Πτολεμαίος Δ' ο Φιλοπάτωρ
(αυθαίρετη σύγχρονη αναπαράσταση)
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Εποχής
3ος Αιώνας π.Χ.
Όνομα: Πτολεμαίος
Ηγεμονικά Ονόματα
Ελληνιστική Αίγυπτος
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Αιγύπτου
Ηγεμονίδες Ελληνιστικής Αιγύπτου
Λαγίδες
Ελληνιστική Συρία
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Συρίας
Ηγεμονίδες Ελληνιστικής Συρίας
Σελευκίδες
Ελληνιστική Κύπρος
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Κύπρου
Ελληνιστική Κυρηναϊκή
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Κυρηναϊκής
Ελληνιστική Μακεδονία
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Μακεδονίας
Ηγεμονίδες Ελληνιστικής Μακεδονίας
Ιολαΐδες
Αντιγονίδες
Μακεδονική Αυτοκρατορία
Ηγεμόνες Μακεδονικής Αυτοκρατορίας
Στρατιωτικοί Μακεδονικής Αυτοκρατορίας
Έπαρχοι Μακεδονικής Αυτοκρατορίας
Αργεάδες
Ελληνιστική Μυσία (Πέργαμος)
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Μυσίας
Ηγεμονίδες Ελληνιστικής Μυσίας
Ατταλίδες
Ελληνιστική Θράκη
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Θράκης
Ηγεμονίδες Ελληνιστικής Θράκης
Αγαθοκλείδες
Ελληνιστική Ήπειρος
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Ηπείρου
Ηγεμονίδες Ελληνιστικής Ηπείρου
Αιακίδες
Ελληνιστική Αιτωλία
Στρατιωτικοί Ελληνιστικής Αιτωλίας
Ελληνιστική Αχαΐα
Στρατιωτικοί Ελληνιστικής Αχαΐας
Αθήνα
Ηγεμόνες Αθήνας
Στρατιωτικοί Αθήνας
Πολιτικοί Αθήνας
Αττική
Ηγεμόνες Αττικής
Σπάρτη
Ηγεμόνες Σπάρτης
Στρατιωτικοί Σπάρτης
Πολιτικοί Σπάρτης
Λακωνία
Ηγεμόνες Λακωνίας
Ελληνιστική Βιθυνία
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Βιθυνίας
Δοιδαλσίδες
Ελληνιστική Παφλαγονία
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Παφλαγονίας
Πυλαμαινίδες
Ελληνιστικός Πόντος
Ηγεμόνες Ελληνιστικού Πόντου
Μιθριδατίδες
Ελληνιστική Καππαδοκία
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Καππαδοκίας
Αριαραθίδες
Ελληνιστική Αρμενία
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Αρμενίας
Αρταξιάδες
Ελληνιστική Κομμαγηνή
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Κομμαγηνής
Οροντίδες
Ελληνιστική Ιουδαία
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Ιουδαίας
Ασμοναίοι
Πετραία Αραβία
Ηγεμόνες Πετραίας Αραβίας
Αρετάδες
Ελληνιστική Βακτρία
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Βακτρίας
Ελληνιστική Ινδία
Ηγεμόνες Ελληνιστικής Ινδίας
Ινδοσκυθία
Ηγεμόνες Ινδοσκυθίας
Ινδοπαρθία
Ηγεμόνες Ινδοπαρθίας
Μαγαδία
Ηγεμόνες Μαγαδίας
Παρθική Αυτοκρατορία
Ηγεμόνες Παρθικής Αυτοκρατορίας
Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
Ηγεμόνες Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Στρατιωτικοί Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
- Ένας βασιλέας της Αιγύπτου (222 - 204 π.Χ.).
- Διάρκεια βασιλείας : Ελληνιστική Εποχή
- Γέννηση:
- Θάνατος:
Ετυμολογία[]
 Ηγεμόνες
|
|---|
| της Αιγύπτου
|
| Βασιλείς |
- ο Σωτήρ 305 - 283 π.Χ. - ο Φιλάδελφος 284 - 246 π.Χ. - ο Ευεργέτης 246 - 221 π.Χ.
- ο Φιλοπάτωρ 222 - 204 π.Χ. - ο Επιφανής 204 - 180 π.Χ. - ο Φιλομήτωρ 180 - 145 π.Χ. - ο Επιφανής 170 π.Χ. - ο Νέος Φιλοπάτωρ 145 - 144 π.Χ. - ο Φύσκων - ο Ευεργέτης Β' 116 - 80 π.Χ. - ο Λάθυρος 113 - 95 π.Χ. - Αλέξανδρος Α' 110 - 88 π.Χ. - Αλέξανδρος Β' 80 π.Χ. - ο Αυλητής - ο Νέος Διόνυσος 80 - 51 π.Χ. - ο Θεός Φιλοπάτωρ - (51 - 47) - η Μεγάλη 51 - 30 π.Χ. - ο Παίς 47 - 44 π.Χ. - ο Καισαρίων 34 - 30 π.Χ. *Επαρχία της Ρώμης 30 π.Χ. |
Το όνομα "Πτολεμαίος" προέρχεται ή συνδέεται ετυμολογικά με την λέξη "πόλεμος".
Γενεαλογία[]
- Πατέρας:
- Μητέρα:
- Σύζυγος:
- Τέκνα:
Βιογραφία[]
Τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα, κατά την διάρκεια της βασιλείας του, είναι:
Είναι ο τέταρτος βασιλιάς της Πτολεμαϊκής Αιγύπτου.
Ήταν υιος του Πτολεμαίου Γ' του Ευεργέτη και της συζύγου του Βερενίκης Β'. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, άρχισε η παρακμή της Πτολεμαϊκής Αιγύπτου.
Το επώνυμο «Φιλοπάτωρ», του είχε αποδοθεί ήδη από νεαρή ηλικία.
Άνοδος στο Θρόνο[]
Την έναρξη της βασιλείας του, τους πρώτους μήνες του 222 π.Χ., σηματοδότησε η δολοφονία της δυναμικής μητέρας του και μιας σειράς από συγγενείς, ανάμεσα στους οποίους ο αδελφός του, Μάγας, ο εκλεκτός του στρατού, και ο θείος του Λυσίμαχος.
Ακολούθησε ο θάνατος του εξόριστου, από την Ελλάδα, βασιλέα της Σπάρτης Κλεομένη Γ'.
Ο Πτολεμαίος περιστοιχιζόταν από ένα μεγάλο κύκλο ευνοούμενων του αυλικών, ανδρών και γυναικών, που ικανοποιούσαν τις επιθυμίες του για να τους παρέχει τη δυνατότητα να καθοδηγούν τα πολιτικά πράγματα.
Οι πλέον διαβόητοι από αυτούς ήταν ο Αγαθοκλής και ο Σωσίβιος, ένας Έλληνας από την Αλεξάνδρεια που είχε καταλάβει ανώτατες θέσεις. Ο Πτολεμαίος συζεύχθηκε την αδελφή του Αρσινόη Γ', ωστόσο σημαντικό ρόλο διεδραμάτιζε και η ερωμένη του Αγαθόκλεια, αδελφή του Αγαθοκλή, με την οποία είναι πιθανόν να απέκτησε και τέκνο.
Το βασιλικό ζεύγος εισήχθη επίσημα στην οικογενειακή λατρεία το 216 π.Χ., με τον τίτλο «Θεοί Φιλοπάτορες».
4ος Συριακός Πόλεμος[]
Ο Αντίοχος Γ' ο Μέγας, έχοντας πληροφορηθεί από τους κατασκόπους του την αδυναμία της κεντρικής κυβέρνησης στην Αίγυπτο, άρχισε να κινείται διαμέσου της Φοινίκης και να καταλαμβάνει, υποτελείς στους Πτολεμαίους, πόλεις, σηματοδοτώντας την έναρξη του 4ου Συριακού Πολέμου. Μεγάλη του επιθυμία, όπως και των προκατόχων του, ήταν να κατακτήσει την Κοίλη – Συρία.
Οι Αιγύπτιοι έκαναν σημαντικές προετοιμασίες για να αποκρούσουν τις επιθέσεις το 221 π.Χ. του Αντίοχου Γ' του Μεγάλου, ηγεμόνα των Σελευκιδών. Ο Πτολεμαϊκός στρατός, διέθετε ακόμη ικανούς στρατηγπούς.
Ο Αιτωλός στρατηγός Θεόδοτος, ο οποίος ήταν ο ανώτερος διοικητής της Κοίλης Συρίας, φρόντισε να ενισχύσει αμυντικά τα οχυρά του Λιβάνου, έτσι ώστε να αποτύχει η πρώτη επίθεση των Σελευκιδών εναντίον τους.
Τότε ο Αντίοχος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει προς το παρόν την εκστρατεία για να αντιμετωπίσει τον επαναστάτη σατράπη της Μηδίας, τον Μόλωνα, στη Βαβυλώνα.
Η ολιγόμηνη ανακωχή, έδωσαν στον Πτολεμαίο και το Σωσίβιο χρόνο να προσλάβουν ξένους μισθοφόρους και να εκπαιδεύσουν ένα στρατό περίπου τριάντα χιλιάδων γηγενών Αιγυπτίων. Το 219 π.Χ. έχοντας λύσει μέρος των προβλημάτων του, ο Αντίοχος Γ' συνέχισε την εκστρατεία κατά της Αιγύπτου. Μετά τις επιτυχίες του στην Ανατολή, ο Θεόδοτος θεωρήθηκε επικίνδυνος για την Αλεξανδρινή αυλή, που έβλεπε με καχυποψία όποιον γινόταν δημοφιλής ή έμενε για καιρό σε κάποιο αξίωμα (εξ ού και η προτίμηση στους μισθοφόρους).
Την απόπειρα κατά της ζωής του, ο Θεόδοτος την απέδωσε τον Σωσίβιο. Αφού τοποθέτησε, έμπιστούς του στην Τύρο και στην Πτολεμαΐδα, έγραψε στον Αντίοχο προσφέροντας του τις δύο αυτές πόλεις.
Κατόπιν ο δρόμος για την Αίγυπτο διαμέσου της Παλαιστίνης ήταν ανοικτός. Η εξέλιξη αυτή πανικόβαλε την Αλεξανδρινή αυλή.
Οι Αιγύπτιοι αποφάσισαν να αρχίσουν διαπραγματεύσεις κερδίζοντας χρόνο για τις προετοιμασίες τους.
Ορίστηκε τετράμηνη ανακωχή κατά τη διάρκεια της οποίας οι Αιγύπτιοι ετοιμάστηκαν πυρετωδώς και με άκρα μυστικότητα, με τη βοήθεια Ελλήνων εμπειρογνωμόνων που είχαν λάβει μέρος στους πρόσφατους πολέμους με τη Μακεδονία.
Την άνοιξη του 218 π.Χ. οι διαπραγματεύσεις έφθασαν όπως ήταν προσχεδιασμένο σε αδιέξοδο και ο Αντίοχος συνέχισε να κατακτά την μία πόλη μετά την άλλη.
Το Θέρος του 217 π.Χ., ως επικεφαλής πενήντα πέντε χιλιάδων ανδρών και συνοδευόμενος από τη μικρότερη αδελφή του Αρσινόη Γ', ο Πτολεμαίος Δ', έλαβε θέση προσωπικά στο πεδίο της μάχης, απέναντι στον Συριακό στρατό.
Επέτυχε μια καθοριστική νίκη στη Μάχη της Ραφίας, εξασφαλίζοντας την ακεραιότητα των βορείων συνόρων του βασιλείου μέχρι το πέρας της βασιλείας του. Στην Αίγυπτο η νίκη αυτή αποδόθηκε στην Ίσιδα και τον Σέραπιδα.
Εν τούτοις η νίκη αυτή τελικά έφερε δικά της προβλήματα, εφόσον πλέον στη χώρα υπήρχαν εκπαιδευμένοι εντόπιοι στρατιώτες.
Ο Πτολεμαίος Δ' δεν προσπάθησε να εκμεταλλευθεί την νίκη του και επέστρεψε αστραπιαία στην Αλεξάνδρεια.
Ίσως η οικονομική κατάσταση δεν του επέτρεπε να συντηρεί μακροπρόθεσμα στρατό μισθοφόρων, ίσως φοβήθηκε αποστασίες.
Μετά την επιστροφή του το 217 π.Χ., νυμφεύθηκε την αδελφή του Αρσινόη Γ'. Μετά την απόκτηση διαδόχου με αυτήν (210 π.Χ.) στράφηκε στην Αγαθόκλεια, και ο αδελφός της Αγαθοκλής απέκτησε μεγάλη ισχύ. Η Αρσινόη παραμερίσθηκε εντελώς.
Αποστασία της Άνω Αιγύπτου[]
Την επιστροφή του Πτολεμαίου Δ', ακολούθησε μια σειρά από προβλήματα στο εσωτερικό του Αιγυπτίου κράτους.
Από την αρχή της βασιλείας των Πτολεμαίων, ηγεμόνες της Αιγύπτου ήταν οι Μακεδόνες και άλλα άτομα ελληνικής καταγωγής. Όσο και αν σεβάστηκαν οι Πτολεμαίοι τον τρόπο ζωής των ντόπιων πληθυσμών, παρέμεναν ξένοι.
Η περίοδος αυτή ήταν η κατάλληλη ευκαιρία για δύο λόγους:
πρώτον οι Αιγύπτιοι είχαν πρόσφατα λάβει στρατιωτική εκπαίδευση, κάτι που στο παρελθόν έκαναν μόνο οι Έλληνες.
Δεύτερον, η επιστράτευση Αιγυπτίων στην εκστρατεία που μόλις είχε λάβει τέλος έπληξε τον εντόπιο πληθυσμό επιτείνοντας το εθνικιστικό τους αίσθημα.
Ως αποτέλεσμα η Άνω Αίγυπτος αποστάτησε υπό νέους τοπικούς ηγεμόνες. Αυτοί κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα βασίλειο το οποίο καταλάμβανε μεγάλο τμήμα της χώρας και που παρέμεινε ανεξάρτητο για περίπου είκοσι έτη.
Κατά τη διάρκεια της επανάστασης αυτής, ο στρατός των μισθοφόρων ήταν απαραίτητος για να τους αποκρούει, με αποτέλεσμα να απομυζούν τα οικονομικά της πρωτεύουσας και να δυσχεραίνουν ακόμη και το εμπόριο, κάνοντας την οικονομική κατάσταση αθλιότερη.
Από την εποχή του Πτολεμαίου Δ' και μετά, η μείωση του γοήτρου των Πτολεμαίων στο εξωτερικό συνοδεύθηκε από διστακτικές κινήσεις στην εσωτερική πολιτική, αν και είναι δύσκολο να αποφανθεί κάποιος τι συνετέλεσε περισσότερο στην παρακμή:
- οι ενδοοικογενειακές ίντριγκες,
- η άνοδος στο θρόνο ανηλίκων,
- οι στρατιωτικές ανατροπές,
- η οικονομική κρίση ή
- η δυσαρέσκεια του λαού για τους κυβερνώντες.
Οι Αιγύπτιοι περίμεναν ένα και μοναδικό σήμα αδυναμίας, για να δημιουργήσουν βίαιες διαμάχες, ώστε να εγκατασταθεί εκ νέου η παλαιά παράδοση των φαραώ και να μεταφερθεί και πάλι το κέντρο εξουσίας στη Μέμφιδα.
Αν και πρόσφατα έχουν ακουστεί γνώμες που αποδίδουν στον Πτολεμαίο μια ενεργή εξωτερική πολιτική, σε γενικές γραμμές η ιστορία του καταλογίζει πως αφέθηκε να παρασυρθεί από τους συμβούλους του και από το πάθος του στις γυναίκες.
Πολιτιστικό Έργο[]
Παρά το άσχημο πολιτικό κλίμα, τα γράμματα, η οικοδομική δραστηριότητα και οι τέχνες ανθούσαν στην Αλεξάνδρεια. Ο ίδιος ο Πτολεμαίος ήταν αφοσιωμένος στις διονυσιακές οργιαστικές τελετές και στην ερασιτεχνική λογοτεχνία. Έκτισε ένα ναό τον οποίο και αφιέρωσε στον Όμηρο μέσα στον οποίο υπήρχε ένα άγαλμά του περιστοιχισμένο από τις προσωποποιήσεις των πόλεων που διεκδικούσαν την καταγωγή του. Ακόμη συνέγραψε μια τραγωδία με τίτλο «Άδωνις», στην οποία δεν είναι απίθανό να πρωταγωνίστησε.
Θεωρείται ότι ο Πτολεμαίος ναυπήγησε ένα πλοίο τεραστίων διαστάσεων γνωστό ως τεσσαρακοντιήρης. Το «τεσσαράκοντα» στο όνομά του, ίσως να αναφέρεται στον αριθμό των πάγκων των κωπηλατών. Η μόνη καταγεγραμμένη δημιουργία έναν τέτοιου σκάφους ωστόσο, είναι η γαλέρα επιδείξεων που ναυπηγήθηκε για τον Πτολεμαίο τον Δ', και που περιέγραψαν ο Καλλίξενος της Ρόδου τον 3 π.Χ. αιώνα και ο Αθήναιος το 2ο μ.Χ. αιώνα. Και ο Πλούταρχος επίσης αναφέρεται στο γιγάντιο αυτό σκάφος στο Βίο του, αφιερωμένο στο Δημήτριο των Πολιορκητή.
Σύγχρονοι μελετητές υποθέτουν ότι το πλοίο του Πτολεμαίου ήταν μια γαλέρα 129 μέτρων.
Ρωμαϊκή Ανάμιξη[]
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Πτολεμαίου, συντελέστηκε ένα από τα μεγαλύτερης σημασίας γεγονότα για την κατοπινή ιστορία της Ελλάδας: ο 2ος Καρχηδονιακός Πόλεμος, ανάμεσα στη Ρώμη και την Καρχηδόνα του Αννίβα. Ήδη ορισμένοι διορατικοί άνθρωποι μπορούσαν να δουν αυτό που ερχόταν: Ότι ο νικητής του πολέμου σύντομα θα υπέτασσε τις ελληνικές πόλεις – κράτη. Αργότερα ο βασιλέας της Μακεδονίας συνετάχθη με την Καρχηδόνα, ενώ η Αιτωλική Συμπολιτεία με τη Ρώμη.
Μεταξύ των 215 π.Χ. και το 210 π.Χ. κατέφθασαν στην Αίγυπτο πρέσβεις από τη Ρώμη, με σκοπό να προμηθευτούν τρόφιμα, καθώς λόγω των πολέμων υπήρχε έλλειψη στην ιταλική χερσόνησο. Η απάντηση του Πτολεμαίου ωστόσο είναι άγνωστη σήμερα.
Θάνατος & Διαδοχή[]
Στις 29 Νοεμβρίου 205 π.Χ., ο υιός του από την Αρσινόη, ορίζεται συμβασιλέας υπό το όνομα Πτολεμαίος Ε' ο Επιφανής. Το επόμενο θέρος αποθνήσκει και κηδεύεται στην Αλεξάνδρεια.
Η Αρσινόη Γ' ήταν ακόμη στα επίσημα έγγραφα σύζυγός του, αλλά ο υιός της από τον Πτολεμαίο ήταν ακόμη παίδας. Εκείνη θέλησε να βασιλεύει δια μέσου του μικρού Πτολεμαίου, αλλά το ίδιο είχαν σκοπό να κάνουν ο Σωσίβιος και ο Αγαθοκλής. Η βασίλισσα δολοφονήθηκε και ο Αγαθοκλής έγινε, για μικρό χρονικό διάστημα, αντιβασιλέας χάρις σε μια πλαστή διαθήκη του εκλιπόντος.
Τελικά λιντσαρίστηκε ομού με τους οικείους του από τον όχλο, που πλέον ήταν μια ενεργή πολιτική δύναμη.
Υποσημειώσεις[]
Εσωτερική Αρθρογραφία[]
Βιβλιογραφία[]
- Alan K. Bowman, "Egypt after the Pharaohs", 332 BC - AD 642 (1986 London)
- Günther Hölbl, "Geschichte des Ptolemäerreiches" (1994 Darmstadt)
- J. G. Manning, "The Last Pharaohs - Egypt Under the Ptolemies", 305-30 BC, 2009
Ιστογραφία[]
| Κίνδυνοι Χρήσης
|
|---|
|
Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες "Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι Επίσης, |
- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν
- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)