Ριχάρδος Α'
Richard, Richardus
(σύγχρονη αυθαίρετη αναπαράσταση)
(σύγχρονη αυθαίρετη αναπαράσταση)
Ηγεμόνες Μεσαιωνικής Εποχής
12ος Αιώνας μ.Χ.
Όνομα: Ριχάρδος
Ηγεμονικά Ονόματα
Αγγλία
Ηγεμόνες Αγγλίας
Βρεττανία
Ηγεμόνες Βρεττανίας
Ιρλανδία
Ηγεμόνες Ιρλανδίας
Σκωτία
Ηγεμόνες Σκωτίας
Ουαλλία
Ηγεμόνες Ουαλλίας
Βεσσέξιοι
Κανουτίδες
Ρολλίδες
Βαλοίσιοι
Πλανταγενέτες
Υόρκιοι
Λαγάστριοι
Τυδώροι
Στουάρτιοι
Δανία
Ηγεμόνες Δανίας
Γαλλία
Ηγεμόνες Γαλλίας
Νορμανδία
Ηγεμόνες Νορμανδίας
Ανδεγαβία
Ηγεμόνες Ανδεγαβίας
Βρεττάνη
Ηγεμόνες Βρεττάνης
Ακουιτανία
Ηγεμόνες Ακουιτανίας
Οξυτανία
Ηγεμόνες Οξυτανίας
Ολλανδία
Ηγεμόνες Ολλανδίας
Αννωβρία
Ηγεμόνες Αννωβρίας
- Χρονική Περίοδος Διακυβέρνησης: Μεσαιωνική Εποχή
- Γέννηση: 8 Σεπτεμβρίου 1157
- Θάνατος: 6 Απριλίου 1199
Ετυμολογία[]
Το όνομα "Ριχάρδος" είναι Γερμανικής προέλευσης. Προέρχεται από τις λέξεις "ric" ( = ruler, leader, king) and "hard" ( = strong, brave, court), και επομένως σημαίνει "ισχυρός αρχηγός".
Γενεαλογία[]
- Οίκος: Πλανταγενέτες.
- Σύζυγος:
- Τέκνα:
Βιογραφία[]
- Τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα, κατά την διάρκεια του βίου του, είναι:
Ο Ριχάρδος Α΄ ο Λεοντόκαρδος (8 Σεπτεμβρίου 1157 - 6 Απριλίου 1199) ήταν βασιλέας της Αγγλίας και δούκας της Ακουιτανίας (1189 - 1199). Ονομάστηκε Λεοντόθυμος λόγω του θάρρους του στο πεδίο της μάχης.
Ήταν τρίτος υιος και, τελικά, διάδοχος του βασιλέα της Αγγλίας Ερρίκου Β' και της Ελεονώρας της Ακουιτανίας, από τους ηγέτες της 3ης Σταυροφορίας και ένας από τους διασημότερους μονάρχες της μεσαιωνικής Ευρώπης.
Γεννήθηκε στην Οξφόρδη. Ήταν ο ευνοούμενος γιος της μητέρας του Ελεονώρας, από την οποία χρίσθηκε δούκας της Ακουιτανίας (1168) και κόμης του Πουατιέ (1172). Ήταν Γάλλος, όπως όλη η βασιλική οικογένεια της Αγγλίας, εκπαιδεύτηκε ως Γάλλος και έγραψε στη Γαλλική Γλώσσα πολλά ποιήματα, ενώ αδιαφόρησε ακόμη και να εκμάθει την Αγγλική Γλώσσα. Χαρακτηρίζεται και ως ο απών βασιλιάς, επειδή από τα 10 έτη που βασίλευσε στην Αγγλία, διέμεινε μόνον έξι μήνες σε Αγγλικό έδαφος, κάτι το οποίο χρησιμοποιούν οι σύγχρονοι συγγραφείς για να ασκήσουν έντονη κριτική για την πλήρη αδιαφορία του Ριχάρδου για την Αγγλία. Προτιμώντας να διαμένει σε γαλλικά εδάφη και αισθανόταν ως Γάλλος βασιλέας της Αγγλίας, όπως όλοι οι πρώτοι βασιλείς της δυναστείας των Πλανταγενετών.
Παρ' όλα αυτά παρέμεινε στην ιστορία ως ένας από τους θρυλικότερους Άγγλους βασιλείς. Ήταν ελκυστικός, ερυθρόκομος και με συμμετρικές σωματικές αναλογίες. Από την παιδική του ηλικία έδειξε τα ηγετικά και τα στρατιωτικά του προσόντα.
Εμφύλιος πόλεμος[]
Ο μεγαλύτερος αδελφός του, Ερρίκος ο Νεώτερος, ονομάσθηκε το 1170 ως άτυπος συμβασιλέας της Αγγλίας. Το 1173, ο Ριχάρδος συμμάχησε για πρώτη φορά με την μητέρα του και τους αδελφούς του, Ερρίκο και Γοδεφρείδο, προκειμένου να ανατρέψουν τον πατέρα του από τον θρόνο. Η εξέγερση καταστάλθηκε εύκολα, η μητέρα του αιχμαλωτίστηκε και φυλακίστηκε, ενώ ο 17ετής Ριχάρδος δήλωσε υποταγή στον πατέρα του.
Ο πατέρας του ήθελε να του δώσει ως σύζυγο την πριγκίπισσα της Γαλλίας Αλίκη, αδελφή του βασιλέα της Γαλλίας, Φιλίππου Β' Αυγούστου, αλλά ο Ριχάρδος αρνήθηκε. Μετά την αποτυχία της επανάστασης κατά του πατέρα του άρχισε, το 1179, να αντιμετωπίζει προβλήματα εξεγέρσεων από τους φεουδάρχες του στην Ακουιτανία το 1179. Οι επαναστάτες οχυρώθηκαν στο απόρθητο φρούριο του Taillebourg, ενώ ο Ριχάρδος άρχισε να καταστρέφει τις περιοχές γύρω από τον πύργο, προκειμένου να τους αποκλείσει. Τελικά μόλις τελείωσαν τα τρόφιμα επιχείρησαν έξοδο, όπου ο Ριχάρδος τους συνέτριψε εύκολα. Ιστορικοί αναφέρουν ακρότητες του Ριχάρδου εναντίον των αιχμαλώτων και εξαναγκασμό των γυναικών στην πορνεία.
Μετά την καταστολή των βαρώνων της Ακουιτανίας, άρχισε να προκαλεί τον πατέρα του, προκειμένου να τον χρίσει διάδοχο στον θρόνο (1180 - 1183). Τότε ο πατέρας του τον προσκάλεσε να δηλώσει υποτέλεια στον διάδοχο του, Ερρίκο τον Νεώτερο, μεγαλύτερο αδελφό του, κάτι που εξόργισε τον Ριχάρδο. Τότε (1183) ο Ερρίκος ο Νεώτερος και ο μικρότερος αδελφός του Γοδεφρείδος επιτέθηκαν στην Ακουιτανία, προκειμένου να καθυποτάξουν τον Ριχάρδο. Όμως, το θέρος του ίδιου έτους ο διάδοχος Ερρίκος απέθανε και τότε ο βασιλέας Ερρίκος Β' έδωσε την άδεια στον μικρότερο από τους υιους του, Ιωάννη, να επιτεθεί στην Ακουιτανία.
Τότε, ο Ριχάρδος συμμάχησε με τον βασιλέα της Γαλλίας Φίλιππο Β' Αύγουστο και του υποσχέθηκε να του επιστρέψει την Νορμανδία και την Ανδεγαβία, εφόσον να τον βοηθούσε να εκβάλλει τον πατέρα του από τον Αγγλικό θρόνο.
Τον Ιούλιο του 1189, οι ενωμένες δυνάμεις Ριχάρδου και Φιλίππου συνέτριψαν τον στρατό του Ερρίκου στο Μπαλάνς. Ο ηττημένος βασιλέας ταπεινωτικά δέχθηκε να υπογράψει την διαδοχή του από τον Ριχάρδο στον θρόνο και απέθανε από την λύπη του. Ο Ριχάρδος στις 3 Σεπτεμβρίου 1189 ανήλθε στον Αγγλικό θρόνο.
Σφαγή των Εβραίων[]
Όταν ο Ριχάρδος στέφθηκε βασιλέας διέταξε να εξέλθουν από την αίθουσα στέψης όλοι οι Εβραίοι, αλλά μερικοί επανήλθαν με δώρα στο βασιλέα προκειμένου να τους δεχθεί. Τότε οι αυλικοί άρχισαν να μαστιγώνουν τους Ιουδαίους και αμέσως διέρρευσε η φήμη στο Λονδίνο ότι ο βασιλέας Ριχάρδος διέταξε την θανάτωση όλων των Ιουδαίων που υπάρχουν στην χώρα. Ακολούθησε σφαγή. Οι περισσότεροι Ιουδαίοι βρήκαν βίαιο θάνατο ή κάηκαν ζωντανοί από τον όχλο και όσοι γλίτωσαν βαπτίστηκαν με τη βία χριστιανοί ή δραπέτευσαν. Ο αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρι ονόμασε τον Ριχάρδο "όργανο του Σατανά".
Προετοιμασίες για την 3η Σταυροφορία[]
Ο Ριχάρδος, προκειμένου να εξασφαλίσει την ειρήνη στο κράτος του, αφού ήταν έτοιμος να αναχωρήσει για την Σταυροφορία, διέταξε την εκτέλεση των υπαιτίων της σφαγής, υπογράφοντας και την ελευθερία των Εβραίων στην Αγγλία.
Την ίδιο διάστημα που ο Ριχάρδος με τον Φίλιππο Β' της Γαλλίας νικούσαν τον Ερρίκο Β' (1188), ο Σαλαδίνος καταλάμβανε την Ιερουσαλήμ.
Αμέσως άρχισε να προετοιμάζεται πυρετωδώς για την Σταυροφορία με τον Φίλιππο, συγκεντρώνοντας ισχυρό στρατό. Χρησιμοποίησε όλη την πατρική περιουσία, επέβαλλε υψηλούς φόρους και απελευθέρωσε τον Γουλιέλμο Α' της Σκωτίας για να τον θέσει υπό τις διαταγές του. Αντί 10.000 μάρκων πώλησε πολλούς τίτλους και αξιώματα. Ο Γουλιέμος Λόνγκσαμπ, επίσκοπος του Έλυ, πλήρωσε 3.000 λίρες, προκειμένου να διατηρήσει την θέση του ως καγκελάριος.
Αναγνώρισε τον Γουλιέλμο Ραλφ, που είχε διορίσει ο πατέρας του "ταξίαρχο" της Νορμανδίας, και τακτοποίησε τις ταξιαρχίες σε όλες τις υπόλοιπες Γαλλικές περιοχές. Τελικά διόρισε ως αντιβασιλέα τον Γουλιέλμο Λόνγκσαμπ γεγονός που δυσαρέστησε τον γιο του, Ιωάννη, ο οποίος άρχισε να συνωμοτεί εναντίον του.
Τελικά, μετά από όλες τις προετοιμασίες συγκέντρωσε 4.000 άρματα, 4.000 στρατιώτες και 100 πλοία. Τον Σεπτέμβριο του 1190, ο Ριχάρδος και ο Φίλιππος έφθασαν στη Σικελία, όπου μετά τον θάνατο του βασιλέα Γουλιέλμου Β', ο εξάδελφός του σφετερίσθηκε τον θρόνο και φυλάκισε τη χήρα του Γουλιέλμου Ιωάννα, που ήταν αδελφή του Ριχάρδου, σφετεριζόμενος την περιουσία της. Ο Ριχάρδος επιτέθηκε, κυρίευσε την Μεσσήνη (4 Οκτωβρίου 1190) και αφού την λεηλάτησε εγκατέστησε εκεί μια από τις κυριότερες βάσεις του.
Έκλεισε συμφωνία με τον Ταγκρέδο (4 Μαρτίου 1191) με τους ακόλουθους όρους:
- Ο Ταγκρέδος θα απελευθέρωνε την αδελφή του Ριχάρδου Ιωάννα και θα επέστρεφε την περιουσία της.
- Ο Ριχάρδος θα αναγνώριζε τον Ταγκρέδο νόμιμο βασιλέα της Σικελίας.
- Θα υπάνδρευε μια από τις κόρες του (μόλις έφθαναν σε κατάλληλη ηλικία) με τον ανιψιό του, Αρθούρο, που τον είχε ορίσει και δικό του διάδοχο, και θα τον όριζε διάδοχο του στον θρόνο της Σικελίας.
Στη συνέχεια ο Ριχάρδος αναχώρησε από την Σικελία.
Τον Απρίλιο του 1191, λόγω θαλασσοταραχής, ναυάγησε Ρόδου, όπου φαίνεται συνάντησε την μνηστή του Βερεγγαρία της Ναβάρρας, κόρη του Σάνσο ΣΤ' της Ναβάρρας.
Παρακάλεσε τη μητέρα του, Ελεωνόρα της Ακουιτανίας, να μεσολαβήσει στον πατέρα της, προκειμένου να επιτρέψει να πραγματοποιηθεί ο γάμος τους. Μόλις άφησε το νησί της Ρόδου λόγω νέας θαλασσοταραχής, αποβιβάσθηκε στην Κύπρου, στον λιμένα της Λεμεσού, και κατέλαβε την πόλη. Αποφάσισε να καταλάβει όλη την νήσο, καθώς αυτή μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως βάση για τις σταυροφορικές επιχειρήσεις. Την Κύπρο υπερασπίστηκε γενναία με ολιγάριθμους άνδρες ο ηγεμόνας Ισαάκιος Καματηρός, που υπέκυψε όμως στην στρατιωτική υπεροχή του Ριχάρδου. Μετά την κατάκτηση αναχώρησε και πάλι αφήνοντας διοικητή τον Ριχάρδο Κάμβιλ.
3η Σταυροφορία[]
Πριν αναχωρήσει από την Κύπρο, ο Ριχάρδος συζεύχθηκε επίσημα πλέον την Βερεγγαρία, ενώ δεν είχε διαρραγεί ακόμη ο αρραβώνας του με την Αλίκη της Γαλλίας. Ο γάμος του με την Βερεγγαρία του εξασφάλιζε την Ναβάρρα, που γειτόνευε με την Ακουιτανία, που είχε πάρει ως προίκα από την Αλίκη, ελπίζοντας σε συνένωση των εδαφών τους. Αλλά επέστρεψαν χωριστά και η Βερεγγαρία δεν μετέβη στην Αγγλία όσο ζούσε ο Ριχάρδος· μετά την αιχμαλωσία του ο Ριχάρδος επέστρεψε χωρίς την σύζυγο του.
Ο Ριχάρδος στρατοπέδευσε στην Άκκρα (1191) και έδωσε την υποστήριξη του στον Γουίδωνα ντε Λουζινιάν], που είχε φέρει επικουρίες στην Κύπρο. Ήταν χήρος μιας εξαδέλφης του πατέρα του, της Σιβύλλας της Ιερουσαλήμ, και προσπάθησε να ανέλθει στον θρόνο της Ιερουσαλήμ. Τα δικαιώματα του Γουίδωνα είχαν προέλθει από τον Κορράδο του Μομφερράτου, δεύτερο σύζυγο της ετεροθαλούς αδελφής της Σιβύλλας, Ισαβέλλας. Ο Κορράδος είχε υποστηρίξει με σθένος την Τύρο (1187).
Ο Ριχάρδος και οι άνδρες του συμμετείχαν στην πολιορκία της Άκκρας, παρά την ασθένεια του βασιλέα τους από σκορβούτο. Τότε ο Ριχάρδος ήρθε σε έντονη ρήξη με τον Αυστριακό Λεοπόλδο Ε΄ για το θέμα της εκθρόνισης του Ισαάκιου Κομνηνού, με την οποία ο Λεοπόλδος διαφωνούσε. Λίγο αργότερα και ο βασιλέας της Γαλλίας Φίλιππος Β' ασθένησε από δυσεντερία και αναχώρησε για τη Γαλλία αφήνοντας τον Ριχάρδο, χωρίς συμμάχους.
Ο Ριχάρδος είχε 2.700 Άραβες αιχμαλώτους, τους οποίους επειδή αδυνατούσε να επιτηρήσει όσο ήταν αυτός απασχολημένος σε μάχες, διέταξε την θανάτωση τους. Νίκησε τις δυνάμεις του Σαλαδίνου στην μάχη του Αρσούφ (1191).
Προσπάθησε να διαπραγματευτεί με τον Σαλαδίνο, προσφέροντάς του την χείρα της χήρας αδελφής του, Ιωάννας, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Ένας εκλέκτορας πίεσε τον Ριχάρδο να αποδεχθεί τον Κορράδο του Μομφερράτου ως βασιλέα της Ιερουσαλήμ, με αντάλλαγμα να τοποθετηθεί βασιλέας της Κύπρου ο Γουίδων των Λουζινιάν, αλλά ο Κορράδος δολοφονήθηκε. Τότε ένας ευγενής, ο Ερρίκος Β' της Καμπανίας, στέφθηκε βασιλέας της Ιερουσαλήμ]], αφού νυμφεύθηκε την χήρα του, Ισαβέλλα.
Αιχμαλωσία στην Γερμανία[]
Ο Ριχάρδος αποφάσισε ότι η παραμονή του στην Παλαιστίνη δεν μπορούσε να διαρκέσει περισσότερο, αφού πληροφορήθηκε ότι ο Φίλιππος Β' και ο μικρότερος αδελφός του, Ιωάννης, συνωμοτούσαν εναντίον του. Έκανε μια τελευταία απόπειρα να νικήσει τον Σαλαδίνο, ηττήθηκε όμως και αποφάσισε να συνάψει συμφωνία μαζί του. Συμφώνησαν να καταστρέψουν τα τείχη της Ασκαλώνας και να επιτρέπεται ελεύθερα η είσοδος των προσκυνητών στα Ιεροσόλυμα.
Εξ αιτίας μίας κακοκαιρίας ναυάγησε στην Κέρκυρα, που ήταν υπό την κατοχή του Ισαάκιου Β' Άγγελου, από όπου μεταμφιεσμένος σε Ναΐτη ιππότη βάδισε για την Κεντρική Ευρώπη.
Στην διαδρομή προς την Γερμανία, Ριχάρδος, αιχμαλωτίστηκε (1192) πλησίον της Βιέννης από τον Λεοπόλδο Ε', που κατηγόρησε τον Ριχάρδο ότι είχε συμμετοχή στην δολοφονία του εξαδέλφου του, Κορράδου του Μομφερράτου. Ο πραγματικός λόγος ήταν ότι ο Γερμανός αυτοκράτορας ήταν έντονα προσβεβλημένος από τον Ριχάρδο, καθόσον κατά την διάρκεια της 3ης Σταυροφορίας είχε σχίσει μια σημαία του. Ο Ριχάρδος, αν και μεταμφιεσμένος, αναγνωρίστηκε από κάποιο δακτυλίδιο. Ο Ριχάρδος παραδόθηκε στον αυτοκράτορα Ερρίκου ΣΤ', που τον φυλάκισε αλλά οι συνθήκες ήταν ιδιαίτερα καλές.
Αρχικά κρατήθηκε στο κάστρο Κουενρίγκερ, που διασώζεται ερειπωμένο και σήμερα ακόμα στην μικρή Αυστριακή πόλη Ντίρνσταϊν, πάνω στα βράχια. Ο θρύλος αναφέρει ότι ο πιστός τροβαδούρος του, Μπλοντέλ, ψάχνοντας τον κύριό του, περιφερόταν σε όλη την Ευρώπη τραγουδώντας έναν σκοπό που μόνο ο ίδιος και ο βασιλέας γνώριζαν. Διερχόμενος τυχαία από το Ντίρνσταϊν, ο Ριχάρδος ανταπέδωσε τον σκοπό, ο Μπλοντέλ τον αναγνώρισε και έτσι τον απελευθέρωσε. Τα ιστορικά δεδομένα όμως δεν συμφωνούν με αυτό, καθόσον ο Ριχάρδος μετά από το κάστρο Κουενρίγκερ μεταφέρθηκε σε πολλές άλλες πόλεις της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ως την απελευθέρωσή του.
Η μητέρα του, Ελεονώρα, προσπάθησε να συγκεντρώσει τα 150.000 μάρκα που ζητούσε ο Ερρίκος με την βοήθεια κλήρου και λαού. Αργότερα ο Ερρίκος μείωσε το ποσό στις 100.000, όσο είχε ζητήσει και για τον Σαλαδίνο. Ο Ιωάννης ο Ακτήμων του έστειλε μυστικά 80.000 με την προϋπόθεση να εξακολουθήσει να κρατά όμηρο τον Ριχάρδο, αλλά ο αυτοκράτορας αρνήθηκε και του τα επέστρεψε. Τελικά ο Ριχάρδος στις 4 Φεβρουαρίου 1194 ελευθερώθηκε.
Επιστροφή στην Αγγλία[]
Κατά τη διάρκεια της απουσίας του, ο Ιωάννης ο Ακτήμων είχε καταλάβει το θρόνο. Ο Ριχάρδος όχι μόνο τον συγχώρησε, αλλά και τον όρισε διάδοχό του στον θρόνο αντί για τον ανιψιό του Αρθούρο.
Ετοιμάστηκε πυρετωδώς για εκστρατεία κατά του Φιλίππου Β' συγκεντρώνοντας συμμάχους, μεταξύ των οποίων τον Βαλδουίνο Θ' της Φλάνδρας και τον πεθερό του, Σάνσο ΣΤ της Ναβάρρας.
Έκανε επίθεση στον Φίλιππο από το νότο έχοντας σημαντικές επιτυχίες. Κατέλαβε και έκαψε την πόλη Λιμουζέν (1191). Στο Φρετεβάλ ο Γάλλος βασιλέας τράπηκε σε φυγή αφήνοντας σημαντικά οικονομικά έγγραφα του κράτους του στις χείρες του Ριχάρδου (1194).
Τέλος μετά τη νίκη του στην μάχη του Ζισόρ (1198), πρόσθεσε στους τίτλους του την φράση «Ο Θεός και το δικαίωμά μου» (Dieu et mon droit), εννοώντας ότι δεν είναι κανένας άλλος ανώτερος του παρά μόνο ο Θεός, φράση που χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα ως το εθνικό σύνθημα της Αγγλίας.
Θάνατος[]
Η ιστορία που κατέληξε τελικά στον θάνατό του έλαβε χώρα από την Ακουϊτανία, όπου κάποιος αγρότης βρήκε σε έναν αγρό έναν μεγάλο θησαυρό από χρυσά νομίσματα και αγάλματα. Ο φεουδάρχης της περιοχής αρνήθηκε όπως όφειλε να παραδώσει τον θησαυρό στον βασιλέα Ριχάρδο, που αποφάσισε με στρατιωτικά μέσα να καταλάβει το χωρίο. Τελικά σε μια επιθεώρησή του στον εγχώριο πύργο, κυκλοφορώντας χωρίς πανοπλία, δέχθηκε βέλη που τον τραυμάτισαν θανάσιμα.
Πριν αποπνεύσει, διέταξε να του φέρουν τον δολοφόνο του: ήταν ένα παιδίο που ισχυριζόταν ότι ο Ριχάρδος σκότωσε τον πατέρα του και τους αδελφούς του. Ο Ριχάρδος το συγχώρησε και διέταξε να το αφήσουν να φύγει.
Ο εγκέφαλος του Ριχάρδου τάφηκε στο αββαείο του Σαρρού στο Πουατού, η καρδιά του τοποθετήθηκε στον Καθεδρικό ναό της Ρουέν και το υπόλοιπο σώμα του στο αββαείο του Φοντεβρώ.
Υποσημειώσεις[]
Εσωτερική Αρθρογραφία[]
- Αγγλία
- Ηγεμόνες Αγγλίας
- Βρεττανία
- Ηγεμόνες Βρεττανίας
- Ουαλλία
- Ηγεμόνες Ουαλλίας
- Σκωτία
- Ηγεμόνες Σκωτίας
- Ιρλανδία
- Ηγεμόνες Ιρλανδίας
Βιβλιογραφία[]
- Roger of Hoveden, Gesta Regis Henrici II & Gesta Regis Ricardi Benedicti Abbatis, ed. William Stubbs, 2 vols, (London, 1867), available at Gallica.
- Roger of Hoveden, Chronica Magistri Rogeri de Houedene, ed. William Stubbs, 4 vols, (London, 1868-71), available at Gallica.
- Ralph of Diceto, Radulfi de Diceto Decani Lundoniensis Opera Historica, ed. William Stubbs, 2 vols (London, 1876)
- Edbury, Peter W. The Conquest of Jerusalem and the Third Crusade: Sources in Translation. Ashgate, 1996. [Includes letters by Richard reporting events of the Third Crusade (pp. 178–182).] Arab Historians of the Crusades, English translation 1969
- Gillingham, John. Richard the Lionheart, 1978, 2nd ed. 1989
- Gillingham, John, Richard Coeur de Lion: Kingship, Chivalry and War in the Twelfth Century, 1994
- Gillingham, John. Richard I, 1999
- Nelson, Janet L. (ed.) Richard Coeur de Lion in History and Myth, 1992
- Nicholson, Helen J. (ed.) The Chronicle of the Third Crusade: The Itinerarium Peregrinorum et Gesta Regis Ricardi, 1997
- Runciman, Steven. A History of the Crusades, 1951-54, vols. 2-3.
Ιστογραφία[]
 Κίνδυνοι Χρήσης
|
|---|
|
Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες "Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι Επίσης, |
- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν
- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)