης αυτά που έχουν οφθαλμούς σε πλάγιες θέσεις, έχουν αρκετά ευρεία γωνία ορατότητας (έως 300 μοίρες), και μάλιστα χωρίς να κινούν την κεφαλή τους. Εξαίρεση στον κανόνα αυτό αποτελούν τα νυκτόβια αρπακτικά, (κουκουβάγια κ.ά.), που έχουν τα οφθαλμούς στο εμπρόσθιο μέρος της κεφαλής τους.
Η όσφρηση και η γεύση τους είναι υποτυπώδεις.
Διατροφή
Τα πτηνά ανάλογα με το είδος, τρέφονται με σπόρους, χόρτα ή σκουλίκια και έντομα ή ακόμα και ψάρια, χελώνες, μικρά ζώα κ.α.
Πολλά πτηνά τρώνε συνέχεια, και μπορούν να καταβροχθίσουν τροφή περισσότερη από το βάρος τους. Καταπίνουν την τροφή τους αμάσητη.
Η πέψη διαρκεί περίπου 2 ώρες και γίνεται με τη βοήθεια γαστρικών υγρών και με χαλικάκια, που υπάρχουν στον στόμαχοό τους.
Αναπαραγωγή
Τα πτηνά ετοιμάζονται για την αναπαραγωγή τους στην αρχή της άνοιξης. Στα είδη που δεν είναι μονογαμικά, η ίδια διαδικασία επαναλαμβάνεται ανά έτος: το αρσενικό προσελκύει το θηλυκό, με διάφορους τρόπους (π.χ. τραγούδι, επίδειξη φτερών). Μόλις συζευχθούν φροντίζουν για την δημιουργία φωλεάς. Σε ελάχιστα είδη, τα θηλυκά επιδιώκουν την σύζευξη με τα αρσενικά.
Η φωλεά κατασκευάζεται είτε από το αρσενικό είτε από το θηλυκό ή και τα δύο μαζί, με υλικά όπως ξύλα, χόρτα, λάσπη κλπ., τα οποία μεταφέρουν κυρίως με το ράμφος τους. Η φωλεά στρώνεται εσωτερικά με πιο μαλακά χόρτα ή πούπουλα. Μόλις τελειώσει η κατασκευή το θηλυκό αρχίζει να γεννά εκεί αυγά, τα οποία κλωσσούν εναλλάξ το θηλυκό και το αρσενικό (επώαση).
Μερικές ημέρες μετά, ανάλογα με το είδος του πτηνού, βγαίνουν από τα αυγά τα μικρά πτηνά, οι νεοσσοί (εκκόλαψη).
Υπάρχουν ωστόσο πτηνά που γεννούν τα αυγά τους σε φωλιές άλλων πτηνών και τα εγκαταλείπουν εκεί, όπως ο κούκος.
Τα πτηνά επιβλέπουν και προφυλάσσουν τους νεοσσούς, ώσπου να αποκτήσουν πτερά. Πολλά πτηνά δίνουν την τροφή στα μικρά, αφού πρώτα τη μισοχωνέψουν, ενώ άλλα τη δίνουν όπως τη βρίσκουν.
Οι νεοσσοί αρχικά δεν πετούν και καλύπτονται μόνο με μαλακά πούπουλα.
Ταξινομία
Υπάρχουν 8.700 περίπου είδη πτηνών, και ο πληθυσμός τους σε όλον τον κόσμο υπολογίζεται σε 100 δισεκατομμύρια περίπου άτομα.
Στην Ευρώπη έχουν παρατηρηθεί περίπου 475 είδη πτηνών, ενώ στη Ελλάδα απαντάται η συντριπτική πλειοψηφία, 436 είδη, από τα οποία τα 2/3 κατασκευάζουν τις φωλεές τους εδώ.
Πριν τις μεγάλες πυρκαϊές στην Πάρνηθα, είχαν καταγραφεί εκεί 131 είδη [1]
Οικολογία
Τα πτηνά διακρίνονται σε ενδημικά και αποδημητικά ή μεταναστευτικά. Τα ενδημικά διαβιούν συνεχώς σε ορισμένη γεωγραφική περιοχή. Τα αποδημητικά μεταναστεύουν το φθινόπωρο κατά σμήνη σε θερμότερες περιοχές για να περάσουν εκεί τον χειμώνα, και επανέρχονται την άνοιξη.
Άλλα πτηνά, τα διαβατικά, κατά τις μεταναστεύσεις τους διέρχονται από έναν τόπο.
Θεωρείται ότι η μετανάστευση είναι κληρονομικό ένστικτο, οφειλόμενο σε παλαιές συνήθειες, όταν εξαιτίας κλιματολογικών ή γεωλογικών δυσμενών μεταβολών του περιβάλλοντος τα πτηνά αναγκάζονταν να μετακινηθούν από τη μια περιοχή στην οποία ζούσαν σε άλλη, για την ανεύρεση ευνοϊκών συνθηκών διαβίωσης και κυρίως τροφής. Οι μεταναστεύσεις επιτελούνται κατά ομάδες, αποτελούμενες και από τα δύο φύλα ενός είδους ή από το ένα φύλο ή από άτομα ορισμένης ηλικίας ή από άτομα πολλών ειδών και τα πτηνά ακολουθούν συνήθως την ίδια πορεία.
Μερικά είδη κατά το ταξίδι τους πετούν σε σχηματισμό.
Τα μεταναστευτικά πτηνά γεννούν πάντα στην πατρίδα τους. Τα πτηνά που ζουν συνεχώς στον ίδιο τόπο λέγονται καθιστικά.
Υπάρχουν κι άλλες υποδιαιρέσεις ανάλογα με τον τρόπο ζωής, (π.χ. τα υδρόβια πτηνά όπως οι πάπιες κ.α.), τις ιδιαίτερες ικανότητες (π.χ. τα ωδικά πτηνά όπως το καναρίνι και το αηδόνι που κελαϊδούν όμορφα) κτλ.
Συστηματική
Όλα τα αρτίγονα πτηνά ανήκουν στην υφομοταξία των Νεορνίθων (Neornithes).
Η ταξινόμηση που ακολουθεί αποτελεί την κλασσική και επικρατούσα ταξινόμηση κατά Clements και αναπτύσσεται εδώ μέχρι το επίπεδο της τάξης.
- Υπέρταξη: Παλαιόγναθα (Paleognathae)
- Στρουθιονόμορφα (Struthioniformes)
- Τιναμόμορφα (Tinamiformes)
- Υπέρταξη: Νεόγναθα (Neognathae)
- Χηνόμορφα (Anseriformes)
- Ορνιθόμορφα (Galliformes)
- Χαραδριόμορφα (Charadriiformes)
- Κολυμβόμορφα (Gaviiformes)
- Πυγοποδόμορφα (Podicipediformes)
- Ρινοτρυπόμορφα (Procellariiformes)
- Σφηνισκόμορφα (Sphenisciformes)
- Πελεκανόμορφα (Pelecaniformes)
- Φαεθοντόμορφα (Phaethontiformes)
- Πελαργόμορφα (Ciconiiformes)
- Καθαρτόμορφα (Cathartiformes)
- Φοινικοπτερόμορφα (Phoenicopteriformes)
- Ιερακόμορφα (Falconiformes)
- Γερανόμορφα (Gruiformes)
- Πτεροκλιδόμορφα (Pteroclidiformes)
- Περιστερόμορφα (Columbiformes)
- Ψιττακόμορφα (Psittaciformes)
- Κοκκυγόμορφα (Cuculiformes)
- Οπισθοκομόμορφα (Opisthocomiformes)
- Γλαυκόμορφα (Strigiformes)
- Αιγοθηλόμορφα (Caprimulgiformes)
- Αποδόμορφα (Apodiformes)
- Κορακιόμορφα (Coraciiformes)
- Δρυοκολαπτόμορφα (Piciformes)
- Τρωγονόμορφα (Trogoniformes)
- Κολιόμορφα (Coliiformes)
- Στρουθιόμορφα (Passeriformes)
Γενετική
Τα πτηνά, που είναι γνωστά εδώ και 200 περίπου εκατομμύρια έτη, παρουσιάζουν πολλές μορφολογικές ομοιότητες με τα ερπετά.
Η ομάδα "σαυροψίδια" περιλαμβάνει και τα δύο είδη.
Όμως τα πτηνά έχουν πιο αναπτυγμένο και τελειοποιημένο το νευρικό τους σύστημα, από τα ερπετά, καθώς και υψηλότερη, αλλά και ρυθμιζόμενη σωματική θερμοκρασία.
Επίσης διαφέρουν στον τρόπο του πολλαπλασιασμού τους.
Η συγκριτική ανατομία και η παλαιοντολογία συμφωνούν ότι τα πτηνά προήλθαν από τα ερπετά, ενώ στην εποχή των δεινοσαύρων ζούσαν πολλά ιπτάμενα ερπετά.
Μερικά Πτηνά
Υποσημειώσεις
- ↑ Αμοργιανιώτης Γ., 1997: "Σχέδιο Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας", Τόμοι Α-Θ. Δασαρχείο Πάρνηθας, Αχαρνές.
Εσωτερική Αρθρογραφία
Βιβλιογραφία
Ιστογραφία
- Ομώνυμο άρθρο στην Βικιπαίδεια
- Ομώνυμο άρθρο στην Livepedia
- Avibase – Παγκόσμια βάση δεδομένων για τα πτηνά
- [1] - Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, η μόνη ΜΚΟ με αποκλειστικό αντικείμενο τα πτηνά, εταίρος του Birdlife International
- Birdlife International – Birdlife International, Αφιερωμένο στη συντήρηση ειδών που κινδυνεύουν, με βάση δεδομένων για 250.000 είδη από αυτά.
- Φίλοι των κατοικίδιων πτηνών
- Φωτογραφίες με πτηνά της Ελλάδας
Φωνές πτηνών
- Häufige Gartenvögel und ihre Stimmen mit Quiz
- Vogelstimmen.de
- vogelstimmen-wehr.de
- Vogelstimmen Audio files
| Κίνδυνοι Χρήσης
|
|---|
|
Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες "Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι Επίσης, |
- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν
- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)