Χαιρώνεια \Βοιωτία

Χαιρώνεια

Chaeronia

Φωκίδα, Λοκρίδα, Δωρίδα, Βοιωτία.

Χάρτης της Βοιωτίας κατά την Κλασσική Εποχή.

Βοιωτία.

Βοιωτία κατά την Κλασσική Εποχή.

- Ιστορική πόλη της Βοιωτίας.

Ετυμολογία

Η ονομασία "Χαιρώνεια" σχετίζεται ετυμολογικά με την λέξη "Άρνη"

Επίσης:

• Κορώνεια
• Χείρων
• Κρόνος
• Κάρανος
• Κυρήνη
• Κερύνεια
• Γεράνεια Όρη
• Κόρινθος
• Καρνίων Ποταμός Αρκαδίας
• Κάρνεια, εορτή Λακωνίας
• Καρνιόλη
• Καρινθία
• Χαραννοί Σκύθες
• Γρύνεια
• Κραννώνα
• Κράνη
• Κραναοί
• Κραναός

Το αρχαίο όνομα της πόλης είναι Άρνη, από την ομώνυμη θυγατέρα του Αιόλου όπως αναφέρει ο αρχαίος περιηγητής Παυσανίας στα Βοιωτικά του ενώ, συνεχίζει, η νεώτερη ονομασία της πόλης οφείλεται, στον επώνυμο ήρωα της Χαιρώνειας «ΧΑΙΡΩΝΑ» (ιπποδαμαστής), γιο του Απόλλωνα και της Θηρούς, όπως πληροφορεί ο Βοιωτός ποιητής Ησίοδος.

Ίδρυση

Ο χρόνος ίδρυσής της είναι άγνωστος.

Γεωγραφία

Η ακριβής θέση της είναι:

Σύγχρονη Κατάσταση

Η Χαιρώνεια είναι χωρίο του νομού Βοιωτίας και αποτελεί έδρα του ομώνυμου δήμου.

Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 130 μέτρων στην κοιλάδα του Βοιωτικού Κηφισού. Ο πληθυσμός της σύμφωνα με την απογραφή του 2001 είναι 762 κάτοικοι. Μέχρι το 1928 ονομαζόταν Κάπραινα ή Κόπραινα, ονομασία που οφειλόταν στα πολλά αγριογούρουνα, κάπρους, που υπήρχαν στην περιοχή.

Η Χαιρώνεια βρίσκεται στην ίδια περιοχή που ήταν κτισμένη η αρχαία Βοιωτική πόλη Χαιρώνεια.

Σώζονται αρκετά κτίσματα και το αρχαίο θέατρο της πόλης. Κυριότερο όμως αξιοθέατο της περιοχής είναι ο διάσημος "Λέων της Χαιρώνειας", άγαλμα που στήθηκε μετά την μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ.

Από την Χαιρώνεια καταγόταν επίσης ο διάσημος ιστοριογράφος Πλούταρχος.

Ιστορία

Μυκηναϊκή Εποχή

Προς δυσμάς της Χαιρωνείας ανασκάφηκε προϊστορικός συνοικισμός και ευρέθησαν Νεολιθικά ευρήματα καθώς και ευρήματα Μυκηναϊκών χρόνων.

Η Χαιρώνεια αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Όμηρο με την ονομασία Άρνη και βασιλέα τον Αρηίθοο, στον κατάλογο των βοιωτικών πόλεων που έλαβαν μέρος στον Τρωικό Πόλεμο.

Ο ΄"συνετός" Κένταυρος Χείρων είναι προφανώς ο μυθολογικός εκπρόσωπος των Χαιρωνίων όταν αυτοί ακόμη κατοικούσαν στην Θεσσαλική Άρνη.

Η Χαιρώνεια ήταν μέλος του «Κοινού των Βοιωτών» άλλοτε άσημη και εξαρτώμενη από τον Ορχομενό και άλλοτε ελεύθερη, πλούσια και ανθηρή (387 - 374 π.Χ.) κόβοντας και δικά της νομίσματα. Ανευρέθηκαν χάλκινα και αργυρά νομίσματα που από τη μία πλευρά είχαν τη Βοιωτική ασπίδα και ρόπαλο από την άλλη με τα γράμματα ΧΑΙ ή ΧΑΙΡΩΝΕ.

Κλασσική Εποχή

Κατά την Κλασσική Εποχή και πριν από τη μάχη του 338 π.Χ. η Χαιρώνεια ελάχιστα μνημονεύεται.

Ο Ηρόδοτος πληροφορεί ότι ο Ξέρξης ύστερα από τη Μάχη των Θερμοπυλών, διέσχισε την Φωκίδα, διήλθε το στενό των Παραποτάμιων (Ανθοχώρι), και έφθασε στον Πανοπέα (Άγιο Βλάση).

Κατά την κάθοδό τους αυτή ως τον Πανοπέα, οι Πέρσες, κατέστρεψαν τα πάντα, έκαψαν τις Φωκικές πόλεις και στην συνέχεια και τη Χαιρώνεια.

Κατά τον 5ον αιώνα π.Χ., η Χαιρώνεια παρουσιάζεται ως υπαγομένη πολιτικώς στον Ορχομενό.

Περί τα μέσα του αιώνος τούτου εμφανίζεται ως ανεξάρτητο μέλος του Βοιωτικού συνδέσμου, διοικουμένη όμως υπό την φιλο-αθηναϊκή παράταξη.

Αλλά κατά τα μέσα του αιώνος, η φιλο-Αθηναϊκή διοικούσα μερίδα ανετράπη υπό της αντιθέτου φιλο-Θηβαϊκής πολιτικής μερίδας.

Προς ανατροπήν της νέας αρχής, εξεστράτευσε το 447 π.Χ. κατά της Χαιρωνείας ο Αθηναίος στρατηγός Τολμίδης, που κατώρθωσε μεν να καταλάβη την πόλιν της Χαιρωνείας, ηττήθη όμως μετ’ ολίγον υπό των Βοιωτών κατά την πεισματώδη μάχη μεταξύ Κορωνείας και Αλιάρτου κατά την οποίαν και εφονεύθη.

Μετά την ήτταν αυτήν, αι Αθήναι έπαυσαν να επηρεάζουν την Βοιωτία και, κατά συνέπεια και την Χαιρώνεια.

Η σχεδιαζόμενη απόπειρα του 424 π.Χ., προς ανάκτηση της Χαιρωνείας υπό των Αθηναίων, απέτυχε και η Θηβαϊκή ηγεμονία διατηρήθηκε.

Μετά την Ανταλκίδειον ειρήνην το 387 π.Χ. η Χαιρώνεια κατέστη αυτόνομος, και αποτέλεσε ανεξάρτητη πολιτεία μετά του Ακραιφνίου και των Κωπών.

Κατά τον Φωκικόν πόλεμον του 353 π.Χ. η Χαιρώνεια πολιορκήθηκε υπό του στρατηγού της Φωκίδος Ονομάρχου, αλλά αντιστάθηκε επιτυχώς,

Αργότερα (350 π.Χ.) καταλήφθηκε υπό του υιού του Ονομάρχου, Φάλαικου, που όμως ταχύτατα εξεβλήθη της πόλεως.

Συνοπτικά στην περιοχή της Χαιρώνειας έχουν γίνει οι εξής μάχες:

• Κατάληψη Χαιρώνειας. Το 447 π.Χ. όπως μας πληροφορεί ο Θουκυδίδης τη Χαιρώνεια κατέλαβε ο Αθηναίος στρατηγός Τολμίδης και υποδούλωσε τους κατοίκους της.
• Ματαιωθείσα Κατάληψη Χαιρώνειας. Το 424 π.Χ. οι Αθηναίοι εκπόνησαν σχέδιο κατάληψή της από Φωκείς με την σύμπραξη των εξορίστων Ορχομενίων δημοκρατικών, (η Χαιρώνεια τότε υπαγόταν στον Ορχομενό). Όμως, το σχέδιο τους προδόθηκε από τον Νικόμαχο τον Πανοπέα και οι Θηβαίοι απέστειλαν Βοιωτική στρατιωτική δύναμη οπότε η επιχείρηση ματαιώθηκε.
• Πολιορκία Χαιρώνειας. Το 353 π.Χ. κατά τον Φωκικό πόλεμο η Χαιρώνεια πολιορκήθηκε από τον στρατηγό της Φωκίδας, Ονόμαρχο.
• Πολιορκία Χαιρώνειας. Το 350 π.Χ. κατά τον Φωκικό πόλεμο η Χαιρώνεια πολιορκήθηκε από τον στρατηγό της Φωκίδας, Φάλαικο (υιό του Ονόμαρχου) και καταλήφθηκε. Ταχύτατα όμως ο Φάλαικος εκκένωσε την πόλη καθώς πλησίαζε και ο Θηβαϊκός στρατός.
• 1η Μάχη Χαιρώνειας. Το 338 π.Χ. έγινε η μάχη της Χαιρώνειας μεταξύ Μακεδόνων και κυρίως Αθηναίων – Θηβαίων.

Πρόκειται για μια από τις πιο πολυσυζητημένες μάχες στην ιστορία για τον τρόπο διεξαγωγής της και κυρίως για την πολιτική σημασία της.

Ελληνιστική Εποχή

• 2η Μάχη Χαιρώνειας. Το 245 π.Χ. οι Θηβαίοι, σύμμαχοι της Αχαϊκής Ομοσπονδίας, συγκρούονται στη Χαιρώνεια με στράτευμα των Αιτωλών και πριν φθάσει η βοήθεια των συμμάχων τους, παθαίνουν φοβερή πανωλεθρία. Χάνουν πάνω από 1.000 άνδρες με το στρατηγό τους Αβαιόκριτο και αναγκάζονται να γίνουν μέλη της Αιτωλικής συμπολιτείας.
• 3η Μάχη Χαιρώνειας Το 146 π.Χ. που υποδουλώνεται όλη η Ελλάδα στους Ρωμαίους, ο Ρωμαίος στρατηγός Μέτελλος εξόντωσε στη Χαιρώνεια ένα στρατιωτικό τμήμα από 1.000 Αρκάδες, που μετά την ήττα του στρατού της Αχαϊκής συμπολιτείας στη Σκάρφεια της Λοκρίδας, υποχωρούσε από την Ελάτεια για την Πελοπόννησο

Ρωμαϊκή Εποχή

• 4η Μάχη Χαιρώνειας. Το 88 π.Χ. έγινε μάχη στη Χαιρώνεια μεταξύ του Ρωμαίου στρατηγού Βρεττίου Σούρα και του φιλόσοφου τυράννου της Αθήνας Αριστίωνα και του συμμάχου του Αρχελάου Καππαδόκη. Ο Αρχέλαος είχε σταλθεί από το βασιλέα του Πόντου Μιθριδάτη, που είχε κυριαρχήσει σε όλη τη Μικρά Ασία, να εκδιώξει τους Ρωμαίους από την Ελλάδα και να την καταλάβει.
• 5η Μάχη Χαιρώνειας. Το 86 π.Χ. στη Χαιρώνεια έγινε πάλι μάχη μεταξύ των Μιθριδατικών στρατευμάτων, με αρχηγούς τον Αρχέλαο και τον Ταξίλη με 110 χιλιάδες πεζούς, 10 χιλιάδες ιππείς και 90 δρεπανοφόρα άρματα και του Λεύκιου Κορνηλίου Σύλλα, στρατηγού των Ρωμαίων με 15.000 πεζούς και 1.500 ιππείς.

Οι Ρωμαϊκές δυνάμεις με τη βοήθεια των Χαιρωνείων, από άγνωστη ατραπό, ανέβηκαν νύκτα στο όρος Θούριο, κύκλωσαν τον Μιθριδατικό στρατό και τους επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά. Μόνο 10 χιλιάδες πρόλαβαν και διέφυγαν υπό τον Αρχέλαο στη Χαλκίδα. Οι Ρωμαίοι έστησαν δύο τρόπαια, το ένα στην πεδιάδα και το άλλο στο Θούριο με ελληνική μάλιστα επιγραφή αφιερωμένη στους Χαιρώνειους. Η επιγραφή αυτή έχει βρεθεί και εκτίθεται στο Μουσείο της Χαιρώνειας.

Βυζαντινή Εποχή

• 6η Μάχη Χαιρώνειας. Στις 15-3-1311 διεξήχθη στους ανατολικούς πρόποδες του όρους «Θουρίου», η μάχη μεταξύ του τελευταίου Φράγκου Δούκα των Αθηνών-Θηβών, Βάρθερου Βρυέννιου Γ΄ με 6.400 πεζούς, 8.000 ιππείς και 700 Φράγκους ιππότες και της Καταλανικής Εταιρείας που κατείχε το χώρο έμπροσθεν από τα σημερινά χωρία Προσήλιο και Ρωμαϊκό και όπισθεν από βαλτωμένη έκταση με 4 χιλιάδες ιππείς, 4 χιλιάδες πεζούς και πολλούς αιχμαλώτους επιδέξιους τοξότες. Νίκησαν οι Καταλανοί. Με την ανέλπιστη αυτή Καταλανική νίκη και το θάνατο του Βρυένιου, το Δουκάτο των Αθηνών – Θηβών καταλήφθηκε από τους Καταλανούς που το διατήρησαν έως το 1380.

Νεότερη Εποχή

Κατά την Ελληνική Επανάσταση στην περιοχή της Χαιρώνειας έγιναν δύο μάχες:

• 7η Μάχη Χαιρώνειας. Στις 7-7-1823 ο Οδυσσέας Ανδρούτσος επιτέθηκε στο στρατοπεδευμένο στράτευμα του Τούρκου Μπερκοφτσαλή ( που τον Ιούνιο του 1823 μαζί με τον Σελήμ Πασά έκαψαν την μονή της Δαύλειας) και
• 8η Μάχη Χαιρώνειας. Το 1825 ο Γκούρας διέλυσε στη Χαιρώνεια το ιππικό του Αμπάς Πασά.

Αρχαιολογία

• Ο μαρμάρινος "Λέων της Χαιρώνειας". Ανηγέθη κατά τον Παυσανία, από τους Θηβαίους στην μνήμη των πεσόντων ανδρών του Ιερού Λόχου που ετάφησαν στον χώρο αυτόν, μετά την νίκη του Φίλιππου το 338 π.Χ.
• Το αρχαιολογικό μουσείο που περιλαμβάνει:

• Νεολιθική συλλογή με σημαντικότερα εκθέματα:

- Πήλινο ομοίωμα οικίσκου. Από τον οικισμό της νεολιθικής περιόδου στη Μαγούλα Μπαλωμένου.

- Πήλινο ειδώλιο γυναίκας με γραπτή διακόσμηση γεωμετρικών σχεδίων. Από τον οικισμό της νεολιθικής περιόδου στη Μαγούλα Μπαλωμένου Χαιρώνειας.

• Όπλα και αντικείμενα των Μακεδόνων από την μάχη της Χαιρώνειας.

• Κτερίσματα από τις νεκροπόλεις της Χαιρώνειας, του Αγίου Βλασίου και της Λεβάδειας.

• Το αρχαίο θέατρο που σώζεται ως σήμερα και βρίσκεται στο βάθος του χωριού στους πρόποδες του Πετραχού. Είναι αξιοπρόσεκτο, γιατί ολόκληρο το κοίλο μέρος του είναι σκαλισμένο σε μονοκόμματο βράχο του Πετραχού.
• Η ακρόπολη της Χαιρώνειας κτισμένη επάνω στις πέντε απανωτές προεξοχές της κορυφογραμμής του Πετραχού, που αρχίζουν από το βράχο του θεάτρου και ανεβαίνουν στην πιο υψηλή κορυφή του όρους. Από τους πύργους, τους περιβόλους και τους διαδρόμους σώζονται αλλού μόνο θεμέλια κι αλλού και το τείχος σε ύψος 2 και 3 μέτρων. Το τείχος σε άλλα σημεία είναι πλατύ ένα μέτρο και σε άλλα δύο και είναι κατασκευασμένο κατά την ισοδομική τεχνοτροπία με κυβικές καλοπελεκημένες γκριζόμαυρες πέτρες, που έχουν μήκος 1,30 μ., πλάτος 1.00 και ύψος 0,60 μ. περίπου. Μικρό σπήλαιο ( περίπου 80 τ.μ.) βρίσκεται στην ακρόπολη της Χαιρώνειας. Θρυλείται ως τόπος συγγραφής του Πλούταρχου.
• Τα ρωμαϊκά λουτρά στη δυτική πλευρά της Χαιρώνειας

Τουρισμός

• Η ιερά μονή Λυκούρεση σε απόσταση 3 χλμ. Ν.Α. της Χαιρώνειας, μέσα στο φαράγγι του μικρού ποταμού Αίμονα. Η εκκλησία της χρονολογείται από το 15ο αιώνα.Από αυτή ξεκίνησε το 1821, ο Αθανάσιος Διάκος για να ελευθερώσει την Λιβαδειά. Η Μονή διαθέτει βιβλιοθήκη, συνεδριακό κέντρο και πρότυπο οικολογικό αγρόκτημα.
• Ο πύργος Ραγκαβή.Ανήκε στη μεγάλη οικογένεια των Ποστέλνικων (Υπουργών Εξωτερικών της Βλαχίας, αρχαιολόγων, ποιητών, σοφών, συγγραφέων), των Ραγκαβή.Η περιοχή είχε παραχωρηθεί στους Ραγκαβή με την απελευθέρωση της πατρίδας μας από τους Τούρκους.

Δημογραφία

Μετά την επανάσταση του 1821 και τη σύσταση του νεώτερου ελληνικού κράτους, η Χαιρώνεια αποτέλεσε δήμο που συστάθηκε το 1835 (Β.Δ. 1/10/1835, ΦΕΚ18) με έδρα τη Χαιρώνεια, πληθυσμό 768 κατοίκους και περιφέρεια που περιλάμβανε τα χωριά Χαιρώνεια (146), Άγιο Βλάση (131), Μέρα (56), Βράμαγα (104), Μετοπάρδι (89), Βελή (69), Ρωμαικόν (77), Αραποχώρι (84), Καράμουσα(12), Μονή Λυκούρεσι. Στη συνέχεια ακολούθησαν διαδοχικές προσαρτήσεις και αποσπάσεις γειτονικών οικισμών όπως η Δαύλεια και το Δίστομο. Ο Δήμος Χαιρώνειας διατηρήθηκε μέχρι το 1914. Ο οικισμός Χαιρώνεια έγινε τιμητικά πάλι Δήμος το 1994 ενώ το 1998 με το σχέδιο Καποδίστριας ενώθηκε με τα χωριά Προσήλιο, Ακόντιο, Θούριο, Άγιο Βλάση, Βασιλικά, Ανθοχώρι και Προφήτη Ηλία.

Πορεία του πληθυσμού:

Έτος	1928	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001
Πληθ.	411	577	526	686	765	708	747	762

Εσωτερική Αρθρογραφία

• Μάχη της Χαιρωνείας
• Βοιωτία
• Βοιωτοί

Βιβλιογραφία

• Τότα-Τσάκου-Κουβερτίνο "Εγκυκλοπαίδεια της Αρχαίας Βοιωτίας"
• Θύμιος Δ. Δάλκας " Χαιρώνεια "
• Εγκυκλοπαίδεια Λαρούς Μπριτάνικα
• Νεώτερο Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Ηλίου

Ιστογραφία

• Ομώνυμο άρθρο στην Βικιπαίδεια
• Ομώνυμο άρθρο στην Livepedia
• Δήμος Χαιρώνειας
• Υπουργείο Πολιτισμού
• 1ο Λύκειο Κερατσινίου,«Προσεγγίσεις στον Πλούταρχο»

Κίνδυνοι Χρήσης

Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες σε αυτήν την εγκυκλοπαίδεια ωστόσο, παρακαλούμε να λάβετε σοβαρά υπ' όψη ότι η "Sciencepedia" δεν μπορεί να εγγυηθεί, από καμιά άποψη, την εγκυρότητα των πληροφοριών που περιλαμβάνει. "Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα να έχουν αλλοιωθεί, βανδαλισθεί ή μεταβληθεί από κάποιο άτομο, η άποψη του οποίου δεν συνάδει με το "επίπεδο γνώσης" του ιδιαίτερου γνωστικού τομέα που σας ενδιαφέρει." Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι όλα τα άρθρα μπορεί να είναι ακριβή, γενικώς, και για μακρά χρονική περίοδο, αλλά να υποστούν κάποιο βανδαλισμό ή ακατάλληλη επεξεργασία, ελάχιστο χρονικό διάστημα, πριν τα δείτε. Επίσης, Οι διάφοροι "Εξωτερικοί Σύνδεσμοι (Links)" (όχι μόνον, της Sciencepedia αλλά και κάθε διαδικτυακού ιστότοπου (ή αλλιώς site)), αν και άκρως απαραίτητοι, είναι αδύνατον να ελεγχθούν (λόγω της ρευστής φύσης του Web), και επομένως είναι ενδεχόμενο να οδηγήσουν σε παραπλανητικό, κακόβουλο ή άσεμνο περιεχόμενο. Ο αναγνώστης πρέπει να είναι εξαιρετικά προσεκτικός όταν τους χρησιμοποιεί.

- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν

---

>>Διαμαρτυρία προς την wikia<<

- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)

---