Φραγκοκρατία

Φραγκοκρατία

Frankokratia

Μεσαιωνική Εποχή

---

Σκοτεινή Εποχή Αρχαϊκή Εποχή Κλασσική Εποχή Ελληνιστική Εποχή

- Μία Ιστορική Εποχή.

Ετυμολογία

Πρότυπο:Historical Periods Η ονομασία "Φραγκοκρατία" σχετίζεται ετυμολογικά με την λέξη "Φράγκοι".

Εισαγωγή

Λατινοκρατία ή Φραγκοκρατία ονομάζεται η χρονική περίοδος της Μεσαιωνικής Εποχής και στην Βυζαντινή Ανατολή.

Μετά την Τέταρτη Σταυροφορία και την κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, οι Σταυροφόροι ίδρυσαν στην Ελλάδα κρατίδια, σε μια περίοδο από τον 12ο μέχρι τον 14ο αιώνα που αποκλήθηκε Φραγκοκρατία.

Σε αντίθεση με άλλες περιόδους ξενικής κυριαρχίας, όπως η Ρωμαιοκρατία ή Τουρκοκρατία, δεν παρουσιάζει καθολικότητα και πληρότητα, επειδή δεν είναι σταθερά για όλες τις περιοχές τα χρονολογικά όρια της έναρξης και του τέλους της, ενώ διαφορετική είναι και η καταγωγή των εγκατεστημένων ξένων στον ελληνικό χώρο.

Λατινοκρατία ή Φραγκοκρατία

Η περίοδος 1204 έως 1566 ή ακόμα 1669 και 1797, ως ακρότατο όριο τερματισμού της Λατινοκρατίας στον ελληνικό χώρο χαρακτηρίζεται από μια ποικιλία δυτικών κυριάρχων: Φράγκων/Βουργουνδών, Φλαμανδών, Γενουατών, Λομβαρδών, Βενετών, Καταλανών, Φλωρεντινών, Ναβαρραίων, Ιπποτών Ναϊτών ή Ιωαννιτών. Όλοι αυτοί είχαν ως κοινό πολιτιστικό χαρακτηριστικό την πολιτισμική-θρησκευτική τους ταυτότητα: όλοι ήταν Λατίνοι, οπαδοί της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και αναγνώριζαν τον Πάπα της Ρώμης ως ανώτατο θρησκευτικό και πνευματικό τους ηγέτη. Στις πηγές το όνομα Λατίνος προσδιορίζει γενικά τον δυτικό άνθρωπο, ανεξαρτήτως εθνικής υπόστασης, ενώ το όνομα Φράγκος ταυτίζεται με το Λατίνος και δηλώνει τον Δυτικοευρωπαίο.

Τέλος το Φράγκος καταλήγει να δηλώνει τον γαλλόφωνο ή τον γαλλικής καταγωγής δυτικό.

Ο όρος Φράγκοκρατία επικράτησε στην ελληνική βιβλιογραφία μετά την Κάρολο Χοπφ στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και τον Ουίλιαμ Μίλλερ κατά το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα. Και οι δύο έδωσαν έμφαση στον όρο Φραγκοκρατία αν και η επικράτηση του όρου αυτού στην ελληνόγλωσση βιβλιογραφία σχετίζεται λιγότερο με το συνθετικό έργο του Χοπφ, το οποίο ποτέ δεν μεταφράστηκε στα ελληνικά και θα μπορούσε να επηρεάσει μόνο εξειδικευμένο ερευνητικό κοινό.

Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος τον χρησιμοποίησε ευρέως και τον Χοπφ και τον όρο Φραγκοκρατία. Ο όρος Φραγκοκρατία είναι περιοριστικός σχετικά με τον ευρύτερο Λατινοκρατία, ευρύτερο από άποψη πολιτισμικο-θρησκευτικού περιεχομένου.

Δυτικές κυριαρχίες στον ελλαδικό χερσαίο και νησιωτικό χώρο

Η πρώτη γνωστή μακροπρόθεσμη λατινική κυριαρχία επί ελληνικών (βυζαντινών) κτήσεων είναι αυτή στην Κύπρο, από το 1191 και εξής. Άλλε διαδοχικά είναι οι εξείς:

• Η Λατινική Αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης ή Αυτοκρατορία της Ρωμανίας (Imperium Romaniae) (1204-1261)
• Το Λατινικό (Λομβαρδικό) Βασίλειο της Θεσσαλονίκης του οίκου των Μομφερατικών (1204/7-1224)
• Το Φραγκικό Πριγκηπάτο της Αχαΐας, η φραγκοκρατούμενη Πελοπόννησος/Μορέας (1204/5-1262/1430) Στον Μορέα άσκησαν μικρές περιόδους εξουσίας οι Ναβαρραλιοι, οι Ναΐτες και οι Ιωαννίτες Ιππότες.
• Το Δουκάτο των Αθηνών και των Θηβών, δηλαδή η λατινοκρατούμενη Αττικοβοιωτία (1204/5-1456/58), που άλλαξε διαδοχικά κατακτητές: τους Βουργουνδούς Ντελαρός (1204/5-1311), την Καταλανοκρατία (1311-1388) και την Φλωρεντινοκρατία των Ατζαγιόλι/Ατζαγιωλών (1388-1456/58) και μία εμβόλιμη Βενετοκρατία (1397-1403)
• Την αρχικά Λομβαρδοκρατία (1204/5-1216) και κατόπιν Βενετοκρατία (1216-1470) της Εύβοιας (Negreponte)
• Την Βενετοκρατία του Αιγαίου Πελάγους (Κυκλάδων και βορειονατολικού Αιγαίου) με το Δουκάτο του Αιγαίου ή Αρχιπελάγους (του δυναστικού οίκουτων Σανούδων) Παρεμβλήθηκαν διαλείμματα Γενουατοκρατίας σε ορισμένες από τις Κυκλάδες (1207-1566) και τα νησιά του βορειονατολικού Αιγαίου (Γενουατοκρατούμενη Χίος 1329-1566 και Γατελούζου Λέσβου 1355-1462)
• Τη Βενετοκρατία των Επτανήσων (Ιονίου Πελάγους)-μια μακρόχρονη κατάκτηση από το 1207 ως την ανατροπή της από τον Μέγα Ναπολέοντα (1797).Αρχικά υπήρχαν εναλλαγές εξουσίας των Βενετών με τη δυναστεία των Ανδηγαυών (Ανζού) τηςΣικελίας και Νάπολης και με την παλατινή δυναστεία των Τόκκο /τόκκων του Βρινδισίου /Μπρίτιζι (με κτήσεις στα Επτάνησα και την δυτική Ήπειρο)
• Την αρχικά Γενεατουκρατία (1204/6-1210) και κατόπιν Βενετοκρατία της Κρήτης (Candia) (1210-1669)
• Iπποτοκρατία (ηγεμονία των Ιωαννιτων Ιπποτών του Νοσοκομείου /Οσπιταλλιτών) στη Ρόδο και στα Δωδεκάνησα (1309/10-1522/23)

Η Διανομή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας

Οι δυτικοί κατακτητές της Κωνσταντινούπολης προχώρησαν στον ακριβέστατο διαμερισμό των προηγούμενων εδαφών της Αυτοκρατορίας μεταξύ τους.

Ένα τέταρτο κατανεμήθηκε στον Αυτοκράτορα, τρία όγδοα δόθηκαν στη Βενετία ως αμοιβή για τη μεταφορά, τις προμήθειες και τη ναυτική υποστήριξη, τρία όγδοα επρόκειτο να διανεμηθούν μεταξύ των Λατίνων ιπποτών ως τιμάρια.

Η ίδια η Κωνσταντινούπολη διαμοιράστηκε εξίσου μεταξύ του Αυτοκράτορα και των Βενετών.

Στην πραγματικότητα οι Λατίνοι δεν ήλεγχαν ολόκληρη την περιοχή που διεκδικούσαν επειδή υπήρχαν θύλακες αντίστασης με επικεφαλής βυζαντινούς ή τοπικούς αξιωματούχους.

Κοινωνικοί παράγοντες εξάπλωσης των Λατίνων

Τα αίτια εξάπλωσης και υποδοχής των Λατίνων ήταν διάφορα: η επιθυμία συμβιβασμών ή η σκοπιμότητα για αποφυγή καταστροφών ή άσκοπων θυσιών,η αδράνεια ή δράση κάποιων τοπικών αρχόντων. Επίσης οι αντιθέσεις μεταξύ των φορέων της συγκεντρωτικής εξουσίας και της φεουδαρχικής αριστοκρατίας που η μεταξύ τους αναμέτρηση υπονόμευε κάθε αποτελεσματική αντίσταση. Τέλος η οικονομική και κοινωνική εξαθλίωση των πληθυσμών, η διοικητική καταπίεση και η βαριά φορολόγησή τους καθόριζε τη στάση των μαζών.

Φραγκικά και ενετικά κράτη

Από τον πρώτο επίσημο και καταγεγραμμένο διαμοιρασμό το φθινόπωρο του 1204 μ.Χ. προέκυψαν 2 μεγάλες σφαίρες επιρροής: των Ενετών, που αποδείχτηκε η μακροβιότερη και διέθετε την αόρατη συνοχή του εμπορίου, και των Φράγκων, που όμως ήταν κατακερματισμένοι και δίχως ουσιαστικά πολιτική στήριξη στις πατρίδες τους.

Συγκεκριμένα η αρχική μοιρασιά προέβλεπε οι Βενετοί να πάρουν περίπου το 3/8 της επικράτειας των Βυζαντινών (τα οποία παρέμειναν σταθερά στα χέρια τους και επαυξήθηκαν) ενώ οι ηγέτες της Σταυροφορίας θα μοιράζονταν τα υπόλοιπα 5/8. Ετσι η πρώτη διανομή δημιούργησε τη Λατινή Αυτοκρατορία των Φράγκων και ένα μεγάλο και σχετικά ενιαίο ναυτικό κράτος (των Ενετών) σε νησιά, λιμάνια και παράλια. Η Αυτοκρατορία όμως για λόγους πολιτικών ισορροπιών μεταξύ των δυσαρεστημένων ηγετών της Δ΄Σταυροφορίας αν και περιλάμβανε την Έλλάδα, τελικά αποκόπηκε από αυτήν. Ο λόγος ήταν πως η Ελλάδα αποφασίστηκε να ανήκει στο Βασίλειο της Θεσσαλονίκης, ηγέτης του οποίου ορίστηκε ο δυσαρεστημένος Βονιφάτιος που επέμεινε να μην τον λένε μαρκήσιο αλλά βασιλιά. Και καθώς οι πολιτικές ισορροπίες αλλά και οι πολιτικές ανάγκες πίεζαν τους νέους ηγέτες, το Βασίλειο της Θεσσαλονίκης, δηλαδή η Ελλάδα κατατμήθηκε ακόμα περισσότερο και ουσιαστικά αποσυνδέθηκε από τη νεοσύστατη λατινική αυτοκρατορία.

Σε τμήματα όμως χωρίστηκαν ακόμα και πόλεις με βασικό κριτήριο το τι εξυπηρετούσε τους Ενετούς. Για παράδειγμα αρχικά είχαν πάρει τη μισή χερσόνησο της Καλλιπόλεως, από την οποία αποχώρησαν το 1206 και παράλληλα είχαν κρατήσει περίπου τα 3/8 σχεδόν σε όλες τις σημαντικές πόλεις και όλα τα λιμάνια, δημιουργώντας παντού "τομείς" στις κεντρικές αγορές.

Λατινική Αυτοκρατορία

Αυτοκράτορας στέφηκε ο Φράγκος Βαλδουίνος Θ', που προωθήθηκε ουσιαστικά στη θέση αυτή από τον γηραιότατο δόγη της Βενετίας Ερρίκο Δάνδολο, παρότι ήταν μόλις 32 ετών -ή ίσως και γι' αυτό ακριβώς. Στόχος των Ενετών ήταν να έχουν αυτοκράτορα, στη πραγματικότητα Αρμοστή.

Εξαρχής αποδείχτηκε ότι επέλεξαν σωστά, γιατί η "Λατινική Αυτοκρατορία της Ρωμανίας" πήρε στην ουσία το μικρότερο μερίδιο και ο αυτοκράτοράς της έπρεπε να πεισθεί ότι αυτά ήταν εκείνα που του αναλογούσαν και να φανεί διαλλακτικός. Στην αυτοκρατορία του ορίστηκε να ανήκει η σημερινή Ευρωπαϊκή Τουρκία, ορισμένες περιοχές της βόρειας Μικράς Ασίας που όμως ήταν πολύ δύσκολο να ελέγξει καθώς εκεί ορθωνόταν η μεγαλύτερη αντίσταση των Βυζαντινών και τα νησιά Σαμοθράκη, Λέσβος, Χίος, Σάμος, Λήμνος και Κως.
Ο Βαλδουίνος σκοτώθηκε ένα χρόνο αργότερα πολεμώντας τους Βουλγάρους. Τελικά η εγκάθετη αυτοκρατορία του επιβίωσε μέχρι το 1261, οπότε και καταλύθηκε από την ελληνική Αυτοκρατορία της Νίκαιας.

Στον περίπου μισό αιώνα της ζωής της, η επίσημη ονομασία που της έδιναν οι υπερασπιστές της ήταν Imperium Romaniae.

Λατινική Μακεδονία

Αυτό το Βασίλειο δόθηκε στον Βονιφάτιο τον Μομφερατικό που νόμιζε μέχρι τότε ότι ως ηγέτης της Σταυροφορίας θα γινόταν αυτοκράτορας -αντ' αυτού του έδωσαν ένα τμήμα της αυτοκρατορίας, δηλαδή τη σημερινή Ελλάδα. Θα είχε αυξημένη αυτονομία, πλην όμως τυπικά θα υπαγόταν στο Λατίνο αυτοκράτορα. Υπάρχει μάλιστα πιθανότητα να μην του επιτράπηκε επισήμως να κάνει ποτέ χρήση του τίτλου "βασιλέας". Ο δόγης της Βενετίας δεν θέλησε να τον στηρίξει σαν υποψήφιο για αυτοκράτορα μάλλον επειδή τον έβρισκε πολύ δυναμικό. Επίσημη δικαιολογία των Ενετών ήταν πως είχε συγγενικούς δεσμούς με τους εκδιωχθέντες Βυζαντινούς (στενός συγγενής του είχε παντρευτεί μέλος της οικογένειας του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ισαάκ ΙΙ Αγγέλου) και κατά συνέπεια δεν ήταν σώφρον να αποτελεί εκείνος τη διάδοχη κατάσταση. Ομως ούτε τη Θεσσαλονίκη ουσιαστικά του χάρισαν, γιατί χρειάστηκε να πολεμήσει για να την κατακτήσει, κάτι που κατάφερε πάντως γρήγορα. Παρά λίγο μάλιστα να γίνει και εμφύλιος γιατί ήγειρε αξιώσεις στη Θεσσαλονίκη και ο αυτοκράτορας. Με τη μεσολάβηση των Βενετών και ανταλλάγματα σε λωρίδες γης, ο Βαλδουΐνος αποδέχτηκε τα σχεδόν αποκλειστικά δικαιώματα του Βονιφάτιου στη Θεσσαλονίκη. Και αυτός σκοτώθηκε πολεμώντας Βουλγάρους -το 1207. Εναντίον του βασιλείου της Θεσσαλονίκης πολέμησε ο Λέων Σγουρός, μια ενδιαφέρουσα αλλά αμφιλεγόμενη προσωπικότητα που ηγείτο του Ναυπλίου, της Κορίνθου και του Άργους. Ο Σγουρός δεν κατάφερε κάτι, αλλά κατάφερε ο δεσπότης της Ηπείρου Θεόδωρος. Αυτός κατέλαβε τη Θεσσαλονίκη το 1224. Την κράτησε μέχρι το 1246, οπότε αυτή ενσωματώθηκε στην αυτοκρατορία της Νίκαιας και μετά το 1261 στην σχετικά αναγεννημένη βυζαντινή αυτοκρατορία. Στη Θεσσαλονίκη υπαγόταν και η Κρήτη, αλλά ο Βονιφάτιος την είχε ήδη πουλήσει από το 1205 στους Ενετούς (πιθανόν και να την εκχώρησε δωρεάν), με αντάλλαγμα την υποστήριξή τους σε ζητήματα αυτονομίας προς τον Λατίνο αυτοκράτορα ή άλλα εδαφικά ζητήματα που αντιμετώπιζε.

Στο βασίλειο του Βονιφάτιου ανήκαν και εδάφη που δεν μπόρεσαν να πάρουν οι Ελληνες. Ανάμεσά τους ήταν:

• η "Βαρωνία των Σαλώνων" (με έδρα την Άμφισσα),
• η "Μαρκιωνία της Βοδονίτσης" (κωμόπολη κοντά στις Θερμοπύλες)
• το "Δουκάτο της Ανατολικής Ελλάδος" ή "Δουκάτο των Αθηνών"

Το Δουκάτο των Αθηνών

Πρότυπο:Κύριο Αυτό περιλάμβανε αρχικά την Αθήνα και τη Θήβα, πιθανόν και το Άργος. Ήταν από τις περιοχές που ο Βονιφάτιος έπρεπε να δώσει μάχη για να κυριεύσει, όπως ήταν και η Εύβοια και η Πελοπόννησος.

Για κάθε σπιθαμή γης που κατακτούσε, ακόμα και αμαχητί, έπρεπε να ανταμείβει εκείνους που τον είχαν συνδράμει στρατιωτικά. Επειδή στις στρατιωτικές επιχειρήσεις του τον είχε βοηθήσει ο Φράγκος σταυροφόρος Όθων ντε Λα Ρος, ως ανταμοιβή του έδωσε τον τίτλο του δούκα ή του λόρδου - ο ίδιος συστηνόταν ως Μέγας Κύριος των Αθηνών. Η Λατινική Αττική αρχικά υπαγόταν στο Βασίλειο της Θεσσαλονίκης αλλά μετά την κατάλυση αυτού, "μεταφέρθηκε" στη δικαιοδοσία του Πριγκιπάτου της Αχαΐας. Το 1311 Καταλανοί μισθοφόροι νίκησαν τους Φράγκους δούκες των Αθηνών και ίδρυσαν καταλανικό κράτος που επιβίωσε περίπου 80 έτη -μέχρι το 1387 μ.Χ. Τότε οι Καταλανοί νικήθηκαν από τους Ατσαγιόλι της Φλωρεντίας. Οι τελευταίοι διατήρησαν το δουκάτο 70 έτη μέχρι την Τουρκοκρατία και, πιο συγκεκριμένα, ως το 1460.

O Καρλ Χοπφ με βιβλίο του Chroniques greco–romanes (Bερολίνο 1873),

Λατινική Πελοπόννησος

Το Πριγκιπάτο της Αχαΐας ήταν ένα κρατίδιο που δημιουργήθηκε από τον Γουλιέλμο Σαμπλίτη κατά την Δ' Σταυροφορία (1205-1210) στα εδάφη της Πελοποννήσου, τα οποία μοιράστηκαν σε φέουδα μεταξύ των Φράγκων Σταυροφόρων.

Ήταν ένα δυνατό κρατίδιο, κάτω από την κυριαρχία των Φράγκων, αρχικά υπό την εξουσία του Γουλιέλμο Σαμπλίτη και στη συνέχεια από τους Βιλλεαρδουίνους. Η κατάσταση του πριγκιπάτου άλλαξε πάλι πολλές φορές, μέχρι το 1452, οπότε και επανήλθε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία υπό τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, μετέπειτα αυτοκράτορα του Βυζαντίου, για να περιέλθει μετά από λίγο στους Οθωμανούς Τούρκους

Η πρωτεύουσα του πριγκιπάτου ήταν η Ανδραβίδα. Κύριος λιμένας του ήταν η Γλαρέντζα ή Clarence (στη θέση Παλαιόκαστρο, δυτικά της σημερινής Κυλλήνης) και ένα σημαντικό του κάστρο ήταν το Χλεμούτσι ή Clermont λίγο πιο νότια.

Βενετικές Κτήσεις

Η Τριαρχία της Εύβοιας, Λατινική Κρήτη, Δουκάτο του Αιγαίου, Λατινική Κεφαλληνία, τα Κύθηρα

Εσωτερική Αρθρογραφία

• Ελλάδα
• Κλασσική Εποχή

Ιστογραφία

• Ομώνυμο άρθρο στην Βικιπαίδεια
• Ομώνυμο άρθρο στην Livepedia
• [ ]
• [ ]

Κίνδυνοι Χρήσης

Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες σε αυτήν την εγκυκλοπαίδεια ωστόσο, παρακαλούμε να λάβετε σοβαρά υπ' όψη ότι η "Sciencepedia" δεν μπορεί να εγγυηθεί, από καμιά άποψη, την εγκυρότητα των πληροφοριών που περιλαμβάνει. "Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα να έχουν αλλοιωθεί, βανδαλισθεί ή μεταβληθεί από κάποιο άτομο, η άποψη του οποίου δεν συνάδει με το "επίπεδο γνώσης" του ιδιαίτερου γνωστικού τομέα που σας ενδιαφέρει." Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι όλα τα άρθρα μπορεί να είναι ακριβή, γενικώς, και για μακρά χρονική περίοδο, αλλά να υποστούν κάποιο βανδαλισμό ή ακατάλληλη επεξεργασία, ελάχιστο χρονικό διάστημα, πριν τα δείτε. Επίσης, Οι διάφοροι "Εξωτερικοί Σύνδεσμοι (Links)" (όχι μόνον, της Sciencepedia αλλά και κάθε διαδικτυακού ιστότοπου (ή αλλιώς site)), αν και άκρως απαραίτητοι, είναι αδύνατον να ελεγχθούν (λόγω της ρευστής φύσης του Web), και επομένως είναι ενδεχόμενο να οδηγήσουν σε παραπλανητικό, κακόβουλο ή άσεμνο περιεχόμενο. Ο αναγνώστης πρέπει να είναι εξαιρετικά προσεκτικός όταν τους χρησιμοποιεί.

- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν

---

>>Διαμαρτυρία προς την wikia<<

- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)

---