Τραπεζούς
- Ιστορική πόλη του Ασιατικού Πόντου.
Ετυμολογία[]
Πρότυπο:Cities /Pontus
Παρετυμολογικά, η ονομασία "Τραπεζούς" σχετίζεται ετυμολογικά με την λέξη "τραπέζιο".
Πιθανότατα, όμως, είναι παραφθορά της λέξεων
Ίδρυση[]
Ο χρόνος ίδρυσής της είναι άγνωστος.
Γεωγραφία[]
Η ακριβής θέση της είναι:
Ιστορία[]
Χετταϊκή Εποχή[]
Δεν έχει ταυτοποιηθεί Χετταϊκή πόλη στην θέση της κλασσικής Τραπεζούντας.
Ωστόσο είναι απίθανο η Χετταϊκή Αυτοκρατορία να μην διέθετε λιμένα στην Μαύρη Θάλασσα ώστε να διεξάγει το θαλάσσιο εμπόριο, δεδομένου ότι αυτό διενεργείτο στην θάλασσα αυτή τουλάχιστον από την 3η χιλιετία π.Χ.
Η περιοχή της Τραπεζούντας ήταν η πλέον κατάλληλη καθώς διέθετε τους καλύτερους όρμους-λιμένες της Ευξείνειας Ασιατικής ακτής (Δαφνούς κ.α).
Έτσι, είναι πολύ πιθανόν ο πρίγκιπας Άψυρτος που αναφέρεται στην Αργοναυτική Εκστρατεία να αποτελεί προσωποποίηση μίας πόλης που οι Αργείοι-Μυκηναίοι αποκαλούσαν με το όνομα "η Άψυρτος" η οποία αποτελούσε τον επίσημο εμπορικό λιμένα της Χετταϊκής Αυτοκρατορίας, στον οποίο έφθαναν τα εμπορεύματα από την Μεσοποταμία και παραλαμβάνονταν από Μυκηναϊκά πλοία και μεταφερόταν στο Αιγαίο.
Προφανώς, ανθούσε και η παράνομη εμπορία που απέφευγε τους αυτοκρατορικούς δασμούς και απαγορεύσεις και διεξαγόταν διαμέσου πόλης της Κολχίδας, που βρισκόταν εκτός των ορίων της Χετταϊκής Αυτοκρατορίας (όπως η εμπορία που διενεργούσαν σκάφη όπως η "Αργώ" της περιώνυμης Αργοναυτικής Εκστρατείας.
Στην περίπτωση αυτή, η ονομασία "Τραπεζούς" αποτελεί απλή παραφθορά της Μυκηναϊκής "Αψύρτου" (<*Σαρπυτσός <*Σραπυζός)
Ουράρτια Εποχή[]
Στην περιοχή της Τραπεζούντας κατέληγαν σημαντικοί εμπορικοί δρόμοι των καραβανιών από την εσώτερη Κίνα και Περσία, μεταφέροντας περιζήτητα προϊόντα (μπαχαρικά, μεταξωτά, κλωστοϋφαντουργικά, κοσμήματα, μέταλλα) της Ουραρτίας και της Βόρειας Μεσοποταμίας, εκατοντάδες έτη πριν την ιστορική παρουσία της πόλης των Τραπεζουντίων.
Αρχαϊκή Εποχή[]
Η Τραπεζούντα ιδρύθηκε το 756 π.Χ. για πρώτη φορά ως αποικία της Σινώπης.
Σημειώνεται πως η Τραπεζούντα έως την εποχή του Ξενοφώντα ήταν φόρου υποτελής στην μητρόπολη Σινώπη (προφανώς για να εξασφαλίζει βοήθεια σε περιπτώσεις απειλών από γείτονες αλλόγλωσσους λαούς.
Κλασσική Εποχή[]
Ο Ξενοφών, στο έργο του Κύρου Ανάβασις, το 401 π.Χ περιγράφει την έντονη φιλοξενία των Ελλήνων του Πόντου, που γνώρισε ο ίδιος και οι "Μύριοι" παραμένοντας σε αυτήν τριάκοντα ημέρες.
Επιπλέον χαρακτηρίζει την πόλη "πόλιν Ελληνίδα μεγάλην και ευδαίμονα".
Σύμφωνα δε με τον Ξενοφώντα και τον Ηρόδοτο, η Τραπεζούντα και η γύρω από αυτήν περιοχή δεν είχαν γνωρίσει τον περσικό ζυγό, λόγω του ότι οι Κόλχοι και οι Χαλδαίοι είχαν παραμείνει αυτόνομοι, αφού ο Δαρείος ασχολήθηκε περισσότερο με τον ελληνικό χώρο, ο Κύρος νικήθηκε στο μέτωπο των σκυθικών χωρών και ο Καμβύσης στράφηκε κυρίως στην Αίγυπτο και την Αραβία.
Κατά την επόμενη από τον Ξενοφώντα μέχρι την εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου, η Τραπεζούντα και όλες οι ελληνικές αποικιακές πόλεις του Ευξείνου απόλαυσαν περιόδου ειρήνης και ευημερίας, επεκτεινόμενες επίσης όχι μόνο στα παράλια μέρη, αλλά και προς το εσωτερικό της περιοχής, εξελληνίζοντας συνέχεια όλο και περισσότερα φύλα.
Κατά τον Γερμανό ιστορικό Fallmerayer
- " οι Τραπεζούντιοι, σοφότεροι από τα αδελφά κράτη στις ακτές της Ιωνίας, ήξεραν να επιλέγουν μάλλον τα πλεονεκτήματα μιας ονομαστικής εξάρτησης από έναν μακρινό μονάρχη παρά εκείνα μιας πολυτάραχης αυτονομίας, και ήταν ευτυχισμένοικαι πλούσιοι, ενώ η Φώκαια και η Μίλητος δεν άργησαν να μεταβληθούν σε ερείπια".
Με αυτό τον τρόπο ενισχύθηκαν και ανακάλυψαν νέες πηγές πλούτου, όπως άργυρο, χαλκό και σίδηρο, μέταλλα που βρίσκονταν ακόμα και στις δασώδεις και ορεινές περιοχές.
Μακεδονική Εποχή[]
Την εποχή αυτή, η Τραπεζούντα, τα Κοτύωρα, η Αμισός και η Σινώπη βρίσκονταν σε υψηλό επίπεδο εμπορικής και πολιτικής δύναμης όπως μπορεί να συμπεράνει κανείς από τα πολυάριθμα νομίσματα, έχοντας παράλληλα απόλυτη αυτονομία και ανεξαρτησία. Αναφέρεται μάλιστα ότι ο Μ. Αλέξανδρος επανέφερε το δημοκρατικό πολίτευμα στην πόλη Αμισό, που το είχε στερηθεί επί Περσοκρατίας.
Ποντική Εποχή[]
Κατά την περίοδο των μεταλεξανδρινών χρόνων ιδρύθηκε στην περιοχή του Πόντου ένα βασίλειο με ισχυρά ελληνικές επιρροές, γνωστό ως ελληνιστικό βασίλειο του Πόντου (302/301-64/63 π.Χ.). Δημιουργός του κράτους υπήρξε ο πρώην σατράπης της Κίου, Μιθριδάτης, ο οποίος έκανε πρωτεύουσά του την Αμάσεια.
Αρχικά το κράτος αυτό περιελάμβανε την Καππαδοκία (Μεγάλη Καππαδοκία και Μικρά Καππαδοκία (του Πόντου)), αλλά αργότερα επεκτάθηκε και στις ελληνικές πόλεις των ακτών του Ευξείνου.
Η ελληνική γλώσσα καθιερώθηκε στο βασίλειο ως επίσημη γλώσσα.
Η ελληνική θρησκεία και λατρεία κυριάρχησαν παντού και χτίστηκαν ναοί προς τιμήν των Ολύμπιων Θεών σε ολόκληρο τον Πόντο. Το δωδεκάθεο του Ολύμπου αφομοίωσε τις περισσότερες περσικές και ντόπιες θεότητες.
Στα Κόμανα του Πόντου, μαζί με την τοπική θεά Αναΐτιδα, λατευότνα και ο Απόλλωνας, η Αθηνά, ο Διόνυσος και η Νίκη, στην Κερασούντα ο Δίας, ο Διόνυσος, ο Ασκληπιός, ο Πόσειδώνας, ο Πάνας και ο Ηρακλής ενώ στην Τραπεζούντα ο Ερμή, ο Διόνυσος, ο Πάνας και ο Ηρακλής.
Η λατρεία του περσικού θεού Μίθρα δεν έκλειψε ποτέ αλλά με την πάροδο του χρόνου ελληνοποιήθηκε και ταυτίστηκε με τους Ήλιο, Απόλλωνα και Ερμή.
Ανάμεσα στις νέες κτήσεις του Μιθριδάτη περιλαμβανόταν και η Τραπεζούντα.
Στη συνέχεια, στο βασίλειο ενσωματώθηκαν και διάφορες φυλές εξ ανατολών, όπως οι Τιβαρηνοί, οι Μοσσύνοικοι, οι Μάκρωνες κ.ά. Οι ανεπτυγμένες ελληνικές πόλεις παρέμειναν εμπορικά κέντρα, ενώ η καλλιέργεια της γης αποτελούσε την κύρια απασχόληση των κατοίκων, ιδιαίτερα στις κοιλάδες και τα δέλτα των ποταμών. Μεγάλη υπήρξε επίσης και η εκμετάλλευση των πλούσιων κοιτασμάτων αργύρου, σιδήρου, χαλκού.
Περί το 2ο αι. π.Χ. το Κράτος του Πόντου εγκαινίασε επιθετική πολιτική με την κατάληψη της Σινώπης από το Φαρνάκη Α’ (βασ. 185-169 π.Χ.), καθώς και των Ποντικών Ορέων και της παραλιακής ζώνης του Ευξείνου (Κερασούντα, Κύτωρο, Αρμήνη κ.ά.).
Αφού στο βασίλειο συμπεριλήφθηκε και η Τραπεζούντα, επί Φαρνάκη Α’ και των διαδόχων του ευνοήθηκαν οι οικονομικές συμφωνίες με τη χερσόνησο της Κριμαίας, καθώς και οι πολιτικοί και οικονομικοί δεσμοί με τη Δήλο και την Αθήνα.
Οι πολυάριθμες νομισματικές συλλογές των πόλεων της Τραπεζούντας, της Αμισού, των Κοτυώρων και της Σινώπης επιβεβαιώνουν την οικονομική, εμπορική και πολιτική ακμή εκείνης της περιόδου, η οποία δεν ανατράπηκε ούτε μετά την κατάληψη της Τραπεζούντας το 63 π.Χ από τον Ρωμαίο Ύπατο Πομπήιο.
Κατά την εποχή της βασιλείας του Μιθριδάτη Ε’ του Ευεργέτη (περίπου 150-120 π.Χ.) δημιουργήθηκε μισθοφορικός στρατός σύμφωνα με τα ελληνικά πρότυπα.
Το 120 π.Χ. τον διαδέχεται ο γιός του Μιθριδάτης ΣΤ' Ευπάτωρ (120-63 π.Χ.). Επί βασιλείας του οποίου το βασίλειο του Πόντου έφτασε στο υψηλότερο σημείο της ακμής του και απέκτησε πολύ μεγάλη φήμη. Επιχειρώντας να πραγματοποιήσει τη φιλοδοξία του για την ίδρυση εξελληνισμένου ασιατικού κράτους, ήλθε αντιμέτωπος με την πανίσχυρη τότε Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και πραγματοποίησε εναντίον της 4 πολέμους, που είναι γνωστοί ως Μιθριδατικοί Πόλεμοι.
Κατά τον 1ο Μιθριδατικό Πόλεμο (89-84 π.Χ.) ο Μιθριδάτης, έχοντας ως σύμμαχο το βασιλέα της Αρμενίας, Τιγράνη, εξόντωσε 80.000, περίπου, Ρωμαίους που βρίσκονταν στη Μικρά Ασία («Εφέσιος Εσπερινός», 88 π.Χ.), πήρε με το μέρος του την Αθήνα, τη Βοιωτία και τη Λακεδαίμονα, κατέλαβε τη Δήλο και ανάγκασε τον επικεφαλής των Ρωμαϊκών δυνάμεων, Λεύκιο Κορνήλιο Σύλλα, να υπογράψει τη συνθήκη της Δαρδάνου.
Κατά το 2ο Μιθριδατικό Πόλεμο (83-81) ο Μιθριδάτης κατέλαβε τμήμα της Καππαδοκίας.
Ο 3ος και ο 4ος πόλεμος απέβησαν μοιραίοι για τον Πόντιο βασιλέα, καθόσον αφού υπέστη αρχικά ήττες από το Ρωμαίο ύπατο, Μάριο Αυρήλιο Κόττα, στη Καλχηδόνα, δέχθηκε το τελικό πλήγμα από τον Γναίο Πομπήιο (64 π.Χ.) που κατέλαβε τη Σινώπη και τελευταία την Τραπεζούντα (63 π.Χ.).
Ρωμαϊκή Εποχή[]
Ο Αρριανός-αυτοκρατορικός σύμβουλος του Αδριανού-επιθεώρησε τον Πόντο γύρω στα 137 μ.Χ. διερχόμενος την περιοχή, κατέγραψε τις περιπέτειες της πλεύσης από την Τραπεζούντα προς την Αθήνα του ανατολικού Πόντου, καταμετρώντας τις αποστάσεις, τα ονόματα, την ποιότητα του ύδατος αλλά και τα ονόματα των ποταμών μεταξύ αυτών πρώτος και τον Όφιδα, ορίζοντας τον ως το όριο της χώρας των Κόλχων από την Θιαννική. Επειδή δε τα ύδατα των ποταμών είναι γλυκά, οι κάτοικοι των περιοχών αυτών, δηλ. και του Όφιδα, ποτίζουν τα ζώα τους στη θάλασσα, διότι πιστεύουν ότι αυτό είναι ωφελιμότερο των άλλων. Λίγο πιο κάτω (ο Αρριανός) περιγράφει την πέτρινη άγκυρα της Αργούς.
Βυζαντινή Εποχή[]
Με την κατάλυση του βυζαντινού κράτους από τους σταυροφόρους (1204) οι αδελφοί Αλέξιος και Δαβίδης, απόγονοι της αυτοκρατορικής δυναστείας των Κομνηνών, ίδρυσαν στην περιοχή του Πόντου ανεξάρτητο βασίλειο, γνωστό και ως «Αυτοκρατορία των Μεγάλων Κομνηνών». Στα 257 έτη της ύπαρξής της, ο Πόντος γνώρισε μεγάλη οικονομική ευμάρεια και πολιτιστική ακμή.
Το λιμάνι της Τραπεζούντας αναπτύχθηκε σε κέντρο εμπορίου, όπου έδρευαν προξενεία Γενουατών, Μασσαλιωτών, Βενετών, κ.ά. Οι τελωνειακοί φόροι και η παραγωγή μεταλλευμάτων εξασφάλιζαν την οικονομική ευρωστία του κράτους.
Οι Μεγάλοι Κομνηνοί ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την καλλιέργεια των γραμμάτων και των τεχνών.
Οι μονές του Πόντου έγιναν κέντρα πολιτιστικής ανάπτυξης, που προσέλκυσαν πολλούς λόγιους της πρώην Βασιλεύουσας. Πόντιοι λόγιοι όπως ο χρονικογράφος Μιχαήλ Πανάρετος, ο μαθηματικός και αστρονόμος Γρηγόριος Χιονιάδης και οι θεολόγοι Βησσαρίων, Γεώργιος Τραπεζούντιος και Γεώργιος Αμιρούτζης διέπρεψαν στις επιστήμες. Οι θαυμάσιες τοιχογραφίες και τα χειρόγραφα που σώζονται μαρτυρούν την ιδιαίτερη ανάπτυξη της ζωγραφικής, ενώ σπουδαία κτίσματα, εκκλησίες, μονές, ανάκτορα και δημόσια κτίρια δείχνουν τη λαμπρότητα της εποχής.
Με σύμβολο τον μονοκέφαλο αετό και προστάτη τον Άγιο Ευγένιο, πολιούχο Τραπεζούντας, οι Μεγαλοι Κομνηνοί διατήρησαν την αυτοκρατορία τους ως το 1461, οκτώ έτη μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, οπότε υπέκυψε και ο Πόντος στους Οθωμανούς.
Υποσημειώσεις[]
Εσωτερική Αρθρογραφία[]
Βιβλιογραφία[]
Ιστογραφία[]
 Κίνδυνοι Χρήσης
|
|---|
|
Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες "Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι Επίσης, |
- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν
- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)